Op zondag 9 september 2012 vierde Vlaanderen voor de 24ste keer Open Monumentendag. Dit jaar stond de dag helemaal in het teken van cultuur met grote én kleine c. Muziek, woord en beeld was de leidraad.
Open Monumentendag in Europa De idee voor een Open Monumentendag ontstond op Europees niveau. De eerste dag van die aard werd in 1984 georganiseerd door Frankrijk. Het initiatief kende zon succes dat in 1985 op een ministerconferentie een resolutie werd goedgekeurd die aanspoorde tot sensibilisatie van de bevolking voor onroerend erfgoed. Er werd onder meer een beroep gedaan op eigenaars om hun gebouwen open te stellen voor het publiek en er werd aangestuurd op gemeenschappelijke actie door de openbare besturen, partners uit de privésectoren en het verenigingsleven. In het tweede weekend september kom je dus nu gegarandeerd op een plek terecht waar je nog nooit eerder bent geweest.
Gintergemeenten pakken de dag gezamenlijk aan Ginter (www.ginter.be) staat voor een cultuurregio tussen Oostende, Roeselare en Brugge. Middelkerke, Gistel, Oudenburg, Ichtegem, Zedelgem, Kortemark, Torhout en Oostkamp werken samen rond het communiceren en beter afstemmen van hun cultuuraanbod. Open Monumentendag maakt deel uit van die samenwerking en stond dit jaar weer in het teken van Proeven. In elke locatie werd een gratis streekproduct uitgedeeld. Wie meerdere gemeenten bezocht, kon dus genieten van meerdere producten. Wie er drie bezocht, kreeg nog een gratis duoticket voor een voorstelling die je kunt kiezen uit diegene die vermeld staan in de brochure die op de open monumentendag uitgedeeld werd. Voor Middelkerke is dat een filmvoorstelling (7.10.12) of een comedyvoorstelling (28.10.12) in De Branding
Wat mochten we dit jaar in Middelkerke verwachten? Middelkerke neemt traditiegetrouw deel aan de Open Monumentendag. Dit jaar werd gegraven in het thema muziek, op zoek naar de Westendse erfgoedconnectie met jazz. In Westende - bad was de villa Sybaris het centrale punt. Daar bracht namelijk de Franse jazzmuzikant Peter Packay (artiestennaam voor Pierre Paquet) zijn vakantie door. Hij hoorde samen met David Bee, Fud Candrix en Stan Brenders bij de grote namen uit de vroege, Belgische jazzscene van de jaren 20 en 30, niet toevallig een bloeiende periode van swingend Westende.
Villa Sybaris Deze interbellumvilla uit 1925 is gelegen in de Distellaan nummer 70. Enkele jaren geleden werd ze gerestaureerd. In 2002 werd het een beschermd monument. Volgens Wikipedia was Sybaris (Grieks-) de naam van een antieke stad aan de Italiaanse zuidkust. De weelde die er heerste tijdens de zesde eeuw voor Christus was zo groot, dat de naam vermeld werd als synoniem van plezier en luxe.
Houden jullie van jazzmuziek? De jazz wordt door sommigen beschouwd als Amerika´s belangrijkste bijdrage aan de muziekgeschiedenis. Samen met de blues, voorvader van de jazz, is het één van de eerste echte oorspronkelijk Amerikaanse muziekstijlen. Van oorsprong is de jazz, evenals de blues, een versmelting van Afrikaanse en Europese muziekstijlen die plaats vond in Amerika. In eerste instantie is jazz een vorm van geïmproviseerd muziek maken. Ze kan echter ook gecomponeerd, gearrangeerd en opgeschreven worden. Het ritme van jazz is een samenstel van ´swingende´ maat en veelvuldige tegenritmen.
Wie was Peter Packay of Pierre Paquet? Ik moet eerlijk bekennen dat ik voorheen nooit van een jazzmuzikant gehoord had die in Westende zou verbleven hebben. Betekent dit dat Pierre Paquet niet echt een grote naam is? Helemaal niet! Eerst en vooral ben ik niet zon groot muziekliefhebber, laat staat een muziekkenner. Heel veel is er op internet ook niet over zijn persoon te vinden, wel over zijn muziek. Ook de gemeente heeft nooit, voor zover ik weet, veel tamtam gemaakt rond zijn naam. De villa Sybaris is wel een beschermd monument, en dat is te zien aan het specifiek kenteken dat op de gevel aangebracht is, maar een naamplaatje, dat herinnert aan de muzikant, is er niet te zien. Hij werd geboren in Brussel op 8 augustus 1904. Zijn latere boezemvriend, David Bee, werd geboren in Brussel in 1903 als Ernest Craps. Diens vader was beenhouwer, zijn moeder harpiste aan de Muntschouwburg. De jonge Ernest onderging reeds zeer vroeg de invloed van de Anglo-Amerikaanse ragtimes, cake-walks. one-steps en andere nieuwsoortige dansmuziek uit die jaren. Hij was een uitmuntend harpist, liep school in het Institut Dupuich en maakte er kennis met een leeftijdsgenoot die Pierre Paquet heette. Pierre had evenals zijn vriend Ernest veel aanleg voor de muziek en speelde trompet. Beiden droomden ervan om later muzikant te worden. Maar ingevolge een zwaar ongeval belandde Pierre in het ziekenhuis en verloren ze elkaar uit het oog. Na zijn studies vervulde Ernest zijn militaire dienst en leerde saxofoon en klarinet spelen. In 1925 hij was er 22 - werd hij lid van het bekende Bistrouille Amateur Dance Orchestra. Ter gelegenheid van een feest waarbij een tweede orkest nodig was, ontdekte hij opnieuw zijn vroegere vriend Pierre die trompettist was in een amateursorkest, de Versaty Ramblers. Nu werd Pierre ook lid van het B.A.D.O Het jaar daarop in 1926 werd onder de auspiciën van het jazzmagazine Music van uitgever Felix Faecq een eerste Récital de Jazz georganiseerd. En onverwacht oogstten Ernest en Pierre een overweldigend succes, niet alleen met hun optreden maar in het bijzonder met enkele nummers die ze samen componeerden onder hun ver-Engelste namen David Bee en Peter Packay. Ziedaar het begin van een samenwerking die in grote mate hun verdere loopbaan zou bepalen. In 1926 vormden de twee The Red Beans. Ze creëerden aldus veel composities en arrangementen. Zij gingen op tournee naar Italië, Frankrijk, Spanje en Nederland, tot de band in 1929 ontbonden werd. Enkele van hun nummers (voor kenners): Do let me try, Thalassa, Allahabad, Avignon, Baby Lou,Charleston Daisy, Slow gee gee, China, Pearl of the East, Al Sereno, Vladivostok en Pamplona. Maar het componistenduo Peter Packay en David Bee zou vooral bekendheid krijgen met nummers als "High tension" en "Obsession". Ook in de Verenigde Staten maakten ze opnames. Ook voor onze Belgische jazz was 1927 een jaar van buitengewone betekenis. Op initiatief van Felix Faecq, uitgever van het jazzmagazine Music en muziekpartituren , werd op 27 en 28 juni de eerste Belgische jazzplaat opgenomen in Londen met Chas Remue and his New Stompers voor het label Edison Bell. Het was een jong, dynamisch, maar vrijwel nog onbekend septet dat bestond uit Remue (leider, altsax / klarinet), Alphonse Cox (trompet), Gaston Frederic (tenorsax/klarinet), Herri Leonard (trombone), Harrry Belien (slagwerk) , Stan Brenders (piano) en Remy Glorieux (sousafoon) Van de veertien nummers die werden opgenomen waren er vijf composities van het duo David Bee/Peter Packay : Vladivostok, Pamplona,The bridge of Avignon, Allahabad, en Slow Gee- Gee. In 1928 zou Peter Packay met zijn "Red Robbins" een nieuwe plaat opnemen bij de Londense Edison Bell Studios. Ziehier enkele covers van hun muzieknummers:
>
Tijdens de winter 1929-1930 bracht Peter een bezoek aan zijn vriend David in Berlijn en samen componeerden zij voor die gelegenheid een wals I wish I couldnt forget you. Willen jullie een nummer horen van Packays Swing academy uit 1936? Het heet 8 Bars In Search Of a Melody http://www.youtube.com/watch?v=-tW4P0ymsaM Op http://www.youtube.com/watch?NR=1&v=YOOy8H8NOSw&feature=endscreen kan Vladivostok beluisterd worden. Waarom ik daarna niets meer terugvond over de loopbaan van Pierre Paquet en zijn eventuele optredens, ook in het mondaine Westende (zie verder), is mij niet duidelijk. Traden ze misschien meer op in het buitenland?
Peter Paquay overleed in Westende op 26 december 1965.
Het programma van 9 september 2012
Gidsbeurt in de Sint-Theresiakapel, gevolgd door concert In Middelkerke bestaat een uitzonderlijk grote verering van de heilige Theresia. Er zijn namelijk twee kapellen aan haar gewijd. De eerste in Westende-bad in de Badenlaan, de tweede in de Leopoldlaan in Middelkerke. Ziehier hoe ze er uitzien:
> >
Ik las op de website van de gemeente: In de voormiddag, tussen 10 en 13 u., staat de Sint-Theresiakapel van Middelkerke centraal. Deze kapel werd grotendeels in beton opgetrokken in pure Art Décostijl naar een ontwerp van de Oostendse architect Albert Victor Fobert. Speciaal te vermelden zijn de glasramen en de betegelde lambrisering. Om 11.15 u. is er een optreden van The Joe Mullen Band. Aangezien Westende-bad een deelgemeente is van Middelkerke en ik eerlijk moet toegeven dat ik niet wist dat de kapel in Middelkerke dezelfde naam draagt als deze in Westende, dacht ik dus, samen met een tiental anderen, dat ik juist zat, toen ik in Westende stond te wachten op het begin van de activiteit. Ik had natuurlijk moeten zien aan de beschrijving dat de architect niet Victor Rubbers was en de glasramen niet van Cor Westerduin. Dat zijn immers twee kenmerken van de Westendse kapel. De verrassing was groot toen we de affiche op de kapeldeur bekeken. Hier is ze:
>
De organisatoren moeten zeker ook gedacht hebben dat er verwarring mogelijk was, vandaar de met hand bijgeschreven locaties. Ikzelf heb dus weer iets bijgeleerd. Er zat dus niets anders op dan naar Middelkerke te rijden. Groot was mijn verwondering toen ik zag dat de kapel in de steigers stond, een restauratie die inderdaad hoogst noodzakelijk schijnt te zijn. In de brochure over de kapel kon ik natuurlijk lezen dat de voornaamste troeven van de kapel de betegelde lambrisering waren en de glasramen. Hieronder zien jullie die:
> >
Maar
glasramen waren er niet te zien. Ze waren waarschijnlijk weggenomen om ze ook te restaureren. Men kan zich dus de vraag stellen of deze locatie eigenlijk wel geschikt was om op open monumentendag mee uit te pakken. Maar er was ook nog een concert, aangekondigd voor 11u15, geafficheerd om 11 uur.The Joe Mullen Band, bestaande uit twee mannen en twee vrouwen, startte om 11 uur, maar dat scheen maar een proef te zijn, want daarna gingen ze zich in het zwart omkleden en om 11u15 herbegonnen ze, onder het goedkeurend oog van cultuurschepen Carine De Jonghe en een tachtigtal luisteraars..
Dus toch 11u15!
Vrij bezoek aan villa Sybaris of niet? Ik was tegen 14u45 naar Westende-bad gereden met de bedoeling even te kijken hoe de Sybaris er van binnen uitziet. Ik had immers gelezen dat die vrij te bezoeken was van 14 tot 18 uur, met die beperking dat sommige delen, buiten de aangeduide, niet toegankelijk zouden zijn. Dat was echter zonder de eigenaar gerekend, een gewezen ingenieur uit Parijs (en neef van Pierre Paquet?) Marc Constandt beweerde nochtans mordicus dat de gemeente nooit had afgesproken dat de villa mocht bezocht worden. Waarom zouden we hem niet geloven? Wie kondigt dan zoiets aan? Iemand die zich interessant wil maken?
Jazzwandeling over 3 kilometer door de badplaats Westende was ooit een mondaine badplaats, de Parel van de kust. Die status ging later wel verloren maar in de jaren dertig was Westende gereputeerd en nauw verbonden met Brussel. Om 15 uur startte aan de Sybaris een wandeling, voorafgegaan door een deskundige uitleg door muziekkenner David Stuyck over jazz en van een uitleg door de architect Luc Glorieux, die de renovatie van de villa uitvoerde. Er werd daarbij halt gehouden aan plaatsen die te zien hebben met het jazzverleden van Westende: de ex-Lac-aux-Dames met zijn vroegere ondergrondse balzaal en restaurant waar men uitzicht had op het zwembad, de verdwenen Trianon, ooit kursaal-ontmoetingsplaats voor de begoeden en tenslotte het luxueuze Westend-Palace. Wie kan zoiets beter gidsen dan Marc Constandt, een topkenner van Westende - bad en van zijn geschiedenis. Hij wist op een deskundige manier te verwoorden hoe bekende jazzmuzikanten zoals Archie Lewis, Fud Candrix en Jean Omer er in de dertiger jaren optraden en Westende aldus erkenden als jazzlievend. Hij toonde ook enkele fotos van het plein voor het Westend-Palace waaruit moest blijken dat jazz ook dansmuziek is.
Als de sfeer bovendien aangenaam is en het weer uitzonderlijk goed (eerder iets naar de te warme kant), wat kan men nog meer wensen?
Jazzoptreden Om 17 uur greep op het pleintje voor de Sybaris een optreden plaats door het Oostendse Ensemble Bas Bulteel, volgens de inleider David Stuyck een gerenommeerd jazztrio. De belangstelling was zeker tevredenstellend. Opvallend was het aantal oudjes, dat rond het podium plaatsgenomen had en dat met voeten of handen de muzikanten begeleidde.
Moet je voor cultuur echt altijd in Westende zijn? Het is misschien een samenloop van omstandigheden, maar stilaan mag ik schrijven dat alles wat zich afspeelt in de culturele sector in Middelkerke, plaatsgrijpt in Westende. De voormiddag van deze open monumentendag speelde zich wel af in een kapel van Middelkerke, maar de hoofdbrok viel alweer te beleven in Westende. Dat was nu het geval en dat was ook zo voor Beaufort (alle kunstwerken in 2012 staan of liggen in Westende). Hetzelfde kan gezegd worden van Open Monumentendag 2011 en van Erfgoeddag 2011.
Bronnen http://www.cultkanaal.nl/Muziek/Geschiedenis/Blues%20en%20Jazz/Jazz.html http://www.jazzinbelgium.com/ldh/misc/pdf/articles/jazzbands20.pdf Beknopte geschiedenis en beschrijving van de Sint-Theresiakapel door de heemkring Graningate Brochure Programma Gintergemeenten uitgegeven ter gelegenheid van Open Monumentendag 2012
|