We worden allemaal ouder en spijtig genoeg in veel gevallen ook hulpbehoevend. Er wordt naar gestreefd om de bejaarden zolang mogelijk in hun vertrouwde omgeving te laten. Zolang de betrokkenen nog alleen kunnen of mogen blijven, kan men een beroep doen op thuiszorg. Gaat dat niet meer, dan moet uitgekeken worden naar één van de dure en bovendien zeldzame beschikbare plaatsen in een rust- en verzorgingscentrum. Laat ons eens nagaan hoe een ouder mens ertoe kan komen om in zijn laatste levensjaren toch nog te genieten van de nodige verzorging en hoe zijn of haar sociaal leven toch nog enigszins in een aangepaste redelijke plooi kan vallen.
Omdat ik in het voorbije jaar zelf daarmee geconfronteerd werd, wil ik jullie op de hoogte brengen van mijn ervaringen. Ik heb mij namelijk ontfermd over een bejaard familielid en ik heb kunnen ondervinden dat daar heel wat bij komt kijken. Misschien komt mijn verhaal voor jullie zelf, een ouder, broer of zuster nog van pas.

Zo begint het ….
Misschien hebben jullie ook wel een bejaard familielid dat al jaren in een eigen huis woont met alle nodige voorzieningen, weliswaar lijdend aan kleine of grotere ouderdomskwalen, genietend van een pensioen. Misschien is dat laatste wel (te) klein, maar de behoeften van een bejaarde nemen elk jaar af. Als er geen huishuur te betalen valt en er wat spaarcenten zijn, dan zou men kunnen stellen dat er geen financieel vuiltje aan de lucht is. Maar niet iedereen is zo gelukkig...
En dan komt een dag dat je op de hoogte gesteld wordt dat de bejaarde in huis gevallen is en naar de kliniek afgevoerd werd. Daar blijkt dan dat er eigenlijk sprake is van ondervoeding omdat alle levenslust en ook eetlust verdwenen was. Alle vriendinnen waarmee ze al eens een uitstap deed of waarmee ze wekelijks samenkwam, zijn gestorven en het hoeft dus voor haar ook niet meer!!!
Ze wil sterven! Moet men de zieke, waarvan men houdt, oppeppen of gewoon laten gaan?
Ik heb voor het eerste gekozen.

Wat doen als zij/hij weer naar huis mag?
Als leek in zo’n situatie kan je in eerste instantie een beroep doen op de sociale dienst van de kliniek en van het ziekenfonds. Kan de patiënt nog steeds alleen thuisblijven?
Als iemand om fysische, psychische of sociale redenen niet meer in staat is om normale dagelijkse activiteiten uit te voeren, maar met de nodige hulp toch nog goed bevonden wordt om alleen thuis te blijven, dan kan een beroep gedaan worden op de thuiszorg.
Het ziekenfonds werkt hiervoor samen met professionele thuiszorgdiensten. De bejaarde kan genieten van de derdebetalersregeling voor de terugbetaling. Zo gebeurt de afrekening rechtstreeks met het ziekenfonds zodat de bejaarde niets hoeft voor te schieten.

Hiervoor is echter de tussenkomst van een dokter nodig die moet oordelen of de zelfredzaamheid of het vermogen van de patiënt om voor zichzelf te zorgen voldoende laag is om die hulp te rechtvaardigen. Op https://www.cm.be/diensten-en-voordelen/handicap/inkomen/integratietegemoetkoming/zelfredzaamheidsgraad.jsp kunnen jullie de beoordeelde punten en de berekening vinden.
Trappen opgaan lijkt niet meer mogelijk of aangewezen en daarom kan de uitleendienst van het ziekenfonds (tegen betaling uiteraard) een hospitaalbed plaatsen op het gelijkvloers van de woning. Ook een mobiel toilet lijkt aangewezen (aan te kopen!) als het huistoilet meer dan enkele stappen verwijderd is.
Iemand kan eveneens langskomen om advies te geven over de schikking van de woning, om de veiligheid en het comfort te verbeteren.
De taken van het verzorgend personeel, in blokken van 4 uur/week, bestaan uit de persoonsverzorging (wassen, aankleden, eten en drinken, …) en huishoudelijke hulp (schoonmaak en karweihulp o.a. boodschappen doen, wassen, strijken, gezelschap houden, hulp bij verplaatsingen, verstelwerk, …)
Een verpleegster komt één of twee maal per dag langs en regelt de inname van de voorgeschreven medicatie.
Warme maaltijden worden thuisgebracht door het OCMW of door een zelfstandige traiteur. Je moet rekenen op ongeveer 7 euro voor een maaltijd.
Voor het geval dat de bejaarde plots iets overkomt, installeert het ziekenfonds een draadloos alarmsysteem met een drukknop die de bejaarde goed bereikbaar op de borst draagt en waarmee een centrale kan bereikt worden, die één van drie opgegeven contactpersonen oproept.

Tijd om te denken aan een woon- en zorgcentrum (WZC)
Ondanks de voortreffelijke hulp van het thuiszorgpersoneel, wordt de bejaarde toch geconfronteerd met eenzaamheid en ogenblikken waarop ze op zichzelf aangewezen is. Gezien haar hoge leeftijd, de verminderende mobiliteit, de aankomende alzheimer of dementie en de eventuele incontinentie, is het moment gekomen om te denken aan de opname in een woon- en zorgcentrum. Is er wel ergens plaats? Wil de betrokkene dat wel? Zal het verlaten, na zoveel jaren, van de eigen woning met eigen meubels en al die herinneringen om haar intrek te nemen in het onbekende rusthuis, niet te zwaar vallen en haar depressie niet verergeren? Daar komt dus wel wat overtuigingskracht bij te pas. Er bestaan gelukkig twee mogelijkheden voor kennismaking voorafgaand aan de definitieve opname: het dagverblijf en het kortverblijf.
Het centrum voor dagverzorging heeft tot doel de thuissituatie van een zorgbehoevende te ondersteunen door overdag de zorg over te nemen. Dat biedt de mogelijkheid om langer thuis te blijven wonen. Het richt zich vooral tot mensen die te kampen hebben met fysieke, psychische of sociale problemen.
Het centrum voor kortverblijf biedt een tijdelijke oplossing voor de gebruiker en/of familie voor vakantieverblijf, weekendopvang, nachtopvang, tijdelijke ontlasting van de familie en opvang en/of revalidatie na ziekenhuisopname.

Welk rust- en verzorgingscentrum kiezen?
Heel wat factoren kunnen de keuze van een rusthuis bepalen
- alleen voor eigen inwoners of voor iedereen (eventueel mits meerprijs)?
- beschikbare kamers?
- al dan niet in de eigen woonplaats: misschien verblijven er meer bekende?
- OCMW of privaat?
- katholiek of niet?
- prijs van de kamer?
- ligging voor wie nog goed uit de voeten kan?
Het is niet mogelijk de rusthuizen uit onze streek op elk gebied en onder tabelvorm met elkaar te vergelijken. Daarom beperk ik mij tot het verwijzen naar hun websites die alle informatie weergeven.

Middelkerke
'De Ril'     http://www.ocmwmiddelkerke.be/deril.Asp        OCMW
'Haerlebout'      http://www.vzwmsi.be/Haerlebout/Woonzorgcentrum.html
'Tara'      https://www.woonzorgweb.be/rusthuizen/west-vlaanderen/wilskerke/tara
'Westduin'       http://www.armonea.be/nl/voorzieningen/westduin

Nieuwpoort
'De Zathe'      http://www.nieuwpoort.be/nieuwpoort/view/nl/nieuwpoort/ocmw/wzc_de_zathe
                                                                                                                                OCMW
'Ten Anker'     http://www.tenanker.be

Oostende
'Godtschalck'       http://www.woonenzorgcentrum.com
'Sint-Jozef'       http://www.vzwmsi.be/StJozef/StJozef.html
'De Boarebreker'       http://www.oostende.be/product.aspx?id=10778
'De Duinpieper'        http://www.duinpieper.be/index.htm
'Sint Elisabeth'        http://www.sint-elisabeth-oostende.gvo.be/
'Sint-Monica'        http://www.st-monica-oostende.be/documents/home.xml?lang=nl
'Het Verhaal'    https://www.woonzorgweb.be/rusthuizen/west-vlaanderen/oostende/het-verhaal
'A. Lacourt'       http://www.oostende.be/product.aspx?id=10968
'Home Les Etoiles’       http://www.lesetoileswzc.be/
'Ons Geluk' *      http://www.wzconsgeluk.be/
'James Ensor'         http://orpea.be/NL/residentie/james-ensor.html
'Solidariteit voor het Gezin'          http://www.solidariteit.be/Woonzorg_Zorghotel.aspx

• Raversijde

Serviceflats
Aan de meeste woon- en verzorgingscentra zijn ook serviceflats verbonden. Dit zijn enerzijds woningen die aangekocht kunnen worden door begoede bejaarden maar op veel plaatsen kunnen die ook gehuurd worden. De bejaarde heeft of behoudt er zijn/haar eigen plek met alle comfort maar kan er volop genieten van een waaier aan activiteiten en diensten, van het naastgelegen dienstencentrum.

Hoeveel kost het verblijf in een woon- en zorgcentrum?
We mogen aannemen dat een éénpersoonkamer in een WZC per dag tussen 50 en 57 euro kost met een klassieke  (private) uitzondering van 69 euro. Enkele tehuizen laten ook niet-inwoners van de gemeente toe en rekenen daarvoor 3 à 4 euro meer.
Laat ons voor de rest van het artikel een maandbedrag van 1600 euro hanteren.
Daarin zijn volgende kosten inbegrepen, een kleine (zeldzame) afwijking van één of ander tehuis daargelaten: incontinentiemateriaal, verzorgingsmateriaal, bedlinnen + was, alle verzorging, maaltijden en de daarbij behorende drank, onderhoud van de kamer, animatieactiviteiten, tv- en radiodistributie, elektriciteit, water en verwarming, internetaansluiting

Komt er nog bij: medicatie, dokter, kinesist, persoonlijke was, persoonlijke telefoonkosten, kapper/kapster, vervoer naar hospitaal, uitstappen. Je moet daarvoor toch allicht op 200 à 300 euro per maand rekenen. Bijna al deze bijkomende kosten moesten weliswaar ook gedragen worden toen de bejaarde nog in haar/zijn huis verbleef. Daarbij staan er enkele niet-verplichte uitgaven terwijl de dokterskosten gedeeltelijk terugbetaald worden door de ziekenkas.

Ook in de basisprijs van 1600 euro zijn een aantal kosten begrepen die thuis eveneens moesten betaald worden: elektriciteit, internetverbinding, gas, water, maaltijden, (eventueel warme thuisgebrachte), dranken, telefoon.
Ook enkele belastingsbedragen vallen weg, zoals provinciebelasting, polderbelasting, milieubelasting, zakken voor restafval, onroerende voorheffing, …

En dat allemaal met dat pensioen(tje)?
De bedragen van ontvangen pensioenen zijn natuurlijk zeer uiteenlopend. Laten we even uitgaan van een bedrag van 1.200 euro. Daarmee kunnen de hierboven aangehaalde kosten voor verblijf in het rusthuis dus niet betaald worden.
Gelukkig zijn er een aantal premies en tegemoetkomingen.
Vooreerst is er de zorgverzekering. Dat is een initiatief van de Vlaamse overheid dat zwaar zorgbehoevende personen die thuis verzorgd worden en rusthuisbewoners financieel steunt. Zij krijgen maandelijks een vast bedrag als tegemoetkoming in de niet-medische kosten (gezinszorg, poetshulp, aankoop hulpmiddelen, mantelzorg, verblijfskosten in rusthuis of instelling, …).
De financiering van de zorgverzekering is gebaseerd op het principe van solidariteit. Alle inwoners van Vlaanderen ouder dan 25 jaar dragen hun steentje bij met een jaarlijkse bijdrage. Daarnaast wordt ook belastinggeld aangewend om de zorgverzekering te betalen.
Ieder lid betaalt een bijdrage van 50 euro. Wie in aanmerking voor een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering, dat zijn personen met een laag inkomen, betaalt 25 euro. Ongeacht de hoogte van het pensioen bedraagt de ontvangen tussenkomst 130 euro per maand. Daarvan gaat één keer per jaar 25 euro af voor de eigen bijdrage.

Vanaf de leeftijd van 65 jaar kan een persoon met een handicap een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden krijgen. Een erkenning als gehandicapte is niet nodig.
Deze bijstand wordt toegekend op grond van welomschreven criteria, zoals: de leeftijd, de nationaliteit, de woonplaats, de inkomsten (inclusief die van de persoon waarmee hij een huishouden vormt), de mate van zelfredzaamheid. Dat laatste wordt doorgaans vastgesteld in een medisch onderzoek. Op basis daarvan wordt het bedrag van de tegemoetkoming berekend waarop de persoon met een handicap aanspraak kan maken.  
Op http://www.belgium.be/nl/gezondheid/handicap/uitkering_bejaarden/#sthash.tEiOT1Ny.dpuf vinden jullie de bedragen waarop een bejaarde recht kan hebben in functie van de graad van redzaamheid en van de inkomsten.
Wie voldeed aan de voorwaarden voor zelfredzaamheid om opgenomen te worden in een rusthuis, zal alvast minstens deel uitmaken van categorie II of III en zal dus minimum 312,28 of 379,68 euro per maand ontvangen. Het kan ook nog oplopen tot een maximum van 550 euro als het nog slechter gesteld is met de zelfredzaamheid.

Dat geeft een totaal van 130 e + 312,28 e = 442,28 euro of 130 e + 379,68e = 509,68 euro

Samen met het door mij fictief vooropgesteld pensioen van 1.200 euro zou dat dus 1642,28 of 1.709,68 euro zijn. In het geval van de door mij vooropgestelde kosten van het verblijf in het WZC (1.600 euro basis + 300 euro bijkomende kosten) volstaat het ontvangen bedrag nog niet.

En nu?
Wie spaargeld op de bank heeft, zou daarvan dus nog 200 à 250 euro per maand moeten bijleggen.
Wie niet over de nodige reserves beschikt, kan terecht bij het OCMW dat een oplossing zal zoeken.
Moeten de kinderen misschien bijleggen?
Alles daarover wordt haarfijn uitgelegd in http://www.elfri.be/onderhoudsplicht-tegenover-ouders-het-rusthuis of in http://www4.vlaanderen.be/dar/svr/afbeeldingennieuwtjes/welzijn/bijlagen/2011-03-14-onderhoudsplicht.pdf
Ik kan wel al zeggen dat bepaalde OCMW’s beslist hebben niet meer over te gaan tot terugvordering vanwege de kinderen.

Besluit
De fictieve bedragen voor rusthuisverblijf en voor pensioen die ik in mijn artikel gehanteerd heb, vormen natuurlijk maar één voorbeeld. Er zijn er natuurlijk talloze andere, minder gunstig of gunstiger.
Ik hoop nochtans een idee gegeven te hebben van alle facetten die gepaard gaan met de thuiszorg en met de opname van een geliefd familielid in een rusthuis.

PS Graag wil ik de sociale dienst van 'Ten Anker' bedanken voor het nazicht van mijn artikel op fouten of tekortkomingen. Ik stelde dezelfde vraag aan de sociale dienst van 'De Ril' maar ik mocht spijtig genoeg geen antwoord ontvangen.

Bronnen
https://www.thuiszorgzakboekje.be/site/zoeken.asp?nid=23&cid=13&rid=s_18_175&srid=-1
http://www.cm.be/diensten-en-voordelen/ziekte-en-behandeling/specifieke-regelingen/verhoogde-tegemoetkoming/voorwaarden.jsp
http://www.handicap.fgov.be/sites/5030.fedimbo.belgium.be/files/explorer/nl/brochure-thab.pdf