|
Nog drie dagen!! Hebben jullie al een brief geschreven naar sinterklaas? Zijn jullie wel degelijk braaf genoeg geweest? Staat jullie schoentje al klaar?
Oh, jullie weten al wie sinterklaas is! Zeker?
Ik dacht daarom dat ik misschien eens honderden jaren moest teruggaan in de geschiedenis en ook eens moest nagaan welke de gebruiken van vandaag zijn en of je die nog kunt vergelijken met deze uit mijn kindertijd.
De intrede van sinterklaas in Middelkerke
Onze gemeente mocht natuurlijk niet achterblijven! Zoals in een aantal steden en dorpen gelegen aan zee of langs een waterloop, zoals Antwerpen, Oostende en Nieuwpoort, moest de stoomboot uit Spanje ook onze gemeente aandoen. Wat was er toch weer druk zeevaartverkeer op de sinterklaasroute! Spijtig genoeg hebben wij geen haven! Ik wil onze bestuurders natuurlijk niet op slechte gedachten brengen, want ze zijn in staat om naast een pier en een uitbouw aan het casino, ook nog een haven aan te leggen.
Weken vooraf, veel te vroeg volgens mij, op 18 november 2012 al, was het dan zo ver! Rond 14 uur legde een amfibieboot aan, ter hoogte van het casino (kant West) met aan boord de heilige man met zijn zwarte pieten.
Ik heb dat niet meer zo gevolgd omdat ik al een tijdje weet wie sinterklaas is. Ik laat me daaraan dus niet meer vangen.
Ik stond bijgevolg het gezelschap niet op te wachten en ik kan er jullie dus ook niet veel over vertellen.
Waarschijnlijk was dit zijn eerste bezoek aan Middelkerke, want de sint maakte eerst een rondrit door de gemeente (op zijn witte schimmel of met de amfibie?) terwijl de huisstijlvlaggen al heen en al weer waaiden. Om 14u30 werd hij ontvangen op het gemeentehuis door de burgemeester en de schepenen, aan wie hij waarschijnlijk een grote zak geld overhandigde omdat hij toch zeer goed weet hoe spaarzaam die daarmee zullen omgaan.
Of dat alles opgenomen werd door de VRT of door VTM weet ik ook niet, maar in de grote steden is dat wel het geval. Misschien een ideetje voor volgend jaar? Publiciteit is altijd meegenomen. Maar ja, dat moet ik onze lokale politici niet vertellen!
Om 15 uur startte dan een show met randanimatie in De Branding waarop alle kinderen van de gemeente met hun ouders gratis mochten aanwezig zijn.
De showorganisatie berustte in handen van de adviesraad lokale economie en alle brave kinderen mochten van sinterklaas, gesponsord door de zeven Middelkerkse handelaarsbonden, een geschenk in ontvangst nemen.
Ja, ja, daar staat wel degelijk dienst lokale economie en niet jeugddienst. De schepen van lokale economie is namelijk Janna Opstaele. Wil ze zich nu ook nog voordoen als de gulle schenker en weldoener voor alle kinderen? Vroeger was dit toch (logischerwijze) een opdracht voor de jeugddienst en niet voor het feestcomité?
Had de jeugddienst niet geoordeeld dat er al zoveel (teveel) sinterklaasbijeenkomsten waren, dat de kinderen nu reeds overstelpt werden met geschenken en dat een extra feest door de gemeente eigenlijk niet meer gewenst was? Had ik ook niet gehoord dat ze het te commercieel vonden en dat in twijfel getrokken werd of het wel de taak van de gemeente is om te concurreren met de feestjes in de private sector?
Ik vind persoonlijk dat sponsoring van de gemeente door de handelaars niet kan. Zeg nu zelf, jullie kennen toch ook de wijze spreuk voor wat, hoort wat?
Maar ja, als Janna iets in haar hoofd haalt,
Wie was die sinterklaas eigenlijk?
Sinterklaas werd als Nicolaas geboren in het jaar 270 in Pataras, een streek in het zuiden van het huidige Turkije.
Hij is dus nu 1742 jaar oud. Nicolaas was het enige kind van rijke ouders, die heel jong stierven. Hij erfde dus alles maar hij hield het geld niet voor zichzelf, maar hij deelde het uit aan arme mensen. Toen hij ouder was, werd Nicolaas bisschop van de stad Myra. Vanwege zijn vele goede daden werd hij op 6 december 342 heilig verklaard. Vanaf toen heette hij Sint-Nicolaas. In de loop der eeuwen is dat sinterklaas geworden.
Vragen die jullie reeds lang eens wilden stellen
Komt sinterklaas echt uit Spanje?
Spanje en Nederland vochten van 1568 tot 1648 de tachtigjarige oorlog uit. Spanje was in die tijd een land dat rijk was aan goud en zilver, aan luxezaken en aan lekkere dingen. De Nederlanders bleven toch nog handel drijven met hun vijanden en ruilden de Spaanse artikelen voor kruiden en sinaasappels ('appeltjes van Oranje'). De mensen dachten daarom dat ook sinterklaas uit Spanje kwam.
Bovendien is Nicolaas ook de beschermheilige van de zeevaarders, die toen natuurlijk met hun boten de handelswaar uit Spanje haalden en dus door hem werden beschermd.
Waarom rijdt sinterklaas op een schimmel?
De oppergod van de Germanen Wodan reed op een groot wit paard. Vroeger vonden hoge heren dat voornaam en apart. En aangezien Sint-Nicolaas ook een voornaam persoon was
Welke kleding draagt de heilige man?
Sinterklaas is/ was dus een bisschop maar zijn kleding wijkt soms, om praktische redenen, af van die van zijn collegas. Zo draagt hij soms, om paard te rijden, een tot broekrok vermaakte tabberd in plaats van een lang paars priesterkleed. Daarover komt een met kant afgezette albe, die eindigt tussen knieën en enkels en daar bovenop een rode stola, die met een koord met kwastjes rond zijn middel op zijn plaats gehouden wordt. Over alle kledingstukken heen draagt de sint een rode koormantel, meestal met een kap met gouden franjes, die vanaf de schouders tot bijna op de grond hangt en die aan de voorkant vastgemaakt wordt met een ketting en twee haakjes. De mantel is aan de binnenkant goudgeel of wit en is versierd met goud en band. Bisschoppen dragen eigenlijk een witte mijter maar die van sinterklaas is rood Beide mijters verschillen ook van vorm.
Ook de staf van sinterklaas heeft een duidelijk andere vorm dan die van een bisschop: de krul is groter en steekt aan beide zijden van de staf uit. De krul is een symbolische slang, teken van wijsheid en oneindigheid, die uitloopt in een verticale lijn naar beneden, de afdaling van geest of wijsheid naar aardse sferen.
Verder draagt hij meestal zwarte schoenen en lange witte handschoenen, soms paarse. Een gouden bisschopsring met een robijn siert zijn ringvinger. Deze hoort traditioneel om de rechterringvinger, maar vaak draagt sinterklaas hem links opdat hij niet in de weg zou zitten bij het handen schudden.
Een man van zijn leeftijd heeft natuurlijk een lange witte baard van ongeveer 40 centimeter. Als die langer wordt, moet hij naar de kapper. Zijn snor en hoofdhaar werden ook al een tijdje niet meer afgesneden of afgeschoren.
 >  >  >
Waarom draagt zwarte piet dat eigenaardig pak?
De kleding van zwarte piet is die van een 16e-eeuwse page. Pages waren de persoonlijke dienaren van hooggeplaatste heren zoals hertogen en prinsen.
Waarom zetten kinderen hun schoen?
Omdat ieder kind zijn of haar eigen schoen heeft, kan piet zich nooit vergissen bij het uitdelen van de pakjes of geschenken.
Waarom wordt sinterklaas geholpen door een zwarte piet en niet door een blanke of gele?
Piet is door al die jaren schoorsteenvegen zo zwart van het roet geworden dat niemand meer weet welke huidskleur hij oorspronkelijk had.
Wanneer komt de sint nu eigenlijk?
Ja, daar kan ik niet op antwoorden want hij is nu al weken in ons land maar zijn huisbezoeken via dak en schoorsteen, legt hij pas af in de nacht van 5 op 6 december. Waarschijnlijk logeert hij al die tijd op zijn stoomboot.
Sinterklaas in mijn kindertijd
Volgens mij leefden wij veel intenser naar het feest van Sint - Niklaas toe dan de kinderen van vandaag.
De komst van de sint werd nochtans heel eenvoudig gehouden. Wij waren niet veel gewoon en de kleinsten onder ons geloofden heilig dat de brave man met de stoomboot uit Spanje kwam en dat wie braaf was lekkers kreeg en wie stout was de roe. Wij twijfelden er niet aan dat in dat grote boek al onze goeie en slechte kanten beschreven waren en dat de meester op school en onze ouders een goed woordje voor ons zouden doen opdat de sint toch maar onze deur niet zou voorbijgaan.
Wij waren echt bang van zwarte piet! Zijn zak was voor ons de hoogste verschrikking.
Grotere broers en zussen werden in de periode op het hart gedrukt dat ze zeker niets mochten verklappen aan hun kleinere broer of zus. Sommige konden echter moeilijk zwijgen maar ze werden daarvoor erg streng berispt. Sommige slimme kleintjes lieten natuurlijk niet blijken dat ze op de hoogte waren en wachten daarmee tot de sint voorbij was.
Op school schreven wij een brief, die door de meester aan de sint bezorgd werd.
De brave man kwam elk jaar alle klassen bezoeken en ons gedrag werd telkens nagekeken in het grote boek.
Wie de slimme wou uithangen en in de figuur van de sint een gekend persoon meende te herkennen, werd streng de mond gesnoerd.
We leerden menig liedje om de sint blij te maken. Die liedjes hebben de tand van de tijd wel doorstaan en Zie ginds komt de stoomboot, Zie de maan schijnt door de bomen, Sinterklaas, brave baas, Sinterklaas kapoentje en vele andere hebben menige generaties overleefd en zijn nog steeds populair.
Daags voor 6 december werd de schoen klaargezet bij de schoorsteen. Langs die weg zouden de sint en zwarte piet immers de huiskamer binnenkomen met hun speelgoed en hun lekkers. Om de weldoeners gunstig te stemmen of om ze te bedanken werd een op school gemaakte tekening, een wortel, hooi of suikerklontjes voor de schimmel in de schoen gelegd.
Sinterklaas vandaag
Het grootste verschil met vroeger is natuurlijk de commercialisering van het feest. Vele weken vooraf liggen bergen speculaas (speculoos is in Vlaanderen ook lekker), marsepein, chocoladefiguren en duur speelgoed tentoongesteld in de grote warenhuizen waar ook sinterklazen, gezeten op een troon, kopers met kinderen moeten aantrekken. Daarna moet iedereen op de foto. De kinderen zien massas brave mannen op zich afkomen, allemaal verschillende en toch wordt hen wijsgemaakt dat er maar één sinterklaas is.
Reclame op de televisie, in de reclameblaadjes en in de dagbladen doet er nog een schepje bovenop.
Er zijn tegenwoordig sinterklazen die zich specialiseren en s avonds bij de kinderen aan huis gaan. De ganse familie wacht hem daar op. De sint krijgt onopvallend de geschenken in de handen geduwd. Daarna wordt op de blijde gebeurtenis een druppel of een pint gedronken. Dat is niet eenvoudig met die snor en die lange baard. Na enkele adressen wordt de brave man alsmaar vrolijker en blijkt hij niet in staat om nog op een dak te klimmen, laat staan langs de schoorsteen andere huiskamers te betreden.
Elke vereniging wil een feest voor zijn leden met kinderen. Soms ontmoeten de sinten elkander op straat. Ik las in De Sirene dat in het Dienstencentrum van het OCMW op 19 november een sinterklaasbingo, met geschenk voor de ouderen, ingericht werd
omdat niet enkel de kinderen moeten verwend worden.
Dat is natuurlijk een afbreuk aan de tradities en dat vind ik eerder het werk van de kerstman. Spijtig!
Het valt op dat de sint tegenwoordig niet één maar meerdere personeelsleden heeft. Zijn er meer of zwaardere geschenken uit te delen of meer snoepgoed rond te strooien of is dat een moderne manier om de werkloosheid op te lossen?
Sommige scholen richten heuse sinterklaasfeesten in maar sommige beperken zich tegenwoordig tot een bezoek aan de klassen, zoals vroeger.
Zo komt sinterklaas op donderdag 6 december om 14u30 uur in de sporthal te Lombardsijde voor alle leerlingen van de gemeenteschool t Lombartje.
Nadat alle kinderen gezongen en gedanst hebben voor hun ouders en grootouders, worden ze daarvoor door de sint beloond met speelgoed
als ze tenminste ook nog braaf geweest zijn.
Hebben sommige sinten nagelaten hun bezoek mee te delen aan de gemeente? Ik zie alleszins geen spoor van dat feest van de gemeenteschool in de gemeentelijke nieuwsbrief van 28 november, noch in de evenementenkalender op de gemeentelijke website, noch in die van de Sirene.
In de vrije school Sint-Lutgardis is er een feest op 3 december bij de KVLV vrouwen.
De IBOs (kinderopvangcentra) kopen elk jaar rond sinterklaas nieuw speelgoed aan. Zij zetten dat rond 6 december in hun lokalen en zeggen dan dat de sint gekomen is. Ook zij hebben al ingezien dat er een overaanbod is aan optredens van de sint.
Wie een persoonlijke brief wil schrijven naar de heilige, kan daar de dag van vandaag een beroep voor doen op bpost. Deze hebben een sintsecretariaat opgericht om alle (ongefrankeerde) brieven op te vangen en te bewerken.Vanaf 8 november tot en met 6 december 2012 kunnen kinderen en klassen naar de sint schrijven. Kenden jullie zijn adres niet? Dat is natuurlijk Sinterklaas, Spanjestraat 1, 0612 Hemel.
Elk kind dat een brief schrijft of een tekening naar de sint opstuurt, krijgt een brief en een cadeautje terug: een kleur/werkboekje waar het sintverhaal van de postbode Pol wordt verteld. Ook klassen kunnen een brief schrijven. Er volgt dan een globaal antwoord met een 20-tal kleur/werkboekjes bij.
Een modern probleem voor de sint is wel dat er tegenwoordig veel huizen zonder schoorsteen zijn. De schoen wordt dan voor de verwarming, bij de voordeur of bij de achterdeur gezet.
Er moet dan wel opgelet worden voor valse sinterklazen en toch moet het huisalarm afgezet worden.
Sinterklaas spelen is geen gemakkelijke opgave. Men moet inderdaad geloofwaardig over komen, goed van de tongriem gesneden zijn om het vertrouwen te winnen van de kinderen en ze op hun gemak te stellen. Ik vraag jullie het niet verder te vertellen aan oningewijde, maar onze schepen voor de jeugd Lode Maesen schijnt al enkele jaren een veelgevraagde brave man te zijn. Hij leent zich daar graag toe als het maar niet commercieel is en als het om een echt kinderfeest gaat. Dat hoor ik graag, Lode!
De harde concurrentie voor sinterklaas door de kerstman en door Sint-Maarten
Sinterklaas is niet de enige die lekkers en speelgoed uitdeelt aan de kinderen.
Enkele jaren geleden kwam de stoomboot uit Spanje reeds op 11 november aanmeren in Antwerpen. Dat was natuurlijk ongepast want op die dag wordt de feestdag van Sint-Maarten gevierd. De kinderen wisten niet meer waar ze het hadden. Twee heiligen die tegelijkertijd om hun aandacht vroegen!
Drie weken na de sint wordt de kerstman gevierd. En die wil ook steeds vroeger in de belangstelling komen van de media en van de handelszaken die de klanten moeten verleiden. Maar te veel is te veel!
Je zou dan gaan denken dat er regels moeten opgelegd worden die bepalen wanneer het kerstseizoen mag worden ingezet.
De Belgische FEderatie van de DIStributie-ondernemingen (FEDIS) beweert dat die er niet zijn. De sector heeft wel zelf de afspraak gemaakt dat er geen sinterklaasreclame, gericht op kinderen, gemaakt wordt vóór 1 november terwijl dit voor de kerstperiode op 1 december vastgesteld is. Ik vrees dat dit een dode letter gebleven is.
De strijd tussen de sint en de kerstman blijft hard en ongelijk.
In 1931 voor het eerst voorgesteld door Coca-Cola als een goedlachs dikzakje, moest de kerstman niet enkel de kinderen maar ook de volwassenen verleiden. Hij lijkt daar aardig in geslaagd te zijn.
Hij dreigt niet met de roe en deelt zijn geschenken uit in de verlofdagen van de kersttijd, wanneer iedereen daarvoor open staat. Hij wint dan ook veld ten opzichte van de sint, die een veel kleiner marktpotentieel heeft en niet beschikt over zon grote propagandamachine. De sinterklaasliedjes kunnen niet optornen tegen de familiefilms waarin de kerstman uitpakt met Jingle bells, jingle bells, jingle all the way en met zijn slede, getrokken door rendieren, door de sneeuw glijdt. Exotisch! Dat wel!
Toch blijf ik meer van sinterklaas houden.
Hoe lang kunnen we de huidige sinterklaascultuur nog in stand houden?
Misschien vinden jullie dat wel een rare vraag, maar er komt meer en meer kritiek op de katholieke figuur van sinterklaas. Op Antwerpse openbare scholen mag hij al niet meer verschijnen met een kruis op zijn mijter omdat het een religieus symbool is dat de moslims in de klas kan choqueren. In Amsterdam staat al enkele jaren geen kruis meer op de mijter.
Een multiculmijter, zoals hieronder rechts afgebeeld, heeft natuurlijk geen zin aangezien het gaat over een katholieke traditie.
De mijter is niet het enige twistpunt. Het gegeven dat de pieten van de sint zwart zijn, zou volgens sommige discriminerend zijn omdat de oorsprong ervan zou te vinden zijn in slavernij en racisme.
Ook het bisschopsgewaad ligt onder vuur. Bovendien zou dat te travestiet zijn. De baard van de sint zou dan weer te terroristisch zijn! Waar halen ze het toch allemaal?
 
Besluit
Ik hou van tradities. Is dat ouderwets? Misschien wel!
Moeten we betreuren dat de viering van het sinterklaasfeest de hierboven beschreven weg opgaat?
Ik vind van wel!
Wat vooral tegen de borst stoot is de commercialisering van wat eigenlijk gewoon een kinderfeest zou moeten blijven. Een kinderhand is rap gevuld, zegt men. Waarom moet onze kinderen en kleinkinderen dan bedacht worden met zon overvloed aan geschenken met het gevolg dat ze die nog nauwelijks waarderen, zeker als ze niet groot en duur genoeg zijn.
Ja, ik vrees vanzelfsprekend ook dat we dat niet meer kunnen stoppen. Zo gaat natuurlijk alles teloor! Jammer toch?
Bronnen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Sinterklaas
http://www.klaasje.be/foto.html
Artikel Analyse. Waarom sinterklaas zoveel concurrentie krijgt. Zijn knecht staat groen te lachen in De Standaard van 15 november 2004 door Marc Reynebeau
|
