Trouwe lezers van deze blog, en die worden steeds talrijker, weten al lang dat ik een groot voorstander ben van Erfgoeddag, omdat ik hou van het erfgoed van mijn dorp en bij uitbreiding, maar in mindere mate, van mijn gemeente. Ik vind ook dat Middelkerke steeds moet deelnemen aan die dag.
Zelf wil ik er ook steeds op aanwezig zijn.
Het was dan ook met grote voldoening dat ik vastgesteld heb dat er in 2013 weer een interessant programma op poten gezet werd. Dat werd tevens de dertiende editie en ze had plaats op zondag 21 april.
Wat is ook weer de bedoeling van Erfgoeddag? (overgenomen tekst)
Erfgoeddag is de jaarlijkse hoogdag voor iedereen die met cultureel erfgoed begaan is. Elk jaar mobiliseert het evenement in Vlaanderen bijna een kwart miljoen bezoekers. Erfgoeddag is in essentie een sensibiliseringsactie over cultureel erfgoed en de zorg die dat erfgoed vereist. Werken rond erfgoed gaat over omgaan met heden en verleden, over engagement, zorg, aandacht, reflectie en communicatie.
Op Erfgoeddag krijgt het publiek op vele plaatsen een exclusieve kijk achter de schermen. Bezoekers vernemen wat erfgoedinstellingen bewaren en, vooral, hoe en waarom ze dat doen. Met deze editie zoomt de cultureel-erfgoedsector met andere woorden in op het (voor het publiek) grotendeels onzichtbare, back office werk dat nodig is om ons cultureel erfgoed te behouden en te beheren.
Daarnaast wil Erfgoeddag ook een lans breken met het aanbod voor gezinnen. Erfgoededucatie, en meer bepaald op een speelse manier leren wat cultureel erfgoed betekent, tot stand komt en voorstelt, loopt ook dit jaar weer als een rode draad doorheen het aanbod.
Erfgoeddag is een initiatief van FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoedvzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel.
Wat voorziet het programma voor 2013 voor Vlaanderen en Brussel?
Meer dan 500 organisaties , musea, archieven, erfgoedbibliotheken, heemkundige kringen, kerkfabrieken, sociaal - culturele verenigingen, restauratoren, klokkenmakers en vele andere deelnemers presenteren die dag een veelkleurige waaier van meer dan 750 activiteiten.
Het thema voor 2013 (overgenomen tekst)
Stop de Tijd! Vanwaar nu die roepnaam? Om te beginnen zijn erfgoedwerkers voortdurend in de weer om, heel letterlijk, de destructieve effecten van de tijd te vertragen. Een doordacht behoud- en beheerswerk is hierbij essentieel.
Daarnaast is er vanzelfsprekend ook aandacht voor de ruimere invulling van het begrip tijd. Tijd kennen we allemaal, natuurlijk. Maar wàt is tijd? En hoe en waarom maten onze voorouders tijd? Bestond er in het verleden ook al vrije tijd? En wat doet de roze blik van de nostalgie met ons?
En wat deed Middelkerke?
In Middelkerke vonden ze dat de dood de meest drastische manier is om de tijd te stoppen. Nog drastischer, vonden ze, als iemand vermoord of terechtgesteld wordt.
In het licht daarvan werd een rondrit georganiseerd met een moordtrein langs plaatsen in de verschillende deelgemeenten waar 300 jaar geleden misdrijven werden gepleegd: moord en doodslag, overspel, pedofilie, zelfmoord en vergiftiging.
De illustratie hierboven is van de hand van Joris Debruyne en stelt de verbranding voor van de heks Barbele (De Cock) op de Burg in Brugge in 1634. (zie hierna Halte 5)
Michel Landuyt geeft zijn mening over het behandelde thema
Volgens schepen van cultuur Landuyt toont het moordparcours vooral dat er niet veel veranderd is sinds de zeventiende en achttiende eeuw. Natuurlijk weet ik wel wat hij bedoelt. De misdaden van toen worden inderdaad vandaag nog steeds gepleegd: moord en doodslag, overspel, pedofilie, zelfmoord, vergiftiging. Er stonden in die tijd wel gruwelijke straffen op die feiten. Maar dat weerhield misdadigers er niet van om ze toch te plegen.
Dat is natuurlijk wat al te ongenuanceerd. Er worden nu honderd keren meer misdrijven gepleegd, er wordt nu veel minder gestraft. In die tijd kregen misdadigers geen enkelband, sommige werden geradbraakt, levend of dood verbrand, gekookt of vreselijk verminkt!. Michel zal toch niet bedoeld hebben dat straffen niet helpen, zeker? Het vermelden waard is ook dat die straffen destijds uitgesproken werden door de schepenen, nu doen daarvoor opgeleide rechters dat.
Pedofiele priesters/ bisschoppen waren er toen misschien ook wel, maar het werd niet openbaar gemaakt.
Heksen zijn er bij mijn weten niet meer.
De levensomstandigheden waren niet te vergelijken met de huidige: op het gebied van opvoeding, financieel, sociaal,
en politiek. Wat zegt de schepen, er is niet veel veranderd?
Even de gids bij de rondrit voorstellen
Eduard Vyvey brengt op onnavolgbare wijze de kleine kantjes van de condition humaine tot leven.
Hij is een Leffingenaar en hij laat dat (terecht) graag blijken. Hij is een gewezen leerkracht, maar ook een genealoog met jarenlange ervaring en een begeesterd auteur.
Eén van zijn werken is Criminaliteit in Camerlinckx Ambacht, uitgegeven op 16 juni 2011. Het boek is te koop in de Standaard boekhandel en kost 28 euro.
De verhalen voor de moordtrip of erfgoeddag werden geput uit dat werk. We konden dus zeker geen betere gids treffen.
 
Camerlinckx-ambacht was het gebied dat bestond uit de parochies Stene, Snaaskerke, Leffinge, Middelkerke, Slijpe/Mannekensvere, Westende en Wilskerke. (dus NIET Lombardsijde)
Hij schreef verder ook de geschiedenis van het kanaal Plassendale-Nieuwpoort onder de titel De Nieuwe Riviere (voorgesteld op 14.2.2010). Ook de geschiedenis van Wilskerke (Willeckinskerke 400 jaar geleden), gepubliceerd op 20 december 2012, is van zijn hand.
Andere werken van Eduard Vyvey: De Legende van Fleris, Leffinge vroeger en nu, Camerlinckx Ambacht tot 1792/Middelkerke sinds 1977, Familiae Latfingae.
Hij geeft ook regelmatig voordrachten over heemkunde.
Een interessant, productief en verdienstelijk man, dus.
Aan boord van de moordtrein
Blijkbaar spreekt zoiets tot de verbeelding van de bevolking, want toen ik mij veertien dagen op voorhand inschreef voor één van de geplande ritten om 10 uur of om 14 uur, schenen beide reeds volzet te zijn. Dat betekende 2 x 60 geïnteresseerden, wat dus al een groot succes mocht genoemd worden. Gelukkig voor mij werd toen nog een derde rit voorzien om 17 uur met nog eens 60 deelnemers.
Voor de gratis rondrit in de criminele wereld in de 17e en 18e eeuw werd verzamelen geblazen aan het centrum De Branding.
Daarna werd het geelgroene tschu-tschu treintje uit Germany, met twee wagonnetjes à 30 reizigers, vooral ouderen, getrokken door een locomotiefje natuurlijk, op de sporen gezet voor een rit van twee uur.
Ik had mij wat warm aangekleed, met sjerp, omdat ik vreesde dat het niet te warm zou zijn op zon toeristentreintje. Verkeerd gedacht want de blakende zon op het volledig gesloten glazen treintje, deden de temperatuur zeer hoog oplopen.
Korte situering van de rondrit
Er waren zeven haltes voorzien, maar niemand mocht/moest uitstappen. De plaatsen waar de misdaden gepleegd werden, zijn inderdaad vandaag niet bezienswaardig meer, want na al die tijd maar vooral door twee wereldoorlogen in de twintigste eeuw bestaan die hoeven of huizen niet meer.
Halte 1: WILSKERKE CENTRAAL: Jan De Cuelenaere baatte, samen met zijn vrouw Anna een hoeve uit. Zij hadden 5 kinderen waaronder drie meisjes, waarmee Jan incest pleegde. Na foltering bekende hij zijn misdaad.
Halte 2: LEFFINGE-NOORD, Torhoutsesteenweg: Landbouwer Joannes Denys had een verhouding met een andere vrouw Joanna. Na enkele mislukte andere moordpogingen, vergiftigde hij zijn nochtans veel jongere echtgenote Maria. Joannes en zijn aanhoudster werden betrapt en geradbraakt.
Halte 3 : LEFFINGE- CENTRAAL, Kerkplein: Cornelis van Bourgognie was schoolmeester, koster en hij was bijzonder vaardig in het namaken en vervalsen van handschriften en handtekeningen. Hij maakte daarvan gebruik om bedrog en fraude met documenten te plegen. Hij werd in 1722 in Gent ter dood veroordeeld en op gruwelijke wijze geëxecuteerd. (wurging en onthoofding)
Er was een pauze voorzien in het centrum De Zwerver in Leffinge maar ook daar werd gewoon doorgereden.
Halte 4: SLIJPE-CENTRAAL, Gistelstraat: De 25- jarige Cornelis Boydens wist dat zijn heel wat oudere buurvrouw Maria Hendrickx over aardig wat centen beschikte. Hij raadde haar zelfs aan hoe ze te bewaren. Maria had hem echter door en maakte hem uit voor dief. Dat werd haar dood want Cornelius vermoordde haar. Hij werd daarvoor bedacht met stokslagen en zijn armen en benen werden verbrijzeld.
Halte 5: SLIJPE-BRUG: de zaak Barbele hekserij. Ze werd veroordeeld wegens verboden geneeskundige handelingen (aderlatingen), wegens misbruik van Gods naam, enz
Halte 6: LOMBARDSIJDE-TUINWIJK, Schuddebeurzeweg, de zaak Pieter Roeland, die zijn vrouw verdronk in een gracht omdat ze hem niet wou vertellen waar ze geweest was. Zijn rechterhand, waarmee hij zijn vrouw op het hoofd geslagen had, werd afgehakt en hij werd tentoongesteld op een rad.
Halte 7: MIDDELKERKE DUINEN, Duinenweg, Middelkerke:
de zaak Wilson diefstal met inbraak
de zaak Joachim Heindryx zelfdoding
En het treintje reed maar door: de gids onderhield de reizigers met een interessante uitleg (met misschien iets te veel informatie). Hij beperkte zich niet tot de gevallen hierboven maar kruidde zijn uitleg met nog meer misdaden (Van Nieuwenhuyze, Van Wezemael, Pieter Boydens).
Besluit
Ik heb genoten van de uitleg van de gids en ik wil hem daarvoor nogmaals feliciteren, in de eerste plaats natuurlijk voor zijn opzoekingswerk.
Misschien hebben we wat te veel gereden naar plaatsen die ons niet konden herinneren aan de tijd van toen. Als de schepen voor cultuur wil onderzoeken in hoeverre ze van de rondrit een permanente attractie kunnen maken door ze bijvoorbeeld in een nieuwe wandel- of fietsroute te gieten dan zal daar nog heel wat moeten aan gesleuteld worden.
Bronnen
De Sirene van maart-april 2013
Artikel van Dany Van Loo in Het Nieuwsblad van 20 april 2013
http://www.erfgoeddag.be/erfgoeddag
|
