Af en toe woon ik eens een gemeenteraad bij om de politici eens aan het werk te zien. Hoewel zo’n bezoek in 2013 wat interessanter geworden is door de steviger oppositie door de lijst Dedecker en het Progressief kartel (en zeer sporadisch ook eens de NV-A), stap ik daar telkens ontgoocheld buiten.
Ik zie daar inderdaad, na afloop, een groep moedeloze leden van de oppositie en een aantal zelfvoldane leden van de meerderheid.
In het huidig artikel zal ik proberen een beeld te scheppen van de invloed van de gemeenteraad of liever van het gebrek daaraan.
Ik maak mij echter geen illusies. De gemeenteraad is zogezegd een onderdeel van een democratisch gemeentebestuur en zal wellicht nooit afgeschaft worden noch gemoderniseerd worden omdat er te veel persoonlijke en financiële belangen mee gepaard gaan.

Hoeveel behandelde punten?
Sinds het aantreden van de nieuwe meerderheid op 2 januari 2013 kwam de gemeenteraad 11 maal bijeen, de installatievergadering inbegrepen.
Daarvoor werden in de open vergadering 303 punten geagendeerd. Tien punten werden behandeld in de besloten vergadering. Er werden ook nog 34 vragen gesteld door oppositieleden aan het einde van de diverse vergaderingen.

Waar ging de meeste aandacht naartoe?
De gemeenteraadsleden moesten zich in hoofdzaak bezighouden met agendapunten die de bijverdiensten van de leden van de meerderheid moesten regelen/waarborgen.
Daarmee bedoel ik dat ze de gemeentelijk afgevaardigden/ vertegenwoordigers moesten aanduiden/ aanstellen/ voordragen voor allerlei organisaties.
Niet minder dan 105 agendapunten of 34% of 1 op 3 handelden daarover!
Dat kunnen gemeentelijke of niet-gemeentelijke organisaties zijn. Het zijn weliswaar niet allemaal bezoldigde mandaten (maar toch veel) maar de aantallen zijn indrukwekkend, of moet ik 'verfoeilijk' schrijven?
Het zijn ook niet steeds mandatarissen die er deel van uitmaken. Verdienstelijke partijleden krijgen ook wel eens een kans. Dat is bijvoorbeeld het geval als het over deskundigen gaat. Zij worden dan zelfs soms verkozen boven uitwendige en meestal beter gekwalificeerde.
Er wordt nogal wat vindingrijkheid aan de dag gelegd bij het kiezen van de organisatienamen: intercommunales, stuurgroepen, overlegcomités of - organen, beleidsgroepen, platformen, provinciale of gemeentelijke verenigingen, beheersorganen of - comités, regionale en provinciale comités, woonmaatschappijen, commissies, bedrijven, raden van bestuur, directiecomités, enzovoort.
Als de gemeente in zoveel organisaties moet vertegenwoordigd worden, dan vloeit daar logischerwijze uit voort dat het aantal te begeven functies of postjes ook extreme vormen aanneemt.
Het aantal (aanduidingen) bedraagt niet minder dan 188 (soms voor 2 of drie algemene vergaderingen en inclusief plaatsvervangers).
Wat mij bijzonder stoort, omdat het onlogisch is, is het feit dat veel mandatarissen naast hun bestuurdersfunctie ook lid zijn van de algemene vergadering voor éénzelfde intercommunale. Je kunt toch niet tegelijk besturen en oordelen over dat bestuur, vind ik!
Zo werd het gemeentebestuur in 2013 trouwens al eens terechtgewezen door TMVW omdat één vertegenwoordiger zowel voor de algemene vergadering als voor het directiecomité aangeduid werd.
Ik weet dat het splitsen van die functies nog meer afgevaardigden zou creëren, maar men moet er dan maar een aantal afschaffen. Hun aantal loopt nu ook al de spuigaten uit!
Die functies worden verdeeld over de meerderheidspartijen. Voor elke functie zetten de oppositiepartijen wel een tegenkandidaat in, maar die wordt steevast genegeerd omdat de kandidaat van de meerderheid uiteraard meer stemmen achter zijn/haar naam krijgt. Daar wordt dus wel telkens een geheime stemming over gehouden.
Dat zou dan moeten aantonen hoe ‘democratisch’ onze besturen zijn. Een echte schertsvertoning!
Dat leidt soms tot absurde situaties. Een voorbeeld: een lid van de oppositie met jaren ervaring in de lokale politie krijgt geen kans om de gemeentelijke  afgevaardigde te worden bij de West-Vlaamse politieschool. (WPS)
De mandaten van lid van iedere commissie worden evenredig verdeeld over de fracties waaruit de gemeenteraad is samengesteld. Verder zie ik enkel een vertegenwoordiging van de oppositie bij de effectieve leden voor de VVV (Vereniging voor Vreemdelingenverkeer), in de raad van bestuur van het gemeentebedrijf AGB en in het beheersorgaan van de gemeenschapscentra (musea, Bib, enz…)

Waaraan worden die andere agendapunten dan wel besteed? (zonder de aanduidingen hierboven)

Goedkeuring verslag vorige vergadering                      11
Belastingen                                                                7
Beleid/bestuur                                                          14
     (drinkwater 1, waterlopen 1, rekening 1, budget 2,
     gemeenschapswachten 1, uitgaven door GR bepaald 3, klachten 1,
     toestand gemeentezaken 1, dagelijks bestuur 1, verkiezingen 1
BPA of RUP                                                             8
Brandweer                                                                4
Casino                                                                      1
Commissies                                                               8
Concessies: strand – cafetaria’s sportzalen                   5
Economie lokale                                                        2                  
Financieel                                                                  6
            beheerder 3/ financiële dienst 3                
Gemeentelijk basisonderwijs                                       6
Gemeentediensten                                                    12
        (groendienst 2, reinigingsdienst 3, personeel 1, software 2,
         aankoop Mat 1,  bevolking vreemdelingenmodule, Unibel 2,
         Calidris 1)
Gemeenteraad samenstelling - reglement – code         22
Grond- en gebouwenverhandelingen                           4
Jeugd                                                                       4
Kamperen                                                                1
Kerken Incl rekening kerkfabrieken                            9
Land- en tuinbouw                                                   1
OCMW                                                                   2
Onderwijs                                                                9
                werking 6, schoolabonnementen 3
Ontwikkeling                                                            3
              (digitale kaart 1, N-Z comité 1, noodhulp Syrië 1)
Parkeren                                                                  8
       Excl politiereglement en vertegenwoordigers:
              garageboxen 6, retributies 2
Politie                                                                    40
          aankopen 13, reglement 19, jaarrekening en –verslag 2,
          vakantverklaring 5, veiligheid- en preventieplan 1
Sport                                                                       5
          raad 4, sportvloer De Branding 1
Subsidies                                                                 2
Wegen                                                                   12
            aanleg tracés: 7, openbare verlichting 4, voetpaden 1
Werken                                                                   3
            gemeentegebouwen 2, kustveiligheid 1

Kunnen de oppositieleden enige invloed uitoefenen op de afhandeling van de agendapunten?
Telkens een agendapunt opgeworpen wordt, wordt eraan toegevoegd wat van de leden van de gemeenteraad verwacht wordt.
Zij kunnen ‘aktenemen’ of ‘goedkeuren’. Ook de term ‘kennisgeving’ wordt gebruikt. Vaststellingen en hervaststellingen zijn er ook. Goedkeuring gebeurt vaak door mondelinge of geheime stemming.
Voor de leden van de oppositie komt het eigenlijk allemaal op hetzelfde neer. Op elk gebied of voor elk punt heeft de meerderheid immers vooraf reeds beslist.
Als de oppositie (de mens) wikt, dan beschikt toch de meerderheid (God)!
Het is misschien goed dat we er het gemeentedecreet even op naslaan.
Er wordt door de gemeente ook een huishoudelijk reglement opgesteld, een werkdocument dat een afspiegeling is van het decreet.
Het bevat verduidelijkingen en bijsturingen van enkele regelingen eigen aan de gemeente, zoals de commissies, het vragenrecht, de wijze van stemopneming, de schikking in de raadzaal, de beschikbaarheid van de dossiers, de vergoedingen van raads- en collegeleden, …

Welke zijn eigenlijk de belangrijkste bevoegdheden van de gemeenteraad?
De gemeenteraad bepaalt het beleid van de gemeente en beschikt over de volheid van bevoegdheid. Dat wil zeggen dat de gemeenteraad alle bevoegdheden heeft die niet uitdrukkelijk in vastgelegde wetten en decreten aan het college van burgemeester en schepenen of aan de burgemeester werden toevertrouwd.
De gemeenteraad kan dus op papier en in principe belangrijke bevoegdheden uitoefenen en daarmee echt wegen op het gemeentebestuur, maar …
Hier zijn ze dan:

          Controle over de acties van de burgemeester en schepenen, over beheer OCMW, over
                ondergeschikte administraties (vb kerkfabrieken)
                Goedkeuren van beheersovereenkomsten en samenwerkingsovereenkomsten
                De raad kan een systeem van klachtenbehandeling inrichten alsook een systeem van
                            interne controle
          Op financieel gebied
                Vaststellen van de jaarlijkse rekening van het vorige dienstjaar 
                Instellen van de belastingen en retributies en het stemmen van de fiscale reglementering  
                Vaststellen van het meerjarenplan en de aanpassingen ervan, het budget en de
                    budgetwijzigingen 
                Nemen van besluiten waarbij de financiële lasten van de opgenomen leningen worden
                     herschikt door die lasten te spreiden over een langere periode
           In verband met de gemeentelijke reglementen
               Uitwerken van de gemeentelijke reglementen over het innerlijke beheer (reglementen
                     betreffende de werking van de gemeentediensten en van de gemeenteraad) en van de
                     gemeentelijke politieverordeningen (politiereglementen over de handhaving van de
                     openbare orde), subsidiereglementen
               Bepalen van straffen en administratieve sancties op de overtreding van die reglementen
           In verband met het gemeentepersoneel
              Aanstellen en ontslaan van de gemeentesecretaris, de adjunct-gemeentesecretaris en de
                  financieel beheerder en ook de sanctie- en tuchtbevoegdheid ten aanzien van deze
                  personeelsleden
              Goedkeuring van het kader en van de statuten, de rechtspositieregeling en de benoeming
                  van het gemeentepersoneel
          Werken
              Beslissingen betreffende de aanleg van de openbare wegen
              Sluiten van openbare aanbestedingen
              Vaststellen welke opdrachten voor werken, leveringen en diensten kunnen beschouwd
                   worden als opdrachten van dagelijks bestuur
              Vaststellen van de wijze waarop de opdrachten voor aanneming van werken, leveringen
                   en diensten worden toegewezen, en het vaststellen van de voorwaarden ervan, behalve
                   indien de opdracht nominatief in het vastgelegde budget is opgenomen en
                   onverminderd de bevoegdheden van het college van burgemeester en schepenen
                   inzake opdrachten van dagelijks bestuur

          Aankoop, verkoop, wisseling van een onroerend goed, het aannemen en uitgeven van grond
                in erfpacht, het sluiten van huurcontracten
          Definitief aanvaarden van schenkingen en het aanvaarden van legaten
          Vertegenwoordiging en delegatie
              Beslissen tot oprichting van, deelname aan of vertegenwoordiging in intercommunales,
                        instellingen, verenigingen en ondernemingen

             Om alle taken met succes te kunnen uitvoeren, kan de gemeenteraad een beroep doen op
                zelfopgerichte adviesraden, overlegstructuren of commissies die als taak hebben de
                besprekingen in de gemeenteraadszittingen voor te bereiden
             Oprichten van extern verzelfstandigde agentschappen

Op elk ogenblik mag de hogere overheid de gemeenteraad vragen om over een bepaald punt te discussiëren.
Daarbuiten kan de gemeenteraad bij reglement ook nog bepaalde bevoegdheden toevertrouwen aan het college. In bepaalde gevallen (vb aanneming van werken, leveringen en diensten) is die delegatie wenselijk om het verloop van het dagelijks gemeentebeheer niet in het gedrang te brengen.
Het gemeentedecreet bepaalt een aantal bevoegdheden die niet mogen gedelegeerd worden. Het grootste gedeelte van de hierboven vermelde, valt onder dat verbod.

Het stellen van vragen
Volgens het huishoudelijk reglement hebben de gemeenteraadsleden het recht aan het college van burgemeester en schepenen mondelinge en schriftelijke vragen te stellen.
Op schriftelijke vragen van raadsleden wordt binnen de maand na ontvangst schriftelijk geantwoord.
Na de afhandeling van de agenda van de openbare vergadering kunnen de raadsleden mondelinge vragen stellen over aangelegenheden die niet op de agenda zijn ingeschreven over alle onderwerpen die tot de bevoegdheid van de gemeenteraad behoren.
Tijdens de huidige legislatuur, tot en met de vergadering van 22 augustus, werd daar 34 keren dankbaar gebruik van gemaakt: LDD 19, Progressief Kartel 13, NV-A 2.
Laat ons het toelaten van die vragen toch een lichtpunt noemen.
Ze geven aan de oppositieleden de gelegenheid zich te manifesteren en aan te tonen dat zij het wel degelijk goed voorhebben met de gemeente en bereid zijn constructief samen te werken.
Dat brengt ook een zekere motivatie teweeg en dat is hard nodig, zoals blijkt uit mijn betoog hierboven.
Zij wijzen op tekortkomingen die misschien tot dan toe niet gekend waren door de meerderheid. Zij vragen verduidelijkingen en drukken daarmee vaak geruchten de kop in of ze laten ze bevestigen.

Ik ben blij dat ik op het einde van mijn artikel toch iets positiefs over de gemeenteraad kon schrijven. Het was niet veel maar alle beetjes helpen.

Verwijzing
Mijn artikel ‘Loont het financieel de moeite om gemeenteraadslid te zijn in Middelkerke?’van 16 oktober 2011 in de map ‘Gemeentebestuur’

Bronnen
Startersboek voor gemeenteraadsleden
http://binnenland.vlaanderen.be/sites/default/files/W30307002_OPMAAK_BOEK.pdf
www.binnenland.vlaanderen.be/regelgeving/wetgeving.htm
Huishoudelijk reglement GR: zie Verslag GR 7.2.2013
http://www.elsene.irisnet.be/site/nl/01officiel/conseilcommun/competences.htm
http://www.vvsg.be/Werking_Organisatie/Bestuurszaken/Documents/Kennismaking%20met%20het%20lokale%20bestuur%20-%20taken%20en%20opdrachten.pdf
http://www.elfri.be/wetgeving/gemeentedecreet
http://www.elfri.be/wetgeving/gemeentewet
http://www.middelkerke.be/raadscommissies.aspx#1