|
Eind oktober 2015 kreeg de gemeente Middelkerke de ‘GoeBezig-prijs2015’ uitgereikt door Vlaams minister voor Plattelandsbeleid Joke Schauvliege, als beloning voor haar gestructureerd en doordacht participatiebeleid. Ik zou niet liever doen dan de betrokkenen allemaal hartelijk te feliciteren, maar ik wil tevens voorzichtig blijven.
GoeBezig zijn is een moderne uitdrukking die graag en vooral gebruikt wordt als men tevreden is over iemands prestaties of … over die van zichzelf.
Klopt die bewieroking van de verdiensten van Middelkerke wel met de realiteit?
Laat er ons even dieper op ingaan.
Wat verstaat men onder ‘Participatiebeleid’?
Het begrip ‘Participatie’ is stilaan in de plaats gekomen van ‘Inspraak’.
Participatiebeleid is het betrekken bij het beleid van burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven en/of andere overheden in een zo vroeg mogelijk stadium. Waarbij in een open wisselwerking, met hen de voorbereiding, de bepaling, de uitvoering en/of evaluatie van het beleid wordt vorm gegeven.
In het Gemeentedecreet van 6 juli 2005 zijn een (beperkt) aantal regels opgenomen die het voor de steden en gemeenten, maar ook voor de burgers, mogelijk maken een participatief of interactief beleid te voeren.
Onder Titel VI ‘Participatie van de burger’ vinden we vier maatregelen terug inzake inspraak (art. 197-220): klachtenbehandeling, adviesraden en overlegstructuren, verzoekschriften aan de gemeenteraad, de gemeentelijke volksraadpleging.
Het is niet steeds duidelijk hoe de participatie juist afgebakend wordt.
Als ik zie hoe de gemeenteraad meestal voor voldongen feiten geplaatst wordt en welke routine-, en onbelangrijke punten daar behandeld worden, als ik lees dat de meeste belangrijke beslissingen gedelegeerd werden naar het schepencollege, dan vrees ik dat ook de inspraak van de bewonersgroepen niet is wat ze zou moeten zijn.
En … dat onze beleidsmensen er niet echt voorstanders van zijn.
Natuurlijk is het voor de betroffen bewoners nuttig, ja zelfs noodzakelijk dat hun mening gevraagd en soms zelfs ingevolgd wordt als het gaat over punten die hun onmiddellijke levenssfeer aanbelangen.
Als belangrijkste wil ik vermelden het informeren over wegenwerken, het samen waken over de verkeersveiligheid (fietsroute in Leffinge), de aanleg van speelpleinen (in Slijpe en Sint-Pieters-Kapelle), gebruik van kerk als vergaderzaal (Sint-Pieterskapelle), ...
In het totale kader van het algemeen beleid blijven die beslissingen echter beperkt. Inspraak in wat voor de lokale bevolking echt belangrijk is, zoals het gebruik van ons belastinggeld, het subsidiëren en inrichten van mega-evenementen, dure soms nutteloze aankopen, investeringen, meerjarenplannen, bouwen van ondergrondse parking voor miljoenen euro’s, ... dat is nog wat anders.
We herinneren ons ook allemaal wat toenmalig burgemeester Landuyt ooit zei over informatieavonden. Hij noemde ze oneerbiedig ‘praatbarakken’.
Maar we willen het hier hebben over die GoeBezig-prijs, die niet uitgereikt wordt omdat de gemeente een gezond financieel beheer voert, noch over democratie in het algemeen.
Hoe verloopt die beperkte wisselwerking tussen overheid en bevolking?
Samenlevingsopbouw
Dat was ooit een initiatief gebaseerd op de Engelse methodiek ‘Village Appraisals’.
Bewonersgroepen van de plattelandsdorpen kunnen dus adviseren, inspraak hebben en op sommige momenten mee beslissen over thema’s die direct invloed hebben op hun nabije leefomgeving.
Tijdens de legislatuur 2006-2012 behoorde ‘Samenlevingsopbouw’ tot de bevoegdheden van schepen Geert Verdonck. Die term had hij zelf overgenomen van de organisatie ‘Samenlevingsopbouw’, die actief was/is in de verschillende Vlaamse provincies, met steun van de provincies. Hij vond (en vindt nog altijd) ‘Inspraak’ en ‘Participatie’ van de bewoners belangrijk. Dat gold vooral bij alles wat de gemeentelijke overheid in hun omgeving van plan was/is of op voorstel van de bewoners eventueel zou kunnen realiseren. Hij had toen een opbouwwerkster in dienst, die gecoacht werd door Samenlevingsopbouw en ook volgens hun methodieken werkte. De gemeente ‘huurde’ haar eigenlijk van samenlevingsopbouw. Hij koos voor deze formule omdat deze persoon dan onafhankelijk kon werken, los van politieke bemoeienissen uit het College.
Onder zijn gezag werden de DorpInZicht-groepen opgericht, met als start het uitdelen van vragenlijsten in te vullen door de plattelandsbewoners: Sint-Pieterskapelle (2007), Slijpe (Dec 2008), Schore (jun/jul 2009), Mannekensveere (2010) en Leffinge (eind 2011).
De Dorp inZicht-groepen zorgen, met steun van het gemeentebestuur, voor heel wat lokale evenementen in het hinterland.
We mogen dus zeggen dat Geert Verdonck een groot aandeel mag opeisen in de verwezenlijkingen totnogtoe. Naar het schijnt gebeurde dat allemaal dik tegen de zin van de Open VLD. Zij zagen deze initiatieven helemaal niet zitten. Vooral de toenmalige schepen van openbare werken, nu burgemeester, zag dat als te grote inmenging in haar plannen. Bij elk initiatief van de dorp-in-zicht-projecten was er tegenwind van de blauwe partij.
Het Progressief Kartel daarentegen was voorstander van veel meer inspraak, vooral over dorpskernvernieuwingen, waar de burgers geen dure dorpsboom (€25.000) vragen maar toegankelijke wegen, parkeergelegenheid waar nodig, gezellig plein waar bewoners kunnen samenkomen en geen dure betegeling of hypermoderne banken of bloembakken.
Lombardsijde, Westende-dorp en Wilskerke schijnen dus niet tot het platteland te behoren. Althans, het was de bedoeling van schepen Verdonck ook hier DorpInZicht ingang te doen vinden en zelfs in de deelgemeente Middelkerke ook, maar dan per wijk. De kiezer besliste er in oktober 2012 anders over.
Meer dan drie jaar later, onder de huidige schepen voor Participatie, is er nog steeds niets gebeurd.
Is dat geen bevestiging van het gebrek aan interesse voor het initiatief?
Dorpsbelangen
De Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen is gegroeid uit Samenlevingsopbouw. Toen Samenlevingsopbouw in Oost- en West-Vlaanderen niet langer de begeleiding van ‘zwakkere groepen’ in de samenleving/ op het platteland als kernactiviteit beschouwde, werd de Oost-Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen opgericht. Die zette de werking verder. In West-Vlaanderen gebeurde er enkele jaren niets en sinds een half jaar heeft de Oost-Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen met medewerking van Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen de werking naar West-Vlaanderen uitgebreid en is daarmee Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen geworden.
Het is de bedoeling later door te groeien naar de andere Vlaamse Provincies!
Zij stellen zich tot doel de gemeenten te beoordelen op het gebied van participatiebeleid. Er wordt nagegaan of bewonersgroepen kunnen adviseren, inspraak hebben en op sommige momenten mee beslissen over thema’s die direct invloed hebben op hun nabije leefomgeving.
Elk jaar wordt, per provincie, een gemeente en een bewonersplatform bekroond met de ‘Goebezig-prijs’. In 2015 stelden zich voor West- en Oost-Vlaanderen 22 gemeenten en/of bewonersgroepen kandidaat om 4 prijzen in de wacht te slepen, dus ongeveer vijf per prijs.
Een bewonersplatform/dorpsraad/ bewonerscomité/ bewonersgroep wordt door de jury als ‘Goe Bezig’ bevonden als uit de acties van die groep dorpsbewoners blijkt dat de werking de bewonersparticipatie op het platteland op een efficiënte en zo mogelijk vernieuwende manier benadert.
Het gaat daarbij om diverse facetten zoals:
- het aanjagen van het gemeentebestuur (en andere actoren) om dorpsbewoners op een actieve manier te betrekken bij het dorpenbeleid in al zijn aspecten.
- het uitbouwen van een structurele samenwerking met de gemeente (bv via vaste contactpersonen, vaste vergadermomenten, sluiten van samenwerkingsovereenkomst, …)
- het participeren aan het beleid o.a. door oprichten/versterken van een draagvlak rond gemeentelijke beleidsbeslissingen met gevolgen voor het platteland (o.a. op vlak van verkeer en mobiliteit, dienstverlening aan de loketten, cultuur, sport, …)
- het actief betrekken van dorpsbewoners bij de werking zodat er een groot draagvlak ontstaat (bv via open bewonersvergaderingen, werkgroepen, dorpskrant, website, facebook, ...)
- het versterken van het maatschappelijk weefsel in het dorp (door communicatie, opzetten van eigen acties of ondersteunen van acties van anderen, …)
- het bijdragen tot een kwalitatieve en aangename woon- en leefomgeving (o.a speel- en ontmoetingsruimte, meer groen, …) door eigen acties of beleidsaanbevelingen.
- het versterken of uitbouwen van de intrinsieke waarden/kwaliteiten van het dorp (troeven op vlak van patrimonium, toerisme, naar het verenigingsleven toe, …) m.a.w. het mee identiteit geven aan het dorp.
Een budgethouderschap voor wijkcomités en burgerinitiatieven is voorzien in artikel 159 van het Gemeentedecreet.
Onder de voorwaarden die door de gemeenteraad worden vastgesteld, kan het college van burgemeester en schepenen immers het beheer van een budget voor bepaalde projecten in handen geven van een wijkcomité of burgerinitiatief. Deze inspraakmethode is enkel mogelijk wanneer het project voldoende wordt gedragen door de wijk of door de bevolking.
Dit is een belangrijke vernieuwing omdat het de steden en de gemeenten in staat stelt om initiatieven van de (georganiseerde) burgers te ondersteunen en te vergemakkelijken.
Middelkerke en Merelbeke werden uitverkoren als gemeenten en Woumen (Diksmuide) en Zwijnaarde als bewonersgroepen. Hebben de andere gemeenten misschien geen participatiebeleid of zijn ze niet zo uit op het behalen van prijzen, zoals bij ons, ik weet het niet, maar er zijn in Oost-Vlaanderen 65 en in West-Vlaanderen 64 gemeenten, dus …
Wat doet de gemeente zelf?
Burgemeester Janna heeft participatie in haar bevoegdhedenpakket.
‘In Middelkerke kenden we al een sterke inspraakcultuur’, beweert ze nu, alhoewel haar liefde voor inspraak, zoals hierboven gezegd, om het zacht uit te drukken, niet groot was. En vol trots stelt ze verder: “De prijs die we van het nieuwe koepelorgaan Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen krijgen is een erkenning voor de energie die we samen met de Dorp inZichten leveren en een deugddoende vaststelling dat we ‘goe bezig’ zijn”.
Middelkerke stelde vorig jaar een voltijdse participatie-ambtenaar aan, ook inspraakambtenaar genoemd. Het is naar verluidt een zeer bekwaam en gemotiveerd ambtenaar en tevens toporganisator. Zij is het aanstuur- en aanspreekpunt van de verschillende bewonersgroepen, In overleg daarmee bepaalt zij de agenda en de werkpunten.
‘Participatie is meer dan je gal spugen over bepaalde problemen’, vindt ze. ‘Aankaarten van problemen moet uiteraard, maar essentieel in een goed participatiebeleid is het gezamenlijk zoeken naar haalbare oplossingen’.
Zij zou zeer nauw samenwerken met burgemeester Janna Rommel-Opstaele. Janna houdt van feestjes. Op zich is daar niets mis mee. In de gemeente doet het verhaal de ronde dat de participatieambtenaar op 7 maart 2015 de ‘ladies-night op KVO’ moest inrichten: een modeshow van lingerie, veel cava, dans en een stripper als apotheose…
Ik zal maar niet het hele verhaal vertellen maar het moet er daar lustig aan toe gegaan zijn.
Dat was naar het schijnt een feestje aangeboden door een sponsor van KVO … Willy Rommel, echtgenoot van de burgemeester … maar betaald door de gemeente Middelkerke!
Besluit
Laten wij voorzichtig zijn en niet al te euforisch doen over de’GoeBezig-prijs’ die de gemeente mocht ontvangen. De jury had niet alleen weinig keuze, maar er blijft nog een hele weg af te leggen. Het is vooralsnog geen ‘BeterBezig-prijs’ of een ‘BestBezig-prijs’. De dag dat de burger, zij het via de verkozene in de gemeenteraad, zij het rechtstreeks, inspraak zal hebben bij beleidsbeslissingen van een zeker algemeen belang, dan zullen we pas kunnen spreken over echte democratie.
Bronnen
http://www.middelkerke.be/nieuws/middelkerke-wint-goebezigprijs-2015.aspx#.Vm6RrTbSkdU
http://www.dorpinzicht.be/
http://www.dorpsbelangen.be/?p=1896
http://www.samenlevingsopbouw.be/overons/missie-opdracht-waarden-over-ons
http://www.middelkerke.be/page75331927.aspx
http://www.vvsg.be/veiligheid/gemeentelijkveiligheidsbeleid/burgerparticipatie/wetenschappelijke%20benadering/Pages/Wettelijk_kader.aspx
http://www.dewakkereburger.be/index.php/de-wakkere-burger-blogt/opinie/195-een-duurzaam-participatiebeleid-qwordt-voor-een-dag-gemeenteraadslidq
Met dank aan Agnes Voet, Vlaamse Vereniging Dorpsbelangen, De Meerling, Moeie 16A, 9900 Eeklo
|
