Geschiedenis van de kerk in Leffinge
De huidige neogotische Onze-Lieve-Vrouwkerk (of is het Vrouwekerk?) van Leffinge, soms ook wel de kathedraal van het Noorden genoemd, werd gebouwd op een plaats waar al in de tiende eeuw een kerkgebouw stond en ze werd in de loop der eeuwen een paar keer herbouwd.
Ze werd ontworpen door de Brugse architect Antoine Verbeke en kreeg 13 torentjes omdat de toenmalige bisschop Johan Joseph Faict geboren was in 1813 in Leffinge. De bouw ervan had 30 jaar geduurd. Ze werd in 1879 ingewijd.
De kerk liep zware schade op tijdens de tweede wereldoorlog. Eind jaren 60 werd zelfs overwogen ze te slopen. En toch werd de kerk beschermd en dat bij K.B. van 6 juli 1976.
De geschiedenis van de restauratie
In november 1980 besliste het schepencollege, samengesteld uit Stem van het Volk en Gemeentebelangen (VLD) onder de leiding van Andreas Inghelram over te gaan tot de restauratie van de kerk. De eigenlijke werkzaamheden zijn van start gegaan in 1983. Deze verliepen allesbehalve vlekkeloos. De eerste fase van de restauratie werd na 15 jaar afgesloten, de tweede ging ten onder samen met het aannemersbedrijf, de derde nam 18 jaar in beslag. De vierde is op een kortgeding uitgemond en de vijfde op het faillissement van het restauratiebedrijf. De zesde omvat onder andere het vernieuwen van de vloeren. Nu blijven nog schilderwerken en het aanpassen van de centrale verwarming, sanitair, verlichting en klankinstallatie. Als afsluiter komt het orgel aan de beurt.
Termen als nachtmerrie, lijdensweg en soap zijn hier werkelijk op hun plaats.
Op de website http://www.denysnv.be/projects/index/nl/2/116/ kunnen jullie zien in welke belabberde toestand het gebouw zich bevond. Jullie kunnen er ook enkele ingrepen zien die uitgevoerd werden om daaraan te verhelpen.
De slechte toestand van de huidige kerk was overigens voor een groot deel te wijten aan funderingsproblemen. Het gebouw scheurde op bepaalde plaatsen en de stabiliteit kwam in het gedrang.
Volgens het artikel in Het Nieuwsblad van deze week zou de inmiddels overleden ontwerper Walter Snauwaert destijds gezegd hebben dat het gebouw op twee soorten grond stond, slechte en zeer slechte. De kerk verzakte overal, de toren zelfs 20 centimeter.
Daarom moesten eerst stabilisatiewerken uitgevoerd worden vooraleer met de eigenlijke restauratie kon begonnen worden. Ik hoop dat die voldoende garantie bieden zodat zich in de komende jaren geen nieuwe verzakkingen (en nieuwe kosten) voordoen.
De kerk was vanaf oktober 1995 ontoegankelijk. Daardoor konden er geen belangrijke erediensten doorgaan in Leffinge. Voor begrafenissen, huwelijken of jubilea of concerten, moest uitgeweken worden naar de kerk van Slijpe, Wilskerke of Middelkerke.
Dat heeft bij de inwoners nogal wat kwaad bloed gezaaid. Ze zullen nochtans moeten toegeven dat dit een geval is dat valt onder de wet van de Amerikaanse ruimtevaartingenieur Murphy, die aan veiligheid-kritieke systemen werkte.
Niets is zo eenvoudig als het lijkt
Alles duurt langer dan verwacht
Alles wat er fout kán gaan, gáát ook gegarandeerd fout.
Met fouten worden hier niet enkel toevallige fouten bedoeld, maar uiteraard ook menselijke.
In welke verhouding die zich hier voorgedaan hebben, is natuurlijk moeilijk te achterhalen.
Vooral de organisatie van de eerste en plechtige communie stelden problemen. Daarvoor werd een noodkerk ingericht in de inkomhal van het Sint-Jozefsinstituut, die de directie wekelijks ter beschikking stelde.
Is dat een record?
De restauratie heeft dus bijna even lang geduurd als de bouw.
Is die periode van ongeveer 30 jaar een nieuw wereldrecord? Niet volgens burgemeester Landuyt. Deze Barcelonakenner (herinner u zijn vergelijking van de Westendse Meeuwenlaan met de La Rambla) weet ons te vertellen dat het lang niet ongewoon is dat een restauratie zolang duurt, want
. in Barcelona duurt de restauratie van de kathedraal al langer. Deze week werd het echter: We hadden hier bijna onze eigen Sagrada Familia. Een echte lijdensweg was het.
Volgens Wikipedia zal de Catalaanse kathedraal pas in 2026 klaar zijn, maar ze kon/kan al die tijd wel verder gebruikt worden.
Daar is de snelheid waarmee de bouw vordert, voor een groot deel afhankelijk van de hoeveelheid giften die bezoekers binnenbrengen. Dat was/ is ook zo voor de Dom van Keulen. Een vergelijking met Leffinge gaat dus niet op, maar ze ligt wel in de lijn van Michel. Moet ik nog vermelden welke van de beide onderstaande in Leffinge gelegen is?
 
Ik wil verder nog opmerken dat de restauratie van de Antwerpse kathedraal in 2015 zal beëindigd worden
50 jaar, 10 fasen en 52 miljoen euro na de start.
Het leverde wel historisch materiaal op
Het heeft veel gekost, de gelovige Leffingenaar moest dertig jaar zijn/ haar kerk missen, maar er is ook een troost: er werden enkele belangrijke archeologische vondsten gedaan, die men als meerwaarde voor de kerk bestempelt.
Zo werd een 17de eeuwse marmeren grafzerk ontdekt van Valentinus Schelhaver (1616-1678), destijds pastoor in Leffinge.
Na de bouw van de huidige kerk in 1877 werd zijn zerk ingemetseld in de muur van het hoogkoor. Door de aanslepende renovatiewerken zou de tekst daardoor onopgemerkt gebleven zijn. Ik zie wel het verband niet!
Naast het grafzerk ontdekten archeologen in 2003 het graf van een Tempelier en een oude trap onder de vloer die naar een al lang verdwenen toren leidde.
En de klassieke vraag: hoeveel heeft dat allemaal weer gekost?
De kosten voor de geplande renovatie werden destijds geraamd op 1,7 miljoen euro. Tachtig procent daarvan zou gesubsidieerd worden door de overheid.
Bij een latere raming, na het doorlopen van vijf fasen, was er sprake van ruim 5,3 miljoen euro.
Deze week zegt Michel Landuyt: Hoeveel het allemaal gekost heeft, kan niemand precies zeggen.(!!) Maar het is in ieder geval meer dan 6 miljoen euro, waarvan 80 procent gesubsidieerd is door de Vlaamse overheid en de provincie'. Bij een beschermd monument betaalt de Vlaamse Overheid Onroerend Erfgoed hiervan inderdaad 60%, de provincie voorziet in 20%.
Vergeten we nochtans niet dat de overblijvende 20 procent nog steeds een bedrag van 1,2 miljoen euro vertegenwoordigt.
En het werk is nog bijlange niet af: ook die zesde fase wordt niet gratis uitgevoerd. Integendeel, die zal nog stukken van mensen kosten.
Ik vraag me af hoeveel percent van het gemeentelijk deel er ten laste valt van de kerkfabriek? Logische vraag toch? En het is overal gebruikelijk!
Had men het destijds anders moeten aanpakken?
Michel Landuyt: Met veel minder geld dan nu al in de kerk van Leffinge werd gestopt, had een veel functioneler gebouw kunnen gezet worden. Alleen had Middelkerke dit dan zelf moeten betalen, terwijl de hogere overheid nu -- omwille van de bescherming subsidieert.
Zo zie je maar weer hoe politici over subsidies denken. De burgemeester bevestigt daarmee al het negatieve wat ik reeds over subsidies geschreven heb. Als er geen subsidies waren, zouden heel wat onnodige werken niet eens aangevat worden.
Dertig jaar geleden had de katholieke kerk een totaal ander imago. Nu verkeert ze in een diepe crisis, deels door eigen schuld.
Er waren toen veel meer priesters. Elke kerk had één of meer bedienaars.
Er waren destijds veel meer kerkgangers. Bijna iedereen werd toen kerkelijk begraven.
Nu rijzen de rouwcentra als paddenstoelen uit de grond.
Ontdopingen (nieuw woord!) bestonden nog niet met als gevolg dat bijna alle huwelijken in de kerk gecelebreerd werden.
Het lijkt dus logisch dat de beslissing tot restaureren destijds genomen werd.
Nu zou men dat totaal anders aanpakken.
Men zou vooreerst nagaan hoeveel het gemiddeld aantal kerkgangers bedraagt. Als de verhouding tussen het aantal kerkgangers en de oppervlakte van de kerk niet meer in balans is, dan zou men zich afvragen of het nog verantwoord is om dergelijke gebouwen warm te stoken en te onderhouden. De gelovigen zouden in dat geval een nieuw (en aangepast) onderkomen krijgen of de kerk zou verschillende functies moeten krijgen. Zo kan de eredienst verplaatst worden naar een deel van de kerk (bvb door een box in the box te bouwen). De rest van de kerk kan dan andere functies krijgen. Die moeten vanzelfsprekend zorgvuldig gekozen worden.
In gemeenten of steden met meerdere kerken moet nagegaan worden of het niet kan met een unieke kerk.
Ik heb onlangs in Maastricht een prachtige boekenwinkel met cafetaria bezocht, ingericht in een voormalige kerk. Ook in Diksmuide doet de vroegere Paterskerk al sinds 24 mei 1986 dienst als Openbare Bibliotheek. De centen die vrij komen door het verkopen van kerkgebouwen zouden dan moeten/ kunnen aangewend worden voor het onderhoud van de resterende kerken, vooral voor restauratie.
Vlaanderen moet dringend werk maken van dit debat. Ook in Middelkerke zou moeten nagezien worden of het niet met minder kan. Is er nog behoefte aan twaalf kerken in Middelkerke (2), Westende-bad (2), Westende-dorp (1), Lombardsijde (1), Leffinge (1), Schore (1), Mannekensvere (1), Wilskerke (1), Slijpe (1), Sint-Pieterskapelle (1). De discussie zou eens op een serene manier moeten gevoerd worden, met respect voor het verleden maar ook met het oog op de toekomst.
Een kerk behoort tot het erfgoed
Natuurlijk zal elke gelovige van een deelgemeente vinden dat zijn/ haar kerk moet blijven.
De historische waarde van het gebouw in Leffinge wordt volgens kenners ondergewaardeerd. Natuurlijk moet ze blijven bestaan en blijven functioneren, zeker nadat er zon astronomisch bedrag aan gespendeerd werd.
Jullie kunnen de beschrijving van dit waardevol erfgoed lezen op http://inventaris.vioe.be/dibe/relict/54806
Niet enkel de architectonische waarde speelt hier een rol. De geschiedenis van de plaats en van het gebouw zijn ook belangrijk. Mensen hebben er hun dierbaren begraven, mensen zijn er getrouwd of hebben er hun kinderen gedoopt,
De inwijding op 15 januari 2012
Bisschop Josef De Kesel kwam op 15 januari de gerestaureerde kerk officieel in gebruik nemen met een eucharistieviering om 10 uur. Ziehier de uitnodiging die ik van internet plukte.
Om 09u45 zat de kerk al stampvol
vooral met oudere gelovigen en politici. Zo te zien, ziet de toekomst er niet rooskleurig uit voor het bisdom. Mijn eerste indruk van de kerk zelf was negatief. Waarom huldigt men een kerk in, die in de verste verten niet afgewerkt is?
Draden voor toekomstige verlichting hangen te zwaaien, de zoldering en de muren hebben nog geen lek verf gekregen en er is nog geen orgel. Vooral dat laatste, samen met de nog ontbrekende klankinstallatie beletten dat de viering een plechtig en feestelijk cachet kreeg. Het zangkoor deed zijn best, samen met een geïmproviseerde orgelist maar een paar kleine luidsprekers volstonden niet om de juiste sfeer te creëren.
Zon viering is ook niet geschikt voor doven of gehoorgestoorden, zoals ik. Ik heb geen woord verstaan van alle toespraken.
Dat ligt natuurlijk in eerste instantie aan mij, maar een betere geluidversterking zou daar zeker aan verholpen hebben.
De inwendige constructie van een kerk laat ook niet toe het verloop van de viering te volgen tenzij men op de eerste rijen van de middenbeuk zit. Niets horen en niets zien doet zeker de kerken niet vollopen!
Na de mis volgde een receptie in zaal de Zwerver. Daar werd, bij een hapje en een drankje, een mooie fotoshow getoond van het verloop van de restauratie.
Bronnen
Artikels in Het Nieuwsblad van 13 maart 2003
Artikels in Het Nieuwsblad van 20 september 2011 en van 13 januari 2012 (door Dany Van Loo)
|
