Ik ben Leny, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Bosheks.
Giftig baasje: zelfmoordmier maakt zich zo kwaad dat hij letterlijk explodeert
De Colobopsis explodens is, zoals zijn Latijnse naam al doet vermoeden, een explosief wezentje. Niet alleen heeft de onlangs in de boomtoppen van Borneo ontdekte mier een imposant voorkomen, het uiterst nuttige dier klapt bij dreigend gevaar letterlijk uit zijn vel. De uitbarsting van de kamikazemier laat een giftig geel goedje vrij. Dat kost hem direct de kop, maar ook die van zijn aanvaller.
Delen per e-mail
De ‘zelfmoordmier’ is een van vijftien nieuwe soorten ontploffende mieren die onlangs door wetenschappers van het Natuurhistorisch Museum van Wenen op de eilanden van de Indische Archipel zijn ontdekt. Wie het miertje bekijkt, ziet weinig verrassends. Hij is, zoals veel andere mieren, roodbruin van kleur, heeft geen overdreven grote kaken, kan niet steken en ziet er daardoor uit als een makkelijke prooi.
Maar schijn bedriegt. Zodra de kolonie wordt bedreigd, winden de laaggeplaatste werkmieren zich zo op dat ze uit hun getailleerde jasjes scheuren, beschrijft het wetenschappelijke tijdschrift ZooKeys. De boze beestjes doen dat door overeind te komen en hun onderlichaam krachtig samen te trekken. Zodra dat gebeurt, spuit een gelige vloeistof over hun tegenstander heen.
Gif ruikt naar curry
Het giftige spul, dat de mier maakt met een stel forse klieren die pal achter zijn kaken zitten, ruikt volgens de deskundigen naar curry en verwondt of doodt de opponent. Mocht dat niet het geval zijn, dan beschikt de ontplofte mier nog over een tweede wapen. Net voor hij sterft, bijt de Colobopsis explodens zich vast aan de aanvaller, die daardoor rond moet zeulen met het mierenkarkas.
Vaak tuimelen beiden uit de boom en vormen op de bosbodem een makkelijke prooi voor andere dieren. ,,Mieren leven in grote groepen’’, laat gedragsecoloog Tomer Czaczkes zich optekenen in National Geographic. ,,Dat maakt ze een gemakkelijk bron van voedsel voor ontelbare roofdieren.’’ Volgens Czaczkes is dat de reden waarom mieren zulke slimme manieren hebben gevonden om zichzelf te verdedigen.
Bijten, steken of sproeien
Sommige soorten, zoals de schildpadmier in Centraal- en Zuid-Amerika, laten zich bij dreigend gevaar van een blad af glijden. Weer andere mieren lanceren zich door hun kaken als katapult te gebruiken, zegt Czaczkes. ,,Bijna elke mier kan bijten, steken of zuur sproeien’’. Exploderende mieren werden al honderd jaar geleden voor het eerst waargenomen, maar sinds 1935 zijn geen nieuwe soorten beschreven.
Het nu ontdekte exemplaar staat, volgens de ontdekkers, echt model voor de soort. Hoewel zelfopoffering in de dierenwereld al bijzonder is, lijkt deze mier er wel erg op gebrand zijn soortgenoten te beschermen. Zo zouden de werkmieren zelfs hun uit de kluiten gewassen, bijna vierkante, kop gebruiken om bij een aanval de toegang tot het nest te barricaderen.
Compleet andere wereld
De onderzoekers hopen in de toekomst meer geheimen van de exploderende mieren bloot te kunnen leggen. Zo vragen ze zich af wat er precies in de gele stof zit die ze uitstoten en hoe de mieren hun explosie precies op hun vijand weten te richten. Daarvoor moeten de wetenschappers de nodige ontberingen doorstaan.
De boomtoppen waar de mieren zich ophouden, bevinden zich in de weinige nog intacte regenwouden van Borneo. ,,Het regent daar zo hard, dat het voor iemand uit Centraal-Europa bijna niet voor te stellen is’’, zegt entomoloog en onderzoekleidster Alice Laciny. ,,Het is werkelijk een compleet andere wereld.’’
