G. H. BREITNER

Kunstzalen Sala

IN DEN KUNSTHANDEL SALA, waar men zoo vaak reeds goede werken van onze impressionisten, hetzij Haagsche, hetzij Amsterdamsche, heeft kunnen aantreffen, wordt thans een tentoonstelling van Breitner gehouden.

In hoofdzaak zijn het bladen uit vroege en betrekkelijk vroege schetsboeken, uit het bezit van de weduwe van den schilder, aangevuld evenwel met 'n aantal aquarellen en schilderstukken uit den rijpen tijd en met enkele kleine late werken, die tragisch zwak aandoen in vergelijking tot het overige.

De teekeningen zijn interessant om verschillende redenen. In de eerste plaats, omdat zij een beeld geven van Breitners geleidelijken groei, het zich losmaken van invloeden (Rochussen), de zich wijzigende belangstelling voor onderwerpen en het langzaam overgaan van een teekenachtige in een typisch schilderlijke opvatting en werktrant.

Maar ten tweede ook, omdat uit de vroege krabbels en studies blijkt, hoezeer Breitner aanvankelijk geboeid werd door zijn lectuur en deze tot stof zijner teekeningen koos. De belangstelling voor de werkelijkheid kwam toen pas in de tweede plaats, hetgeen inmiddels; in aanmerking genomen den romantischen inslag van zijn talent, niet onbegrijpelijk is.

De vroegste bladen dagteekenen uit 1872, uit den tijd dat hij nog 'n Rotterdamsche jongen van vijftien jaar was. Die van het volgend jaar doen al minder schoolsch onpersoonlijk aan, men moet eens de paardekoppen uit ‘72 met die uit ‘73 vergelijken, welke laatste bezielder en meer heftig, meer Breitnersch zijn. Het paard had hem toen dus al te pakken, aanvankelijk min of meer het romantisch illustratieve paard van het oorlogstafereel of de jachtscène, dat later plaats inruimde voor het reëele militaire paard, en weer later het Amsterdamsche tram- of trekwagenpaard werd.

Daarnevens bleek Breitner reeds vroeg een knap vertolker van de figuur, vooral van de heftig bewegende figuur. De belangstelling voor het stadsbeeld, dat zoowel figuur als paard zou opslokken in een grooter schilderachtig geheel, treedt pas later - na omstreeks 1890 - duidelijk aan den dag. Dan is zijn stijl in stee van illustratief of beschrijvend, al geheel subjectief reageerend geworden op picturale wijze. De snel en raak aanduidende lijn, altijd levend en rijk aan karakter, wordt afgewisseld met den toon, die in een portretje als nr. 65 zelfs de geheimzinnige diepte van 'n Redon heeft.

De mooiste of althans meest virtuose schetsen dateeren uit deze eeuw; men kan er uit opmaken, dat de latere Breitner in den letterlijken zin door zijn indrukken bezeten was. In het vertrek achter treft vooral de aquarel der "Waspitten", drie meiden over 'n grachtbrug gaande, uitstekend van karakteristiek en princelijk van kleur; zulk een werk verliest niets bij terugzien, maar verrast telkens opnieuw en doet den beschouwer glimlachen van genoegen. Men vindt op dit blad geen vierkante centimeter, dat niet sterk bewogen is en verfijnd, beheerscht in de tegelijk forsche en zachte kleur.

Een ander goed stuk is de olieverf van Rustende Cavalerie, lenig en bondig gedaan, op onmiddellijke wijze een visueele impressie vastleggend, toch overwogen van samenstel en gespannen in zijn compositorische lijninrichtingen. Let o.a. op de wijze, waarop het witte paard een verband legt tussen en de lichte lucht - het schel oplichtende van 'n lucht na regenbuien - en de donkere massa van het landschap met silhouetteerende dieren en menschen.

Tot mijn spijt ben ik laat met deze bespreking, maar de tentoonstelling is nog verlengd tot einde volgend21-10-1937 e week. Zij is zeker de moeite waard. Jos. de Gruyter.

het Vaderland 21-10-1937

PRINS HENDRIK IN DEN KUNSTHANDEL SALA.

Z.K.H. de Prins, vergezeld van zijn adjudant jhr Laman Trip, bracht hedenochtend een bezoek aan de tentoonstelling van werken van J. H. van Mastenbroek in den Kunsthandel Sala, Noordeinde.

De Prins, die werd rondgeleid door de heeren v. Mastenbroek en Sala bezichtigde eveneens de collectie-Sala

het Vaderland 26-04-1933

Kunsthandel Sala

Van den jongen professor Isidore Opsoomer, den Vlaamscben schilder, is voor ‘t raam van bovengenoemden kunsthandel een vrij groot schilderij te zien. Vrij groot, althans voor Hollandsche oogen; voor Vlamingen, men denke aan het werk van Hendrik Luyten thans in "Pulchri" in Den Haag, is zulk een afmeting allergewoonst.

Leidsch Dagblad 17-01-1911

http://nl.wikipedia.org/wiki/Baron_Isidore_Opsomer

Kunst, letteren, enz.

Teeken- en schilderwerk mej. Van Manen. Onze stadgenoote mej. E.C. van Manen heeft in de Kunsthandel van D. Sala en Zonen een collectie teeken- en schilderwerk, geëxposeerd, die wel gezien mag worden. Er zijn heel aardige stukken bij, die deze schilderes in Indië heeft gemaakt, waarheen zij ging om daar te werken.

Zij scheen daar echter niet tegen het klimaat te kunnen en moest, hoe krachtig haar wil er zich ook tegen verzette, het eindelijk opgeven en naar haar vaderhand terugkeeren, waar zij, naar wij hopen, geheel zal herstellen. De omstandigheid doet ons nog meer voelen voor haar werk, dat inderdaad te waardeeren kwaliteiten bezit.

De schilderes heeft zich vooral toegelegd op het schilderen van portretten. Wij zagen er tal van hoogleeraren, zooals haar vader, wijlen prof. Van Manen, prof. Oort, prof. Bolland, prof. Asser en anderen. Maar, zooals wij boven zeiden, er is ook heel wat ander werk. Wij bevelen een bezoek zeer aan, en wie voor een niet te groot bedrag in het bezit wil komen van een goed stuk werk, vindt daarvoor ook gelegenheid.

Leidsch Dagblad 07-06-1912

"Lunapark".

In de uitstalkast der firma Sala, Breestraat, is thans de Winkelgalerij met Passage van het "Lunapark" der Landbouw-Tentoonstelling ter bezichtiging gesteld.

Leidsch Dagblad 01-08-1911

"Onze V l o o t."

Door de afdeeling Haarlem van "Onze Vloot" zal een serie schoolplaten worden uitgegeven. De ontwerpen hiervoor zijn vervaardigd bij de firma Emrik en Binger te Haarlem en zijn volgens de algemeene opinie buitengewoon fraai uitgevoerd. Ten einde te Leiden de leden van "Onze Vloot" en andere belangstellenden met deze platen kennis te laten maken zullen zij van af Woensdag 10 Mei tot en met Vrijdag 12 Mei ter bezichtiging worden gesteld in de etalage van de firma D. Sala en Zn., Kunsthandel, Breestraat.

Leidsch Dagblad 09-05-1911

Kunst, Letteren, enz.

Kunsthandel  Sala.

Reeds eenige dagen heeft de heer Sala een tentoonstelling geopend van teeken en schilderwerk van Leo Gestel. Het schilderwerk is van minder belang, het teekenwerk munt uit door krachtige karakteristiek.

Natuurlijk moeten wij niet aan Fransche teekenaars denken, een Forain, een Willette of een Steinlen, (ofschoon deze kunst het dichtst bij Fransch werk ligt), want de Franschen zijn duidelijker in hun bedoeling, eenvoudiger in hun techniek, en toch ook weer veel raker.

Vergelijkt men de coiffures van al deze dames bijv. eens met het lijnwerk dat een Hellen daarvan maakt, dan blijkt hoe hier de Hollander te kort schiet. Leo Gestel daarentegen heeft er slag van fijne kleur naast elkaar te zetten.

Chic is er in veel van zijn teekeningen. Onze Willy Sluiter is eenvoudiger, krachtiger, doch Leo Gestel geeft vaak meer harmonie in kleur en gevoeliger teekening. Het is aardig werk.

Leidsch Dagblad 30-03-1911

D. SALA & ZONEN, Kunsthandel. Geëxposeerd: Etsen van B. C. HAVERKAMP, Stadsgezichten van LEIDEN Pieterskerk - Academie - Rapenburg, 4106 22

Leidsch Dagblad 18-10-1910

- Van Heden tot morgenochtend elf uren is bij de firma Sala alhier geëxposeerd het portret van den heer Henri Völlmar, directeur van de liedertafel "Arion", geschilderd naar een photographie door den heer Th. Van Malde alhier.

Genoemd schilderstuk zou eerst den heer Völlmar den 4den Mei worden aangeboden, daar dit de datum is, dat hij vóór 5 jaar het directeurschap van "Arion" aanvaardde, doch daar de heer Völlmar den 2den Mei zijn 40sten jaardag viert, wordt hem het portret morgen door een deputatie uit de leden als blijk van hoogachting aangeboden.

Leidsch Dagblad 02-05-1899

Kunst, letteren, enz.

Kunsthandel Sala.

Een nieuwe tentoonstelling in het kunstzaaltje van bovengenoemde firma toont het werk van een Katwijksche schilderes, wier werk herhaaldelijk in dit blad besproken werd.

Mevrouw TH. Tadama-Groeneveld is het van wie al dit werk is, ook het verdienstelijke, het zeer mooie zeestuk, 't welk in de etalage van den winkel verheuging schenkt aan den voorbijganger. Op dit schilderij is het vooral dat we de aandacht willen vestigen. Hoe mooi is de grauwe zeekleur, de gure onstuimigheid; wat een beweging zit er in dit stortende water, in het verre bewogen zeevlak. Zulk een werkt maakt een artist niet iederen dag.

Binnen in het zaaltje is vooral aquarelleerarbeid, strand-en zeegezichten waarin wijdte, ruimte en verte het oog behagen. Een onderwerp van mevr. Tadama zijn de schelpenvisschers in hun bedrijf. Deze menschenfiguren met hun kar, hun paard, klein te zetten tegenover de geweldigheid van een strandlandschap is een ondernemen, door mevr. Tadama vaak met goeden uitslag volbracht.

De buitenlucht is er dan dikwijls in haar werk, die vrijheid van horizont waarin de artiste dagelijks haar blik wendt. Levendigheid in de kleur bereikt zij meermalen: zie bijv. de twee vrouwtjes in het duin, zittend in de zon; zeer goede kleur vinden wij in het studietje dat men aantreft, rechts binnenkomend in de zaal. Levendig is ook het haventje, met de beweeglijkheid van mannen en een schip.

In een groot schilderij heeft de schilderes den strand-boulevard geschilderd zooals deze, indien men van den zuidkant hem afwandelt, zoo breed en forsch, zoo wijd open ligt. Voor den bezoeker van Katwijk zijn al deze schilderijen als zoovele herkenningen strand-schoon; de frissche buitenlucht, die uit veel van dit werk zich losmaakt, doet naar den zomer verlangen, tijdperk wanneer wij, stadbewoners, zelf deze plekken bezoeken gaan. De H.

Leidsch Dagblad 22-02-1911

Kunst, letteren, enz.

Kunsthandel Sala.

De kunsthandelaar Sala vraagt belangstelling voor den Leidschen schilder C. van der Windt. Het werk van dezen nog jongen schilder is ons bekend, en wij kunnen niet anders dan verheugd zijn, dat de heer Sala in de stad van diens inwoning, van dezen knappen kunstenaar, een tentoonstellingswerk bijeen wist te krijgen. Vijf en veertig nummers telt deze verzameling.

Er is eenig nieuw werk bij. Het voornaamste aandeel dateert uit de jaren rond 1901. Er zijn verscheidene werkjes uit dit jaar en van 1900, doch ook van de direct daarop volgende jaren. Het verschil tusschen het werk is enorm.; Er zijn beginstukjes van v. d. Windt, die in aanleg het stemmige, gevoelvolle werk van later toonen, en die eigenlijk in wezen weinig verschillen met die kleine rijpe landschapjes van thans.

Er is werk, in opdracht gemaakt: peuterige doekjes met blauwe luchten, waarin bestelde witte wolkjes drijven, en vogels bewegen. (Dit: "bestelde" is een woord van ons). Een paar kleurige landschapjes, aan den achterwand van het zaaltje gehangen, maken een indruk van Fransche kunst, in zoover we met deze onderscheiding bedoelen een heviger kleurigheid en tevens gemis aan die dampige atmosfeer, de nevel, welke zelfs op heldere dagen onze Hollandsche natuur kenmerkt. In deze opvatting zijn ze intusschen uitmuntend!

Inderdaad, een echte schilder is onze stadgenoot C. v. d. Windt. Zonder leiding heeft hij zich bekwaamd, luisterend alleen naar den drang van zijn kunstenaarsgevoel. Er is een fijne teerheid in de tonen, waarmee hij de stille erfjes weergeeft; een gevoeligheid die tegelijkertijd vol bedeesdheid is en vol echte zuiverheid! Een stilleven in zijn jongenstijd gemaakt, (niet op deze tentoonstelling) herinneren wij ons als wel een puur bewijs van zijn grooten aanleg. Doch ook hier zijn van die mooie werkjes, welke u ineens alles van het vermogen van dezen kunstenaar zeggen. Wij wijzen o.a. op dit No. 9; no. 13. Een olieverf-studie voor het prachtige aquarel op "Pulchri" thans, hoort bij het zeer goede. Een tentoonstelling, de aandacht inderdaad waard!

Leidsch Dagblad 22-09-1911

WILLY SLUITER.

Kunsthandel Sala.

Er zijn menschen, die dezen vaardigen teekenaar 't meest waardeeren in zijn meer pittoreske uitingen, in de voorstellingen van visschersschepen, van watervlakten in ‘t polderland, of van de Zuiderzee, omdat deze schilderijen "sympathieker" aandoen, dan de illustratieve schetsen uit de sport en badplaatssfeer.

Maar deze voorkeur berust zonder twijfel op een misvatting. Immers, juist in zulke uitingen blijft men het tekort van Sluiter's talent al te zeer gevoelen. Men behoeft slechts even een blik te slaan in 't achterzaaltje van dezen kunsthandel, waar een verrukkend teeder en klaar schilderijtje naar zulk een waterlandmotief door Gabriël te zien is om te weten, dat Sluiter als schilder nooit boven de vlakste middelmatigheid uitkomt. Ieder moet ten slotte naar zijn meest typische eigenschappen beoordeeld worden.

Sluiter toont zich hier 't meest zichzelf en dus ook het best in die handige, snelle pastelschetsen naar voetballers in volle actie, of naar de types der mondaine wereld, die hij soms op een groteske wijze karakteriseert. Hij is 't best b.v. in een met groote, snelle, scherpe lijnen getypeerden dandy, die snoevend, mal, mallotig zijn wereld beheerscht, of in de charge van vetgemeste O.W.ers, die met 't dédain van een pad op het minder welvarende menschdom neerzien.

Boven het moppige verheffen zich zulke charge's niet. Dit soort werk mist allen geestelijken achtergrond en blijft ontstellend banaal en koud. Het is in geenen deele tot de karikatuurkunst te rekenen, die als kunst, als geestelijke uiting, werkelijk meetelt.

Maar wat Sluiter in zulke krabbels zeggen wil, zegt hij volkomen. Een paar vrij groote pastelteekeningen naar ijzergieters schijnen op een andere, betere mogelijkheid van dit talent te wijzen. Men zou zich althans kunnen denken, dat Sluiter in deze richting iets bereiken kan wat boven zijn gewone werk uitkomt.

Trouwens, als zeer nuchter en zaakrijk portretteekenaar kan Sluiter soms nog wel eens verrassen. De tentoonstelling doet hem van deze zijde niet kennen. Het portret der jonge musicienne telt niet mee. Sluiter's werk rechtvaardigt zich het meest waar hij 't scherpst typeert. Hij is een, zoo niet; geestig, dan toch levendig causeur. Just Havelaar.

het Vaderland 11-09-1925

Betsie van Manen.

Men schrijft ons uit Leiden:

Van de portretschilderes, mejuffrouw B. van Manen, zijn thans in den kunsthandel Sala, werkproeven uit Indië te zien. De schilderes heeft vandaar een aantal indrukken, teekeningen, aquarellen en olieverfschilderijen en studies meegebracht als vruchten van een verblijf van een tweetal jaren.

Uit het bedrijvige leven van den Javaan meer dan van het schoone Java, vertelt de schilderes, hierin getrouw, lijkt het ons toe, aan den aard van haar talent, dien van: portretschilderes. Wij zien klingenvrouwen, inlandsche kinderen, den hoornbewerker, Banjoewangische danskinderen, een Wajangpoppensnijder, een Soedaneesch jongetje, allen min of meer in het milieu van het landschap.

Het koffieplukstertje vormt daarmee een contrast. Zij is gezien, harmonieus in het landschap opgenomen, een vriendelijke teekening in lichte keuren, waar de portretschilderes zich verstak en een beeld werd geschonken van zonnig plekje in een koffietuin, waar de hoog opgeschoten planten bun geestig gestrengel vormen van stelen en bladen en de nijvere hand van het koffieplukstertje nauw zichtbaar gaart. Het is een der beste teekeningen.

Belangrijker blijft ons ook na het zien van deze tentoonstelling de portretkunst van mej. van Manen. Een nog wat droog gedaan, doch toch goede eigenschappen biedend zelfportret wordt overtroffen door later werk.

Wij denken thans aan het kloek geschilderde portret van Professor Dr. H. Oort. Leidde tot dit model een fijn zilverige potlood-teekenlng in, het levensgroote olieverfportret geeft meer. De geleerde is hier benaderd met een psychologische fijnheid waarin de schilderes waarlijk zichzelf overtrof.

Naast dit knappe portret willen wij nog den flinken opzet roemen van het portret van Prof. Mr. Fockcema Andrew. De kop van Mr. T. M. C. Asser leende zich wel bijzonder tot het fijnzinnige teekenwerk waarvan Prof. Jelgersma's portret een typeerend voorbeeld was.

Met genoegen mochten wij op deze tentoonstelling de origineele teekeningen zien, waarvan de Spectator, vlak voor zijn overlijden zulke buitengemeen slechte reproducties schonk.

de NRC 11-06-1912

Tentoonstelling van aquarellen van Dr.C.H. Dee.

Kunsthandel Sala.

't Is altijd een genoegen eens een verzameling van eenzelfden schilder bijeen te zien, wiens werk reeds vroeger door het eigen en persoonlijk karakter in een enkel stuk onze aandacht trok. Zoo ging het mij ook met dezen bloemschilder. Het mag dan wel iets bijzonders en vermeldenswaard heeten, dat deze kunstenaar die naast schilder ook dokter in de klassieke letteren, conrector aan een gymnasium is, slechts in zijn vrije zich deze artistieken arbeid wijdend, het tot die mate van aantrekkelijkheid en degelijkheid heeft weten te brengen, dat ge van dilettantisme schier geen spoor meer bespeurt.

Dit werk toont een gansche overgave aan natuurgetrouwe teekening, een zorgvuldig en ongekunstelde weergave van een den schilder lief geworden genre, dat ge, gemelde omstandigheid in aanmerking, er des te meer bewondering voor gaat voelen. Wel valt een uitgesproken verstandelijke trek op in dit van alle impressionisme vrijgebleven werk, in een van stemmingskunst overvulden tijd biedt deze onafhankelijke persoonlijkheid eigenaardiger bekoring. Het effect, dat hij met zooveel soberheid van middelen weet te bereiken, is inderdaad treffend.

Wie eenigszins vertrouwd is met de moeilijkheden der bloemenschildering zal begrijpen met hoeveel talent in opvatting en in technische behandeling deze weeldevolle decoratieve stukken zijn uitgevoerd. De rozen, chrysanten, asters, violieren en rhododendrons, papavers en irissen zijn in volkomenheid weergegeven, elke bloem behoudende eigen karakter, vorm en kleurnuance, haar sierlijkheid en gracie.

Ook al heeft deze schilder niet die weergalooze kracht en onovertroffen vrijmoedigheid van de Japansche bloementeekenaars, toch is menig kenmerk van deze in zijn kunst hier weer te vinden. Het decoratieve element, van vlakvulling en wandversiering, staat ook bij hem op de voorgrond. Ge vindt hier rustige ordening en gedachtevolle ontwikkeling in de constructie en schakeering van het geheel en van de onderdeelen. de afwezigheid van elke aanduiding van milieu en ruimte, karakteristieke eigenschap van alle decoratieve schilderkunst, doet niets aan de schoonheid af.

Ge zoudt deze stukken aanstonds een plaats weten te verschaffen te midden van uw vertrek in welken stijl dan ook. Tot paneelvulling, in bescheiden omlijsting liefst, leenen zij zich tevens bij uitstek. Verbeeldingsvolle decoratieve verwerking gaat hier samen met getrouwe observatie der werkelijkheid.

Waar hij een enkele maal genoemde opvatting verlaat en een zuiver stilleven, dat toon en atmosfeer vereischt, poogt te geven, zooals bij de asters in een vaas, wordt u van hem bewust een vreemd aandoende onmacht, een nog stamelend trachten, zonderling afstekende bij zijn overige zoo uitnemende stukken van meer decoratief begrip. Het moet hem wel zijn lief geworden, die pracht van kleuren, vormen en lijnen uit te drukken. De kleuren zijn in de verscheidenste nuanceeringen zorgvuldig weergegeven, het zachte roze van appelbloesem, violier en roos, het warmere van geranium en rhododendron tot het helroode van papaver.

Met graagte teekent hij bundels wiegende trossen van gouden en blauwe regen, van wit-bloesemende acasia. De teerste tinten van blauw en lila van iris en hyacint weet hij te treffen. Zijn uitdrukkingswijze berust op bijzondere vaardigheid van techniek, die zonder omhaal van middelen altijd het gewenschte effect bereikt.

Hij wascht zijn aquarellen niet, laat veel blank en werkt steeds door op de grondkleur, de broze lijnen en kontoeren aanduidende met luttele potloodhaaltjes. Somwijlen doet een onderdeel wat mat of flets aan, hetwelk naar mij dunkt zijn oorzaak vindt in de vaak wat al te zware omlijsting. Menige kleurnuance, menig in den achtergrond verscholen bloemcomplex zou veel in aanzien winnen, wanneer het geheel binnen eenvoudiger encadrement ware geborgen. Dit neemt intusschen niet weg, dat het werk in zijn geheel, door het zich vermeien binnen den kring van eenzelfde genre, en het doorzoeken van verdieping en stijging volgens decoratieve beginselen - zij het nog zoo naturalistische - tot een boeiend genot voor den toeschouwer blijft.

Een bezoek aan deze tentoonstelling, die het in aantocht zijnde seizoen op gelukkige wijze vooraangaat, kunnen wij zeer aanbevelen.      J. v. W.

Leidsch Dagblad 26-09-1913

Tentoonstelling "De Vrouw 1813-1913".

De plannen van de tentoonstelling zijn voor belangstellenden te bezichtigen bij de firma SALA, Breestraat, in de Kunstzaal, van af Dinsdag 20 November tot en met Vrijdag 29 November.   6841 14 De comitéleden blijven steeds bereid giften in ontvangst te nemen.

- Gedurende de thee van Woensdag 20 November in den Foyer is ingeteekend voor f 452.25 voor de tentoonstelling "De Vrouw 1813-1913'" en zijn bovendien zes aandeelen genomen. De plannen voor de tentoonstelling zijn bij de firma Sala, Breestraat, te bezichtigen.

Leidsch Dagblad 25-11-1912

De heeren Sala zijn thans openlijk voor den dag getreden als kunsthandelaren. Zagen wij reeds jarenlang een of ander schilderij in de étalage- kast staan, werden wij wel eens in het keurige zaaltje geleid achter het winkelbedrijf, waar allerlei kunstwerken dooreen hingen en stonden, thans is er een geordende tentoonstelling van een enkelen schilder. Van diens aquarelleer-arbeid slechts. Het is een aardige gedachte van de heeren Sala, het eerst in hun kunsthandel het woord te geven aan een Leidschen schilder.

Van W. v. d, Nat toch, den kloeken werker, is de arbeid in Leiden nog niet overbekend. Een twintigtal forsche aquarellen komen ons in den kunsthandel Sala onder de oogen. De meesten hebben tot onderwerp heidegezichten met schapen. Doch ook andere onderwerpen werden door v. d. Nat behandeld. Uw aandacht roepen we op voor het aquarel: korenbindsters, waar vooral het rechtsche vrouwtje zulk een fraai teeken-achtig en kleurrijk effect maakt tegen de verte van land en lucht. Een poortje te Oegstgeest toont kwaliteiten van coloriet en gevoel voor stemming. Een ander aquarel met het witte huis, ‘t welk met stomp dak tegen de lucht zich afteekent, geeft nog iets beters. Doch jammer dat er enkele gedeelten zijn, welke zich niet volop aansluiten bij de toon- en kleurschoonheid van ‘t geheel.

De schuiten in ‘t water brengen een gegeven in herinnering door v. d. Nat reeds meermalen behandeld. Ook hier treft de geslaagdheid van den arbeid. In veelkleurige toetsjes, doch als geheel fijne grijsheid weet v. d. Nat de bewogenheid van zijn emotie dikwijls op ons over to brengen. Niet steeds. Er zijn aquarellen bij die eigenlijk naast het beste wat hier getoond wordt, het gansch en al niet uithouden. Ondertusschen wenschen wij deze tentoonstelling veel belangstellende kijkers toe.

Leidsch Dagblad 03-01-1911

Tentoonstelling van etsen, krijtstudies en aquarellen van M.W. van der Valk.

Kunsthandel Sala.

Ten vorigen jare, toen deze Amsterdamsche kortelings hier gevestigde schilder in een meer uitgebreide, verzameling in de kunstvereeniging ten onzent werd geïntroduceerd, gaven wij een korte inleidende beschrijving van zijn veelzijdige persoonlijkheid en zijn omvangrijken arbeid. Thans kunnen wij, nu een aanzienlijk deel van zijn werk zich op een expositie te Utrecht bevindt, met een korte bespreking van het hier aanwezige volstaan.

Wat zijn krijtstudies en aquarellen betreft, dunkt mij ook thans nog niet gansch bezijden de waarheid, wat de zoo gezaghebbende en hooggestemde kunstcriticus Jan Veth, wiens waardeerende beschrijving van Van der Valk's persoon en werk van een 15-tal jaren geleden mij ook nu bij herlezing wederom trof, over hem schreef, - de passage namelijk, waarin hij dezen schilder toentijds kenschetste als iemand, die van nature zoo kennelijk begenadigd, in het somtijds moeizaam werk zijner nimmer trage handen, zich toch zoo onvolledig vermocht uit te spreken. Inderdaad het moet verwondering wekken, wanneer men ziet die zorgvuldigheid en bekwaamheid aan de uitbeelding der details zoo rijkelijk tentoongespreid, dat de totaalindruk ditwerf een zoo veel minder bevredigende uitkomst geeft.

Of het aan de compositie alleen ligt? Of het ook aan al te groote gestrengheid en nauwkeurigheid, aan al te uitvoerig zich rekenschap geven zou te wijten zijn? Men zou het vermoeden aan menig stilleven, dat den indruk maakt van wel wat nuchter beschrijvend alleen, zooals aan de stukken, waarin hij zijn atelier of schildersgerei inventariseert. De reden, dunkt mij, overigens moeilijk te bepalen. Zeker is, dat ge hier en daar wat meer tint en gloed tot uiting zoudt willen zien komen, kwaliteiten die aan zijn olieverfstillevens van vroegeren datum alsook aan de etsen uit den Franschen tijd ganschelijk niet vreemd zijn.

Ik herinner mij van het Stedelijk Museum en van menige tentoonstelling in Amsterdam, meer dan een olieverfstuk, dat onder de bekoring deed komen door de warmte van kleur en stemming, dat indruk maakte door de ongekunstelde compositie en levendige groepeering.

Vooral zou ik echter hier gaarne de attentie willen vestigen op de, voor velen gewis nog onbekende collectie van zijn oudere etskunst. Ook deze, die als altijd zijn volledige overgave en zooals genoemde kriticus van Van der Valk's werk elders het zegt, zijn grooten eenvoud van natuuraanschouwing bewijst, mist somwijlen de zoo onontbeerlijke tinteling van het leven, al ontneemt ze u nimmer de sympathie voor de uitvoerige detailleering.

Zijn landschappen, de vele gezichten van polders en weiland, van wegen, vaarten en bruggen, kortom van al wat het Hollandsche waterland in zijn eindelooze variaties aan schoonheid biedt, dragen eveneens vaak den schijn aan zich van al te zakelijke opsomming van het rijke afwisselende gegeven.

Toch spreekt overal uit de liefde tot het geval, aandachtige waarneming in toewijdingsvolle observatie, in spoedige verrukking raakt ge echter niet door dien al te verstandelijken trek. 't is of de lust tot accentuatie der contouren, tot bezinning omtrent den loop der lijnen hem voor elk ander gezichtspunt blind maakt.

Ook de aanduiding der massa, ook de lokale toon wil een aandeel in het geheel bezitten. Het schematische en lineale, de verstrakking des gevoels, eigenschappen, die men heden menigeen in meerdere mate zou willen toewenschen, zijn hier te sterk doorgevoerd.

De portefeuilles van zijn werk uit den Franschen tijd bevatten evenwel menige krachtig- en breed-gehouden impressie, menige rake levendige schets, sprekende van spontaan geuite emotie, van impulsieven drang tot zelfopenbaring. Die Fransche landschapstudies, die krabbels van straten, van schepen, van hooischelven, van karrepaarden, hebben de charme van het impressionistische in zich, getuigen vaak van durf en breeden opzet, verre van te schematische behandeling of te groote verstrakking. Bovendien heeft de teekening van vrachtschuiten en zwaarbeladen rivierschepen, in gedempten stemmingsvollen toon gezet, iets bijzonder eigens.

De groepeering en opzet dier lange platte roeischuitjes, in scherp contrasteerend zwart en wit, is van origineel begrip. Die schuiten en bootjes drijven op het water in een sfeer van vreemde onwerkelijkheid, in een betooverend contrast van glanzend en dof licht-en-donker. In deze stukken ontdekt ge een meesterlijke hand, een krachtige toonzetting, een breede omvatting der dingen.

Hier wijkt alle gedachte aan onvolkomen uitspreken, hier ziet ge Van der Valk op zijn treffendst. Deze waardevolle studies doen mij gaarne een bezoek aan de tentoonstelling zeer aanbevelen. I. v. W.

Leidsch Dagblad, 21-10-1913

http://nl.wikipedia.org/wiki/Maurits_van_der_Valk

Kunsthandel D. SALA & ZONEN Tentoonstelling Kunstwerken G. Morgenstjerne Munthe ter bezichtiging voor belangstellenden. 4742  80

Leidsch Dagblad 18-10-1912

PREMIEPLAAT Leidsch Dagblad.

Gelijk werd medegedeeld, zoo de Premieplaat in het begin van Juni voor onze Abonné 's worden verkrijgbaar gesteld.

 Door de tentoonstelling gedurende eenige dagen bij den heer SALA op de Breestraat hebben zij kunnen zien wat ze voor hun geld krijgen. Met genoegen mochten we bereids ondervinden dat ze veler goedkeuring mag wegdragen.

Bij menigeen is bovendien tijdens den huldigen schoonmaak er eene plaats aan den wand voor ontdekt of gereedgemaakt. Ze zal daar ongetwijfeld een sieraad der kamer vormen.

De Uitgever heeft daarom besloten de bon, waarmede de staalgravare "VOORJAARSVREUGDE" tegen betaling van één gulden aan ons Bureel kan worden afgehaald, aanstaanden Maandag-avond in dit blad af te drukken.

Leidsch Dagblad 05-06-1885

TENTOONSTELLING LEO GESTEL. Kunsthandel D. SALA & ZONEN, Breestr. 114.

Leidsch Dagblad 29-04-1913