- Van Heden tot morgenochtend elf uren is bij de firma Sala alhier geëxposeerd het portret van den heer Henri Völlmar, directeur van de liedertafel "Arion", geschilderd naar een photographie door den heer Th. Van Malde alhier.

Genoemd schilderstuk zou eerst den heer Völlmar den 4den Mei worden aangeboden, daar dit de datum is, dat hij vóór 5 jaar het directeurschap van "Arion" aanvaardde, doch daar de heer Völlmar den 2den Mei zijn 40sten jaardag viert, wordt hem het portret morgen door een deputatie uit de leden als blijk van hoogachting aangeboden.

Leidsch Dagblad 02-05-1899

Kunst, letteren, enz.

Kunsthandel Sala.

Een nieuwe tentoonstelling in het kunstzaaltje van bovengenoemde firma toont het werk van een Katwijksche schilderes, wier werk herhaaldelijk in dit blad besproken werd.

Mevrouw TH. Tadama-Groeneveld is het van wie al dit werk is, ook het verdienstelijke, het zeer mooie zeestuk, 't welk in de etalage van den winkel verheuging schenkt aan den voorbijganger. Op dit schilderij is het vooral dat we de aandacht willen vestigen. Hoe mooi is de grauwe zeekleur, de gure onstuimigheid; wat een beweging zit er in dit stortende water, in het verre bewogen zeevlak. Zulk een werkt maakt een artist niet iederen dag.

Binnen in het zaaltje is vooral aquarelleerarbeid, strand-en zeegezichten waarin wijdte, ruimte en verte het oog behagen. Een onderwerp van mevr. Tadama zijn de schelpenvisschers in hun bedrijf. Deze menschenfiguren met hun kar, hun paard, klein te zetten tegenover de geweldigheid van een strandlandschap is een ondernemen, door mevr. Tadama vaak met goeden uitslag volbracht.

De buitenlucht is er dan dikwijls in haar werk, die vrijheid van horizont waarin de artiste dagelijks haar blik wendt. Levendigheid in de kleur bereikt zij meermalen: zie bijv. de twee vrouwtjes in het duin, zittend in de zon; zeer goede kleur vinden wij in het studietje dat men aantreft, rechts binnenkomend in de zaal. Levendig is ook het haventje, met de beweeglijkheid van mannen en een schip.

In een groot schilderij heeft de schilderes den strand-boulevard geschilderd zooals deze, indien men van den zuidkant hem afwandelt, zoo breed en forsch, zoo wijd open ligt. Voor den bezoeker van Katwijk zijn al deze schilderijen als zoovele herkenningen strand-schoon; de frissche buitenlucht, die uit veel van dit werk zich losmaakt, doet naar den zomer verlangen, tijdperk wanneer wij, stadbewoners, zelf deze plekken bezoeken gaan. De H.

Leidsch Dagblad 22-02-1911

Kunst, letteren, enz.

Kunsthandel Sala.

De kunsthandelaar Sala vraagt belangstelling voor den Leidschen schilder C. van der Windt. Het werk van dezen nog jongen schilder is ons bekend, en wij kunnen niet anders dan verheugd zijn, dat de heer Sala in de stad van diens inwoning, van dezen knappen kunstenaar, een tentoonstellingswerk bijeen wist te krijgen. Vijf en veertig nummers telt deze verzameling.

Er is eenig nieuw werk bij. Het voornaamste aandeel dateert uit de jaren rond 1901. Er zijn verscheidene werkjes uit dit jaar en van 1900, doch ook van de direct daarop volgende jaren. Het verschil tusschen het werk is enorm.; Er zijn beginstukjes van v. d. Windt, die in aanleg het stemmige, gevoelvolle werk van later toonen, en die eigenlijk in wezen weinig verschillen met die kleine rijpe landschapjes van thans.

Er is werk, in opdracht gemaakt: peuterige doekjes met blauwe luchten, waarin bestelde witte wolkjes drijven, en vogels bewegen. (Dit: "bestelde" is een woord van ons). Een paar kleurige landschapjes, aan den achterwand van het zaaltje gehangen, maken een indruk van Fransche kunst, in zoover we met deze onderscheiding bedoelen een heviger kleurigheid en tevens gemis aan die dampige atmosfeer, de nevel, welke zelfs op heldere dagen onze Hollandsche natuur kenmerkt. In deze opvatting zijn ze intusschen uitmuntend!

Inderdaad, een echte schilder is onze stadgenoot C. v. d. Windt. Zonder leiding heeft hij zich bekwaamd, luisterend alleen naar den drang van zijn kunstenaarsgevoel. Er is een fijne teerheid in de tonen, waarmee hij de stille erfjes weergeeft; een gevoeligheid die tegelijkertijd vol bedeesdheid is en vol echte zuiverheid! Een stilleven in zijn jongenstijd gemaakt, (niet op deze tentoonstelling) herinneren wij ons als wel een puur bewijs van zijn grooten aanleg. Doch ook hier zijn van die mooie werkjes, welke u ineens alles van het vermogen van dezen kunstenaar zeggen. Wij wijzen o.a. op dit No. 9; no. 13. Een olieverf-studie voor het prachtige aquarel op "Pulchri" thans, hoort bij het zeer goede. Een tentoonstelling, de aandacht inderdaad waard!

Leidsch Dagblad 22-09-1911

WILLY SLUITER.

Kunsthandel Sala.

Er zijn menschen, die dezen vaardigen teekenaar 't meest waardeeren in zijn meer pittoreske uitingen, in de voorstellingen van visschersschepen, van watervlakten in ‘t polderland, of van de Zuiderzee, omdat deze schilderijen "sympathieker" aandoen, dan de illustratieve schetsen uit de sport en badplaatssfeer.

Maar deze voorkeur berust zonder twijfel op een misvatting. Immers, juist in zulke uitingen blijft men het tekort van Sluiter's talent al te zeer gevoelen. Men behoeft slechts even een blik te slaan in 't achterzaaltje van dezen kunsthandel, waar een verrukkend teeder en klaar schilderijtje naar zulk een waterlandmotief door Gabriël te zien is om te weten, dat Sluiter als schilder nooit boven de vlakste middelmatigheid uitkomt. Ieder moet ten slotte naar zijn meest typische eigenschappen beoordeeld worden.

Sluiter toont zich hier 't meest zichzelf en dus ook het best in die handige, snelle pastelschetsen naar voetballers in volle actie, of naar de types der mondaine wereld, die hij soms op een groteske wijze karakteriseert. Hij is 't best b.v. in een met groote, snelle, scherpe lijnen getypeerden dandy, die snoevend, mal, mallotig zijn wereld beheerscht, of in de charge van vetgemeste O.W.ers, die met 't dédain van een pad op het minder welvarende menschdom neerzien.

Boven het moppige verheffen zich zulke charge's niet. Dit soort werk mist allen geestelijken achtergrond en blijft ontstellend banaal en koud. Het is in geenen deele tot de karikatuurkunst te rekenen, die als kunst, als geestelijke uiting, werkelijk meetelt.

Maar wat Sluiter in zulke krabbels zeggen wil, zegt hij volkomen. Een paar vrij groote pastelteekeningen naar ijzergieters schijnen op een andere, betere mogelijkheid van dit talent te wijzen. Men zou zich althans kunnen denken, dat Sluiter in deze richting iets bereiken kan wat boven zijn gewone werk uitkomt.

Trouwens, als zeer nuchter en zaakrijk portretteekenaar kan Sluiter soms nog wel eens verrassen. De tentoonstelling doet hem van deze zijde niet kennen. Het portret der jonge musicienne telt niet mee. Sluiter's werk rechtvaardigt zich het meest waar hij 't scherpst typeert. Hij is een, zoo niet; geestig, dan toch levendig causeur. Just Havelaar.

het Vaderland 11-09-1925

Betsie van Manen.

Men schrijft ons uit Leiden:

Van de portretschilderes, mejuffrouw B. van Manen, zijn thans in den kunsthandel Sala, werkproeven uit Indië te zien. De schilderes heeft vandaar een aantal indrukken, teekeningen, aquarellen en olieverfschilderijen en studies meegebracht als vruchten van een verblijf van een tweetal jaren.

Uit het bedrijvige leven van den Javaan meer dan van het schoone Java, vertelt de schilderes, hierin getrouw, lijkt het ons toe, aan den aard van haar talent, dien van: portretschilderes. Wij zien klingenvrouwen, inlandsche kinderen, den hoornbewerker, Banjoewangische danskinderen, een Wajangpoppensnijder, een Soedaneesch jongetje, allen min of meer in het milieu van het landschap.

Het koffieplukstertje vormt daarmee een contrast. Zij is gezien, harmonieus in het landschap opgenomen, een vriendelijke teekening in lichte keuren, waar de portretschilderes zich verstak en een beeld werd geschonken van zonnig plekje in een koffietuin, waar de hoog opgeschoten planten bun geestig gestrengel vormen van stelen en bladen en de nijvere hand van het koffieplukstertje nauw zichtbaar gaart. Het is een der beste teekeningen.

Belangrijker blijft ons ook na het zien van deze tentoonstelling de portretkunst van mej. van Manen. Een nog wat droog gedaan, doch toch goede eigenschappen biedend zelfportret wordt overtroffen door later werk.

Wij denken thans aan het kloek geschilderde portret van Professor Dr. H. Oort. Leidde tot dit model een fijn zilverige potlood-teekenlng in, het levensgroote olieverfportret geeft meer. De geleerde is hier benaderd met een psychologische fijnheid waarin de schilderes waarlijk zichzelf overtrof.

Naast dit knappe portret willen wij nog den flinken opzet roemen van het portret van Prof. Mr. Fockcema Andrew. De kop van Mr. T. M. C. Asser leende zich wel bijzonder tot het fijnzinnige teekenwerk waarvan Prof. Jelgersma's portret een typeerend voorbeeld was.

Met genoegen mochten wij op deze tentoonstelling de origineele teekeningen zien, waarvan de Spectator, vlak voor zijn overlijden zulke buitengemeen slechte reproducties schonk.

de NRC 11-06-1912

Tentoonstelling van aquarellen van Dr.C.H. Dee.

Kunsthandel Sala.

't Is altijd een genoegen eens een verzameling van eenzelfden schilder bijeen te zien, wiens werk reeds vroeger door het eigen en persoonlijk karakter in een enkel stuk onze aandacht trok. Zoo ging het mij ook met dezen bloemschilder. Het mag dan wel iets bijzonders en vermeldenswaard heeten, dat deze kunstenaar die naast schilder ook dokter in de klassieke letteren, conrector aan een gymnasium is, slechts in zijn vrije zich deze artistieken arbeid wijdend, het tot die mate van aantrekkelijkheid en degelijkheid heeft weten te brengen, dat ge van dilettantisme schier geen spoor meer bespeurt.

Dit werk toont een gansche overgave aan natuurgetrouwe teekening, een zorgvuldig en ongekunstelde weergave van een den schilder lief geworden genre, dat ge, gemelde omstandigheid in aanmerking, er des te meer bewondering voor gaat voelen. Wel valt een uitgesproken verstandelijke trek op in dit van alle impressionisme vrijgebleven werk, in een van stemmingskunst overvulden tijd biedt deze onafhankelijke persoonlijkheid eigenaardiger bekoring. Het effect, dat hij met zooveel soberheid van middelen weet te bereiken, is inderdaad treffend.

Wie eenigszins vertrouwd is met de moeilijkheden der bloemenschildering zal begrijpen met hoeveel talent in opvatting en in technische behandeling deze weeldevolle decoratieve stukken zijn uitgevoerd. De rozen, chrysanten, asters, violieren en rhododendrons, papavers en irissen zijn in volkomenheid weergegeven, elke bloem behoudende eigen karakter, vorm en kleurnuance, haar sierlijkheid en gracie.

Ook al heeft deze schilder niet die weergalooze kracht en onovertroffen vrijmoedigheid van de Japansche bloementeekenaars, toch is menig kenmerk van deze in zijn kunst hier weer te vinden. Het decoratieve element, van vlakvulling en wandversiering, staat ook bij hem op de voorgrond. Ge vindt hier rustige ordening en gedachtevolle ontwikkeling in de constructie en schakeering van het geheel en van de onderdeelen. de afwezigheid van elke aanduiding van milieu en ruimte, karakteristieke eigenschap van alle decoratieve schilderkunst, doet niets aan de schoonheid af.

Ge zoudt deze stukken aanstonds een plaats weten te verschaffen te midden van uw vertrek in welken stijl dan ook. Tot paneelvulling, in bescheiden omlijsting liefst, leenen zij zich tevens bij uitstek. Verbeeldingsvolle decoratieve verwerking gaat hier samen met getrouwe observatie der werkelijkheid.

Waar hij een enkele maal genoemde opvatting verlaat en een zuiver stilleven, dat toon en atmosfeer vereischt, poogt te geven, zooals bij de asters in een vaas, wordt u van hem bewust een vreemd aandoende onmacht, een nog stamelend trachten, zonderling afstekende bij zijn overige zoo uitnemende stukken van meer decoratief begrip. Het moet hem wel zijn lief geworden, die pracht van kleuren, vormen en lijnen uit te drukken. De kleuren zijn in de verscheidenste nuanceeringen zorgvuldig weergegeven, het zachte roze van appelbloesem, violier en roos, het warmere van geranium en rhododendron tot het helroode van papaver.

Met graagte teekent hij bundels wiegende trossen van gouden en blauwe regen, van wit-bloesemende acasia. De teerste tinten van blauw en lila van iris en hyacint weet hij te treffen. Zijn uitdrukkingswijze berust op bijzondere vaardigheid van techniek, die zonder omhaal van middelen altijd het gewenschte effect bereikt.

Hij wascht zijn aquarellen niet, laat veel blank en werkt steeds door op de grondkleur, de broze lijnen en kontoeren aanduidende met luttele potloodhaaltjes. Somwijlen doet een onderdeel wat mat of flets aan, hetwelk naar mij dunkt zijn oorzaak vindt in de vaak wat al te zware omlijsting. Menige kleurnuance, menig in den achtergrond verscholen bloemcomplex zou veel in aanzien winnen, wanneer het geheel binnen eenvoudiger encadrement ware geborgen. Dit neemt intusschen niet weg, dat het werk in zijn geheel, door het zich vermeien binnen den kring van eenzelfde genre, en het doorzoeken van verdieping en stijging volgens decoratieve beginselen - zij het nog zoo naturalistische - tot een boeiend genot voor den toeschouwer blijft.

Een bezoek aan deze tentoonstelling, die het in aantocht zijnde seizoen op gelukkige wijze vooraangaat, kunnen wij zeer aanbevelen.      J. v. W.

Leidsch Dagblad 26-09-1913

Tentoonstelling "De Vrouw 1813-1913".

De plannen van de tentoonstelling zijn voor belangstellenden te bezichtigen bij de firma SALA, Breestraat, in de Kunstzaal, van af Dinsdag 20 November tot en met Vrijdag 29 November.   6841 14 De comitéleden blijven steeds bereid giften in ontvangst te nemen.

- Gedurende de thee van Woensdag 20 November in den Foyer is ingeteekend voor f 452.25 voor de tentoonstelling "De Vrouw 1813-1913'" en zijn bovendien zes aandeelen genomen. De plannen voor de tentoonstelling zijn bij de firma Sala, Breestraat, te bezichtigen.

Leidsch Dagblad 25-11-1912

De heeren Sala zijn thans openlijk voor den dag getreden als kunsthandelaren. Zagen wij reeds jarenlang een of ander schilderij in de étalage- kast staan, werden wij wel eens in het keurige zaaltje geleid achter het winkelbedrijf, waar allerlei kunstwerken dooreen hingen en stonden, thans is er een geordende tentoonstelling van een enkelen schilder. Van diens aquarelleer-arbeid slechts. Het is een aardige gedachte van de heeren Sala, het eerst in hun kunsthandel het woord te geven aan een Leidschen schilder.

Van W. v. d, Nat toch, den kloeken werker, is de arbeid in Leiden nog niet overbekend. Een twintigtal forsche aquarellen komen ons in den kunsthandel Sala onder de oogen. De meesten hebben tot onderwerp heidegezichten met schapen. Doch ook andere onderwerpen werden door v. d. Nat behandeld. Uw aandacht roepen we op voor het aquarel: korenbindsters, waar vooral het rechtsche vrouwtje zulk een fraai teeken-achtig en kleurrijk effect maakt tegen de verte van land en lucht. Een poortje te Oegstgeest toont kwaliteiten van coloriet en gevoel voor stemming. Een ander aquarel met het witte huis, ‘t welk met stomp dak tegen de lucht zich afteekent, geeft nog iets beters. Doch jammer dat er enkele gedeelten zijn, welke zich niet volop aansluiten bij de toon- en kleurschoonheid van ‘t geheel.

De schuiten in ‘t water brengen een gegeven in herinnering door v. d. Nat reeds meermalen behandeld. Ook hier treft de geslaagdheid van den arbeid. In veelkleurige toetsjes, doch als geheel fijne grijsheid weet v. d. Nat de bewogenheid van zijn emotie dikwijls op ons over to brengen. Niet steeds. Er zijn aquarellen bij die eigenlijk naast het beste wat hier getoond wordt, het gansch en al niet uithouden. Ondertusschen wenschen wij deze tentoonstelling veel belangstellende kijkers toe.

Leidsch Dagblad 03-01-1911

Tentoonstelling van etsen, krijtstudies en aquarellen van M.W. van der Valk.

Kunsthandel Sala.

Ten vorigen jare, toen deze Amsterdamsche kortelings hier gevestigde schilder in een meer uitgebreide, verzameling in de kunstvereeniging ten onzent werd geïntroduceerd, gaven wij een korte inleidende beschrijving van zijn veelzijdige persoonlijkheid en zijn omvangrijken arbeid. Thans kunnen wij, nu een aanzienlijk deel van zijn werk zich op een expositie te Utrecht bevindt, met een korte bespreking van het hier aanwezige volstaan.

Wat zijn krijtstudies en aquarellen betreft, dunkt mij ook thans nog niet gansch bezijden de waarheid, wat de zoo gezaghebbende en hooggestemde kunstcriticus Jan Veth, wiens waardeerende beschrijving van Van der Valk's persoon en werk van een 15-tal jaren geleden mij ook nu bij herlezing wederom trof, over hem schreef, - de passage namelijk, waarin hij dezen schilder toentijds kenschetste als iemand, die van nature zoo kennelijk begenadigd, in het somtijds moeizaam werk zijner nimmer trage handen, zich toch zoo onvolledig vermocht uit te spreken. Inderdaad het moet verwondering wekken, wanneer men ziet die zorgvuldigheid en bekwaamheid aan de uitbeelding der details zoo rijkelijk tentoongespreid, dat de totaalindruk ditwerf een zoo veel minder bevredigende uitkomst geeft.

Of het aan de compositie alleen ligt? Of het ook aan al te groote gestrengheid en nauwkeurigheid, aan al te uitvoerig zich rekenschap geven zou te wijten zijn? Men zou het vermoeden aan menig stilleven, dat den indruk maakt van wel wat nuchter beschrijvend alleen, zooals aan de stukken, waarin hij zijn atelier of schildersgerei inventariseert. De reden, dunkt mij, overigens moeilijk te bepalen. Zeker is, dat ge hier en daar wat meer tint en gloed tot uiting zoudt willen zien komen, kwaliteiten die aan zijn olieverfstillevens van vroegeren datum alsook aan de etsen uit den Franschen tijd ganschelijk niet vreemd zijn.

Ik herinner mij van het Stedelijk Museum en van menige tentoonstelling in Amsterdam, meer dan een olieverfstuk, dat onder de bekoring deed komen door de warmte van kleur en stemming, dat indruk maakte door de ongekunstelde compositie en levendige groepeering.

Vooral zou ik echter hier gaarne de attentie willen vestigen op de, voor velen gewis nog onbekende collectie van zijn oudere etskunst. Ook deze, die als altijd zijn volledige overgave en zooals genoemde kriticus van Van der Valk's werk elders het zegt, zijn grooten eenvoud van natuuraanschouwing bewijst, mist somwijlen de zoo onontbeerlijke tinteling van het leven, al ontneemt ze u nimmer de sympathie voor de uitvoerige detailleering.

Zijn landschappen, de vele gezichten van polders en weiland, van wegen, vaarten en bruggen, kortom van al wat het Hollandsche waterland in zijn eindelooze variaties aan schoonheid biedt, dragen eveneens vaak den schijn aan zich van al te zakelijke opsomming van het rijke afwisselende gegeven.

Toch spreekt overal uit de liefde tot het geval, aandachtige waarneming in toewijdingsvolle observatie, in spoedige verrukking raakt ge echter niet door dien al te verstandelijken trek. 't is of de lust tot accentuatie der contouren, tot bezinning omtrent den loop der lijnen hem voor elk ander gezichtspunt blind maakt.

Ook de aanduiding der massa, ook de lokale toon wil een aandeel in het geheel bezitten. Het schematische en lineale, de verstrakking des gevoels, eigenschappen, die men heden menigeen in meerdere mate zou willen toewenschen, zijn hier te sterk doorgevoerd.

De portefeuilles van zijn werk uit den Franschen tijd bevatten evenwel menige krachtig- en breed-gehouden impressie, menige rake levendige schets, sprekende van spontaan geuite emotie, van impulsieven drang tot zelfopenbaring. Die Fransche landschapstudies, die krabbels van straten, van schepen, van hooischelven, van karrepaarden, hebben de charme van het impressionistische in zich, getuigen vaak van durf en breeden opzet, verre van te schematische behandeling of te groote verstrakking. Bovendien heeft de teekening van vrachtschuiten en zwaarbeladen rivierschepen, in gedempten stemmingsvollen toon gezet, iets bijzonder eigens.

De groepeering en opzet dier lange platte roeischuitjes, in scherp contrasteerend zwart en wit, is van origineel begrip. Die schuiten en bootjes drijven op het water in een sfeer van vreemde onwerkelijkheid, in een betooverend contrast van glanzend en dof licht-en-donker. In deze stukken ontdekt ge een meesterlijke hand, een krachtige toonzetting, een breede omvatting der dingen.

Hier wijkt alle gedachte aan onvolkomen uitspreken, hier ziet ge Van der Valk op zijn treffendst. Deze waardevolle studies doen mij gaarne een bezoek aan de tentoonstelling zeer aanbevelen. I. v. W.

Leidsch Dagblad, 21-10-1913

http://nl.wikipedia.org/wiki/Maurits_van_der_Valk

Kunsthandel D. SALA & ZONEN Tentoonstelling Kunstwerken G. Morgenstjerne Munthe ter bezichtiging voor belangstellenden. 4742  80

Leidsch Dagblad 18-10-1912

PREMIEPLAAT Leidsch Dagblad.

Gelijk werd medegedeeld, zoo de Premieplaat in het begin van Juni voor onze Abonné 's worden verkrijgbaar gesteld.

 Door de tentoonstelling gedurende eenige dagen bij den heer SALA op de Breestraat hebben zij kunnen zien wat ze voor hun geld krijgen. Met genoegen mochten we bereids ondervinden dat ze veler goedkeuring mag wegdragen.

Bij menigeen is bovendien tijdens den huldigen schoonmaak er eene plaats aan den wand voor ontdekt of gereedgemaakt. Ze zal daar ongetwijfeld een sieraad der kamer vormen.

De Uitgever heeft daarom besloten de bon, waarmede de staalgravare "VOORJAARSVREUGDE" tegen betaling van één gulden aan ons Bureel kan worden afgehaald, aanstaanden Maandag-avond in dit blad af te drukken.

Leidsch Dagblad 05-06-1885

TENTOONSTELLING LEO GESTEL. Kunsthandel D. SALA & ZONEN, Breestr. 114.

Leidsch Dagblad 29-04-1913

Tentoonstelling Kunstwerken (olieverf) M. v.d. Valk tot 8 November geopend Kunsthandel D. SALA & ZONEN. 5014 50

Leidsch Dagblad 03-11-1913

Kunst, letteren, enz. In de kunsthandel der firma D. SaJa en Zonen, in de Breestraat, is tentoongesteld een schilderij van D. M. Hoogeveen, alhier.

Leidsch Dagblad 18-02-1913

Tentoonstelling W.A. Wassenaar, blijft geopend tot Woensdag 8 April Kunsthandel D. SALA & ZONEN. BREESTRAAT. 4444 48

Leidsch Dagblad 03-04-1914

Men schrijft ons uit Leiden:

In den kunsthandel Sala, is in het achterzaaltje werk te zien van den jongen Leidschen schilder v.d. Vlist.

Men ziet eruit, dat hij een bewonderaar is van Dautz en van den Berg. Dezelfde kleuren neemt hij op zijn palet, dezelfde onderwerpen van deze beiden heeft hij zich uitgekozen. Dit, sluit in dat hij zich aan het portret wijdt.

Ook landschap en stilleven zijn door hem beoefend. De landschappen worden gekenmerkt door de diepe, donkere tonen, welke men bij van den Berg kan zien, en welke ook Dautz gaarne toepast.

Is het eigen-zien van schilders als v, d. Berg en Bautz reeds veroordeeld, hoeveel te meer zou er te veroordeelen zijn bij een herhaald ontleenen van indrukken aan een ander? Doch deze schilder is nog zeer jong. Laten we hopen dat hij zijn oogen wijd zal openen voor de natuur en ze wat sluiten zal wanneer hij in bewondering staat voor een confrère. En dat het portret nog wat bij hem wachte.

de NRC 23-04-1914 

VERHUUR BREESTRAAT No. 114a

Bij raadsbesluit van 26 Januari 1934 werden van H.D. Sala aangekocht: de perceelen Breestraat nis. 114a. 114b en 114c.

De perceelen nis. 114b en 114c werden inmiddels ingevolge raadsbesluit van 16 April 1934 op korten termijn verhuurd aan den heer Sa!a.

De bovenverdieping Breestraat 114a is nog tot 1]uli 1934 in huur bij mej. C.A.L. van Schaik tegen f 800 per jaar.

De straatbelasting komt: thans ten laste van de huurster, terwijl de duinwaterleiding voor rekening van den verhuurder is. Mej. van Schaik zou gaarne het bovenhuis ook na 1 Juli blijven bewonen. Zij is eveneens bereid om met een verhuring op korten termijn, n.l. van maand tot maand genoegen te nemen. terwijl zij accoord gaat met een huurprijs van f 60 per maand, straatbelasting inbegrepen. De duinwaterleiding komt voortaan echter voor haar rekening.

Nieuwe Leidsche Courant13-06-1934

DE SALA-PERCEELEN

Bij raadsbesluit van 26 Januari 1934 werden van H.D. Sala aangekocht de perceelen Breestraat Nis 114a. 114b en 114c. Perceel Breestraat 114c wordt door den heer Sala gebruikt als spiegel en lijstenfabriek en als etalageruimte. De beide andere perceelen vormen één pand, waarvan in de benedenverdieping. Breestraat 114b. de kunsthandel van den heer Sala is gevestigd, terwijl de bovenverdieping, Breestraat 114a, als woning is verhuurd voor f 800.- per jaar. De heer Sala zou gaarne op korten termijn de perceelen Breestraat 114b en 114c huren. n.l. voor drie maanden met verlenging van maand tot maand, tenzij de huur door een der partijen word opgezegd. Hij is bereid een huursom van f 1800.- per jaar. straatbelasting inbegrepen, te betalen, en gaat accoord met de gebruikelijke, in de huurovereenkomst te stellen voorwaarden. Evenals de Commissie van Fabricage kunnen B en W. zich met een verhuring op dezen voet vereenigen; met het oog op het doel van den plaats gehad hebbenden aankoop is het ook in het belang van de gemeente, dat de verhuring steeds op korten termijn kan worden beëindigd.

Nieuwe Leidsche Courant 10-04-1934

MANUS VAN DER VEN. Bij zijn 70en verjaardag.

LAREN. Zeker behoort Manus van der Ven, tot die leden van de Larensche schildersbent, welke uit hoofde van hun groot talent en omdat zij tot de stichters behooren van het kunstcentrum, dat Laren is geworden, recht hebben op bijzondere waardeering.

Zoo spreekt het ook vanzelf, dat ter gelegenheid van zijn 70en verjaardag op 12 November aanstaande, Manus van der Ven eens extra zal ondervinden hoe hoog men hem als kunstenaar schat en hoe zeer velen, die hem goed kennen, hem waardeeren als inwoner van ons picturaal dorp. waarmede hij als mensch en als kunstenaar zoo geheel is samengegroeid.

Toen Manus van der Ven verwittigd was, dat wij hem zouden komen interviewen op zijn stemmingsvol atelier achter huize "De Ieper.", midden in de heerlijke Gooische natuur, die daar op de grens van de heiden en weiden een bijzondere charme heeft, had hij een korte auto-biografie geschreven, uit vrees dat, wanneer hij zou gaan vertellen, hij te uitvoerig zou worden. Daardoor hebben we den kunstschilder Manus van der Ven nog van een anderen kant leeren kennen en wel als een vlot en geestig stylist.

Men oordeele over dezen aanvang van zijn auto-biografie; "Om te beginnen met het begin van mijn leven, moet ik vertellen, dat ik (zooals men mij gezegd heeft, en ik geloof om met David Copperfield te spreken) geboren ben op den twaalfden November van het jaar 1866, op den verjaardag van mijn moeder. Er waren vier zusters van mij in leven en daar ik de hekkensluiter was, bleef ik de eenige zoon.

Men gaf mij den naam Emmanuel zooals ook mijn Vader heette. Men heeft mij verteld dat ik een welkom verjaarsgeschenk was. Mijn zusters moeten vaak gevraagd hebben, waarom mijn ouders geen broertje kochten, en dan was 't antwoord: 'n jongen is te duur, dat kunnen we niet betalen.. Toen onze dienstmaagd aan mijn zusters brood kwam brengen met de boodschap, dat ze dien middag maar op school moesten blijven, omdat ze 'n broertje gekregen hadden, vroeg mijn eene zuster: "En is ie betaald?"

Ik moet een teer bleek kind geweest zijn, maar toch niet ziekelijk. Ik heb zelfs; geen enkele kinderziekte gehad en ben nooit in mijn leven ernstig ziek geweest. Van mijn eerste kinderjaren weet ik niets te vertellen. Toen ik acht jaar was werd mijn jongste zusje van tien jaar ziek. Ik heb haar zien sterven in de armen van mijn moeder. Ik zie nog de groote droefheid van mijn ouders. Ik moet langen tijd onder den indruk zijn geweest. Ik kan me mijn zusje nog levendig voorstellen. Ze had goudblond haar en blauwe oogen. Ik daarentegen was koolzwart, evenals mijn moeder, wier vader een Italiaan was.

Zoo ongeveer op acht jarigen leeftijd kreeg ik een ware hartstocht voor lezen. Mijn eerste boeken waren indianenromans van Cooper en Aimard. Als ik vrij van school was kon ik een ganschen dag zitten lezen, en als mijn zusters me stoorden kregen ze antwoorden als "Hugh, de Mingo's zijn oude wijven, vier van hunne scalpen hangen aan mijn gordel. Reeds vroeg toonde ik neiging voor teekenen. Mijn vader was schilder, voornamelijk van portretten, doch ook van stillevens. Bloemen schilderde hij heel mooi. Het schilderen zat hem in het bloed en ik heb dus "een aartje naar mijn vaartje".

Het schilderen zat hem in het bloed en ik heb dus "een aartje naar mijn vaartje". Als jongen bezocht hij de Latijnsche School, daar hij bestemd was advocaat te worden, evenals zijn vader en grootvader, die beiden een functie bekleedden bij de rechterlijke macht. Doch ook zij hadden veel liefde en aanleg voor de kunst.

Mijn oudste dochter heeft een handschrift van mijn grootvader over vergiftige planten met keurige fijne waterverfteekeningen en een van mijn zusters bezit een bloem- en fruitstuk in waterverf door mijn overgrootvader gemaakt.

Ook mijn grootvader van moeder's zijde, de Italiaan Sala, moet zeer kunstzinnig geweest zijn.

Mijn vader toonde weinig lust voor de studie op de Latijnsche School. Hij verzuimde meer dan eens de lessen om te kunnen teekenen en zoo werd dan besloten, toen hij achttien jaar was. dat hij schilder mocht worden en hij ging naar de Antwerpsche Academie. Hij bekwaamde zich tot een zeer knap portretschilder.

Zijn portretten op bestelling waren nauw verwant aan de portretten van Kruseman. Pieneman, van Koningsveld en andere portretschilders uit dien tijd. Wanneer hij portretstudies of stillevens schilderde, was het direct veel mooier werk. Zoo bezit ik zelf een studie naar een Brabantsch meisje, heel fijn en gedistingueerd. In den aanvang kon hij goed bestaan van 't portretschilderen, doch toen de fotografie in opkomst kwam, werden zijn verdiensten te klein om zijn gezin te onderhouden en werd hij teekenleeraar aan de pas opgerichte Burgerschool en aan de Koninklijke School voor nuttige en beeldende Kunsten in zijn geboorteplaats 's Hertogenbosch.

Nog heel jong. bezocht ik deze teekenschool. waar ik les kreeg van mijn vader, van Slager, van den beeldhouwer Stracke en anderen. Later, toen mijn vader reeds overleden was, heb ik 's Zondags schilderles van Slager gehad. Op de teekenschool teekende ik 's wintersavonds van mijn elfde jaar af tot nog jonger naar vlakversieringen en blokmodellen en verder naar pleister, eerst fragmenten, later kopieën.

Ik was geloof ik dertien jaar toen ik een zilveren medaille verwierf. Er waren leerlingen uit de hoogste klassen wier borst bij gelegenheid van een prijsuitreiking met vele medailles prijkte". Tot dusver Manus van der Ven zelf. Manus moest maar onderwijzer worden vond zijn vader, dan had hij tenminste een verzekerd bestaan. Goed, Manus liep de Rijkskweekschool in 's Hertogenbosch af, en met z'n drie zusters tezamen behaalde hij 19 "acten van bekwaamheid". Het vossen voor examens vond hij belachelijk, maar in den fijnzinnigen paedagoog dr. F.B. Trosée eert hij nog thans den bezielenden leeraar.

Als 19-jarige jonge onderwijzer werd Manus van der Ven benoemd in een klein Brabantsch dorpje. Esch; daar heeft hij des zomers naar hartelust van de natuur genoten en naar de natuur geschilderd. Na een jaar werd hij benoemd in Den Bosch en haalde er door zelfstudie de L.O.-acte teekenen.

Toen hij een klein erfenisje had gekregen en met steun van de afd. Den Bosch van de Mij. tot Nut van 't Algemeen, gaf hij z'n baantje er aan, om in Amsterdam aan de Rijks Normaal school te gaan studeeren voor de akte M.O. teekenen, die hij in drie jaar behaalde. De erfenis was al vóór dien tijd op en Manus verdiende wat als leeraar aan de teekenschool van de R.K. Volksschool, waar hij een klas van 50 Amsterdamsche deugnieten moest regeeren. Overdag teekende hij en op het atelier aan de Van Oldebarneveldtskade maakte hij zijn eerste complete schilderijen. Een daarvan (gezicht op een houtzaagmolen) komt waarschijnlijk op de eeretentoonstelling.

In Amsterdam heeft Manus van der Ven enkele onderwijsbetrekkingen vervuld: hij was leeraar aan de teekenschool voor Kunstambachten, aan de Quelliniusschool waarvan hij eenigen tijd waarnemend directeur is geweest en aan de teekenschool Hendrik de Keijzer. Maar in zijn vrijen tijd schilderde hij, dat het een lust was. In dien tijd ontstond, de vriendschap met Jaap Dooyewaard en Frans Langeveld en deze schilders hebben Manus een 40 jaar geleden naar 't Gooi gehaald. "Bedank voor je baantje en kom schilderen in Laren", zeiden ze.

Eerst was Manus nog met Derk en Dorus Melis in Elsen geweest, waar ze in een boerderij woonden, die teen ze op een kwaden ochtend, toen ze alle drie thuis waren door de bliksem werd getroffen en afbrandde. Niettemin dateeren uit dien tijd zeer mooie landschapsschilderingen van Van der Ven. - En hoe geviel U het Gooi vroegen we den aanstaanden jubilaris. - Heerlijk! Jaap en Frans hadden me zóó enthousiast gemaakt, dat ik mee ging naar Laren. Dank zij de gulheid van Jan Hamdorff kon ik. zonder over geld te beschikken, hier heerlijk aan het schilderen gaan. We woonden toen met z'n drieën schilders in een boerderij op de Zijtak, vlak bij m'n tegenwoordige woning.

Het duurde niet lang of ik kreeg een contract met den Larenschen Kunsthandel (Nico van Harpen), die alles wat ik maakte kocht. In die periode ben ik getrouwd met Jans Puyk, die vaak als model heeft gediend voor schilderijen van Jaap Dooyewaard uit zijn eersten tijd. In Laren hadden we in dien goeden ouden tijd een heerlijken vriendschappelijken omgang met de collega's; "het hotel" met, "Jan" was een centrum van ware collegiale vriendschap van de schilders onderling.

Een tweede tehuis voor mij was "de In-stuif" van wijlen Piet Mossel en mevrouw Mossel-Belinfante, waar ik van de prachtigste kamermuziek heb genoten. Daar speelden behalve de heer en mevrouw Mossel, allerlei musici: Verheij, Bram Mendes, Hans Knidler de vermaarde cellist en vele anderen. Met verscheidene kunsthandelaren heb ik contract gehad, doch na den oorlog werden de tijden minder gunstig.

Ik verkocht weinig naar het buitenland; de Amerikanen wilden m'n landschappen evenmin als m'n bloemstukken en interieurs schilderde ik niet. Ik heb getracht altijd "puur te werken" en vaak heb ik maanden aan een schilderij gewerkt, dat voor den verkoop reeds lang gereed was. Met de kunst heb ik het altijd ernstig genomen en ik moet helaas bekennen, dat er ook wel tijden waren, dat ik gedrongen door de economische eischen, die een gezin stelt, me heb bezondigd aan het maken van "Kitchen pictures". Ik heb dit ondergaan als een prostitutie van de kunst, maar nood breekt wet.

Dol gelukkig ben ik echter, wanneer ik, zooals de laatste jaren, weer schilderen kan met de volle overgave en ik mij den tijd geef de ware inspiratie haar kansen te geven. Het Gooi, het prachtige, teere landschap, hier en daar bloemen, zijn mijn goede genia voor m'n werk. Natura artis magistra!

Dat dit voor Manus van der Ven geen phrase is, blijkt nog eens te over, als men de collectie foto's van oude schilderijen van hem doorziet. Het eene teere landschap voor en het andere na: wat heeft de Gooiersgracht ook dezen schilder geïnspireerd tot subtiel werk, waarin het wonder der natuur gevangen is. Men kan het betreuren, dat Manus van der Ven ook geen interieur-schilder is geworden. Van het eene interieur-schilderijtje dat hij maakte, zagen wij een foto, en we kunnen ons levendig voorstellen, dat Briett er enthousiast van was. Hoe hij voorts die mooie Brinkjes van Laren zag, of de Eng en hoe hij stillevens en bloemen schilderde! In 't Stedelijk Museum te Amsterdam hangt 'n bloemstuk van hem, dat volgens een foto een juweel moet zijn; een meesterlijk stilleven is in het bezit van het museum te Pretoria.

In 1912 kreeg Manus van der Ven op de vierjaarlijksche internationale tentoonstelling te Amsterdam met een landschap de zilveren medaille. -

Wat zegt U van de voorgenomen huldiging? vroegen we Manus van der Ven. - De hulde is voor mij niet de hoofdzaak, maar dat de Ver. van Beeldende Kunstenaars het initiatief heeft genomen tot 't inrichten van een eeretentoonstelling bij Hamdorff, dat maakt me zóó gelukkig, als ik niet zeggen kan. Wat Petrus Mulder en Jaap Dooyewaard hierin voor mij doen is geweldig. Het gelukt tamelijk veel werk uit verschillende perioden voor de tentoonstelling te verkrijgen. Er zal ook werk hangen van mijn vader en werk van mij uit den laatsten tijd. Voor het inrichten van deze tentoonstelling ben ik oneindig dankbaar.

Zoo gaat Manus van der Ven, de Larensche  kunstschilder, den dag van den 12en November tegemoet. Hij is er vol van, als hij in zijn gezellig en intiem atelier, waar een groot bloemstuk kersversch op den ezel staat, op en neer dribbelt; hij is er vol van als hij de beukenlaan in herfsttooi, waaraan zijn atelier staat, doorwandelt; zijn ziel is gestemd in een juichend accoord, want hij zal weer veel van z'n oude werk zien.      T.

De Bel 30-10-1936

Wijzigingen: H. D. Sala, Nieuwe Rijn 14, Leiden; spiegel- en lijstenfabriek en kunsthandel. Overleden eigenaar H. D. Sala, dd. 5 Mei 1935.

Leidsch Dagblad 14-05-1935