Dat is een moeilijk te beantwoorden vraag, maar burgemeester Michel Landuyt zegt van wel en hij voegt er nog aan toe ‘ook voor de jongsten’. Hij demonstreerde dat volgens een artikel in ‘Het Nieuwsblad’ van 24 maart 2010 door hoogstpersoonlijk een rondleiding te geven aan een groep leerlingen van de gemeenteschool ‘De Zandloper’.
Iemand die niet beter weet, zou zo denken dat het hoofd van een gemeente wel iets anders te doen heeft. Heeft hij misschien onvoldoende personeel dat kan optreden als gids in het gemeentehuis? Neen, dat is het zeker niet!
Of zijn alle middelen gewoon goed genoeg om in de belangstelling te komen, als er een fotograaf in de buurt is? Dat zal het wel zijn, zeker?

Maar goed, ik wil het vandaag eigenlijk hebben over die zo geroemde gastvrijheid die tegenwoordig in de gemeentehuizen zou heersen. Gastvrijheid is “hartelijkheid en warmte bij het ontvangen en onderhouden van gasten, bezoekers of vreemdelingen, in vrijheid en goede wil”.
Omdat onze politici de reputatie zouden meekrijgen dat ze dicht bij de burger staan, worden allerlei initiatieven genomen. De inwoners zouden zo beter kunnen zien, begrijpen en aanvaarden wat er met hun belastinggeld gebeurt.

Laten we eerst even nagaan wat de hogere overheid allemaal in het werk stelt om de zogenaamde kloof met de burger te overbruggen. We moeten het toegeven, er worden allerlei lovenswaardige pogingen daartoe ondernomen.
Zo werd vooreerst het begrip ‘Openbaarheid van bestuur’ ingevoerd. Het is een verzamelterm voor wetgevende initiatieven die tot doel hebben een grotere transparantie van het bestuur te realiseren.
Daardoor wordt bovendien een preventieve rechtsbescherming aan de burgers verleend.
Volgens een Vlaams decreet van 26 maart 2004 heeft iedereen het recht elk bestuursdocument te raadplegen. U kunt het inkijken, er meer uitleg over vragen of er een kopie van krijgen. Er zijn wel een aantal uitzonderingen voorzien. Het addertje onder het gras is dat deze nogal vaag zijn zodat ze door iedereen verschillend kunnen geïnterpreteerd worden en men er dus alle kanten mee uit kan. De overheid kan zich immers beroepen op geheimhoudingsverplichting, op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, op economische belangen van de overheid of op de openbare orde.
Door een wet van 5 augustus 2006 moet het publiek ook gemakkelijker toegang krijgen tot milieu-informatie, bijvoorbeeld het milieurapport van een bedrijf in uw buurt.
In een andere wet van 29 juli 1991 worden de besturen verplicht hun bestuurshandelingen uitdrukkelijk te motiveren en informatie te verstrekken over hun beleid en dienstverlening.
Brieven van de overheid moeten steeds de naam en het telefoonnummer vermelden van de persoon die een dossier behandelt. Weet u niet waar u met uw vraag terecht kunt? Een gratis telefoontje naar het contactpunt Vlaamse infolijn op het nummer 1700 zal/ zou u verwijzen naar de juiste instantie of persoon.
Misschien hebt u ooit wel als toeschouwer een gemeenteraad bijgewoond? Wist u ook dat u tegenwoordig de kans krijgt om punten van algemeen belang, waarvoor de gemeente bevoegd is, op de agenda te laten zetten?
Voelt u zich slecht of verkeerd behandeld door de overheid? De ombudsman zal uw klacht aanhoren.
Geeft toe, dat is toch heel wat, nietwaar?

Ook de gemeenten zelf laten zich niet onbetuigd. ’Ons gemeentehuis, een glazen huis’, is inderdaad een veelgehoorde uitdrukking. Er zijn er heel wat die dat zelfs letterlijk opnemen en een gebouw in glas optrekken om aldus de indruk te wekken van openheid, van transparantie. Bij uitbreiding van gemeentehuizen worden de nieuwe vleugels in een moderne stijl gebouwd om te onderlijnen dat er een trendbreuk is met het verleden, dat het gemeentehuis een getuige moet zijn van zijn eigen tijd.
Andere noemen het gebouw waarin de diensten ondergebracht zijn, “Het huis van …. (de Mechelaar, bijvoorbeeld) om aan de inwoners de indruk te geven dat ze zich daar thuis mogen voelen.
Elke gemeente heeft een ruim informatieblad, nu zelfs op duur glanzend papier in Middelkerke. Ook op het internet is er steeds meer informatie van overheden te vinden. En … welke gemeente heeft nu geen eigen webstek?
Opendeurdagen zijn ook al geen uitzondering meer.
Ik heb op 16 februari 2008 deelgenomen aan een gemeentelijke opendeurdag onder het moto ‘Word verliefd op Middelkerke’. Allemaal heel interessant! Je kon zien dat de brandweer goed werk levert, dat alles schijnbaar op wieltjes loopt in het gemeentelijk zwembad, in de bibliotheek en in het OCMW. Allemaal nogal algemeen binnen een kort tijdsbestek en natuurlijk geen haar op het hoofd van één van de bekwame gidsen dat eraan denkt problemen aan te kaarten of een kwaad woord te spreken over zijn/haar politici - bazen. Terecht overigens! Ik heb daar wel geen enkele politicus gezien.
Ik heb in de voorbije maanden ook af en toe een vraag gesteld aan de diensten erfgoed, milieu en cultuur.
Telkens kreeg ik een snel en vriendelijk antwoord.
Er zijn zelfs gemeenten die huis aan huis bevragingen (= standaardtaal voor ‘enquêtes’) organiseren om de inspraak van de burger speciaal te benadrukken. Nog andere organiseren vragenhalfuurtjes of -kwartiertjes, waarbij het publiek bij het begin van de gemeenteraad vragen kan stellen aan het college van burgemeester en schepenen en aan alle raadsleden.
Sommige gemeenten leggen belangrijke problemen voor op informatievergaderingen. In Middelkerke is men daar eerder tegen omdat Michel Landuyt vindt dat die uitmonden in ‘verzuurde praatbarakken’.
Op 31 januari 2009 verklaarde Michel Landuyt ook nog: “Men wil de burger zoveel mogelijk laten participeren, maar ik ben niet overtuigd dat de democratie moet blijven evolueren naar meer participatie. Het vragenkwartiertje is daar een voorbeeld van. Het idee is niet slecht, maar vaak wordt het toch gebruikt om vooral de ik-problemen van burgers aan te kaarten.”
In april 2009 werd een enquête gedaan bij de Lombardsijdenaars om te horen of zij al dan niet wensen dat de tram verder door de dorpskern rijdt. De meerderheid (64%) wenst dat en het gemeentebestuur … nam akte van het resultaat … omdat de beslissing bij de Vlaamse overheid ligt.
Dus, ook op lokaal vlak wordt veel ondernomen om te proberen het imago van het bestuur op te poetsen.

De vraag, die zich men echter kan stellen is “Wat brengt dat allemaal op?” Bereikt de verstrekte informatie wel de burgers? Willen die wel geïnformeerd worden? Begrijpen ze de informatie wel? Zijn de genomen initiatieven wel van aard om te mogen spreken van een ‘glazen huis’?
Gaat het goede nieuws niet eerder over de diensten dan over het beleid?
Het is zeker nuttig te kunnen beschikken over een naslagwerkje met alle openingsuren en activiteiten.
Het is inderdaad voor sommige inwoners interessant om een beter inzicht te krijgen in de gemeentediensten. Of de gemeente daarvoor rondleidingen voor kinderen moet organiseren, of nephuwelijken of kinderburgemeester - verkiezingen, daarover ben ik een andere mening toegedaan.

Maar wat met het echte beleid? Het is algemeen bekend dat de feitelijke beslissingen binnenskamers genomen worden. De vergaderingen van het college van burgemeester en schepenen zijn niet openbaar. In principe heeft een raadslid inzage in alle documenten van het betrokken bestuur, maar tijdens de zitting van de gemeenteraad zit de oppositie er meestal slechts voor spek en bonen bij. Ze moet alleen aanhoren wat de meerderheid in een voorafgaande aparte bijeenkomst bedisseld heeft.
Het is algemeen bekend en de Middelkerkse burgemeester verklaarde het ook, na 20 jaar dienst in de gemeenteraad, dat veel raadsleden over onvoldoende dossierkennis beschikken. Het college ondervindt dus heel weinig weerstand.
Welke invloed heeft de oppositie, bijvoorbeeld, op de begroting?
De burger heeft evenmin inspraak in de punten die hem/ haar rechtstreeks aanbelangen. Hij/ Zij hoort ook meestal dat er iets zal gebeuren in zijn/ haar buurt NADAT het beslist is.
Vooral als het gaat over financiële uitgaven is er weinig doorzichtigheid.

Ik geef toe dat men moeilijk rekening kan houden met eenieders mening, dat wat goed is voor de ene niet noodzakelijk goed is voor de andere, maar dat men alstublieft ophoudt met over ‘glazen huis’ te spreken!

Bronnen
http://www3.vlaanderen.be/openbaarheid/document.php?document_id=1#id_21
http://rapportannuel.ibz.be/p_506.htm