Een nieuwe manier om geiten zonder hek toch op de juiste plek te laten grazen, is een succes. Geiten op Vlieland staan binnen een virtueel hek en blijven binnen het juiste gebied door een kastje om hun nek. Dat gaat piepen als de dieren in de buurt komen van de virtuele lijn en geeft een elektrische schok als ze daar overheen gaan. Het blijkt goed te werken. Maar niet iedereen is het er over eens of het wel diervriendelijk is.

De proef begon in juni op Vlieland. Daar is begrazing in het duingebied nodig. "Boompjes en struikjes moeten aangepakt worden. Dat gebeurt met een machine, maar daarna is ook nog een stukje beheer nodig en dat doen we met geitenbegrazing. Geiten zijn gek op jonge blaadjes", zegt boswachter Bertwin Bergman van Staatsbosbeheer Vlieland tegen EditieNL.

Kleiner gebied begrazen

Het neerzetten van hekken kost alleen veel tijd en er moet vaak een groter gebied afgezet worden dan eigenlijk nodig is. Het nieuwe systeem, dat uit Noorwegen komt, maakt een veel kleiner gebied mogelijk dankzij de virtuele afzetting. "En je kunt zo'n gebied wekelijks aanpassen, dat kan bij een normale rastering niet."

Maar hoe werkt zo'n virtueel hek dan eigenlijk? "Ik heb een app die correspondeert met de kastjes om de nek van de geiten", vertelt boswachter Bergman. "Ik kan in die app een virtuele lijn trekken in het landschap, waar ik de dieren graag wil hebben. Dat gaat via een satelliet naar de kastjes."

Als een geit vervolgens binnen vijf meter van die onzichtbare lijn komt, gaat het kastje piepen. "Als ze de lijn echt betreden - dus buiten het gebied gaan - krijgen ze een elektrische prikkeling."

Slimme dieren

De geiten zijn eerst anderhalve week getraind, zodat ze konden leren dat een piepsignaal echt de grens van het gebied betekent. "Geiten zijn van nature hele slimme dieren, dus ze gaan niet verder dan het piepsignaal. Ik kan in de app zien hoeveel piepjes ze krijgen." Er zijn volgens de boswachter wel geiten die de grenzen opzoeken. "Die krijgen 200 piepjes in de week, waarvan twee elektrische prikkelingen. Sommigen hebben er slechts achttien piepjes per week en geen prikkelingen."

Het systeem werkt goed, zegt Bergman. Tot nu toe wordt het alleen op Vlieland toegepast in de natuurbegrazing. "Wel gebeurt het al bij koeien op een boerderij in Bargerveen", weet de boswachter. "Ik denk dat het systeem zeker werkt op andere plekken in Nederland voor natuurbegrazing. Je kunt een groot afgebakend gebied veel kleiner maken en ik denk dat veel plekken daar geschikt voor zijn."

'Niet diervriendelijk'

Maar niet iedereen kan zich daarin vinden. Anna Krijger van dierenrechtenorganisatie Animal Rights noemt het systeem 'helemaal niet diervriendelijk'. "Als je bedenkt dat schokhalsbanden voor honden zijn afgeschaft, dan is het logisch dat dit voor geiten ook geen goed idee is", vindt ze. "De reden stuit ons het meest tegen de borst: het verplaatsen van rasters is tijdrovend. Er is dus wel een alternatief, maar we moeten de dieren pijn doen omdat het voor de mens te lastig wordt."

Schrikdraad

De schokjes die de dieren krijgen als ze toch over de lijn gaan, zijn volgens boswachter Bergman echter minder heftig dan het schrikdraad in normale hekken. Ook volgen eerst de piepjes als waarschuwing. "De meningen zullen verdeeld zijn, maar ik denk dat het diervriendelijker is", zegt hij op de kritiek.

Toch is het wat Animal Rights betreft gecompliceerder dan dat. "Dieren kunnen het hek niet zien, dat kan ontzettend verwarrend zijn en dus kunnen ze vaker een schok krijgen", zegt Krijger.

"Ook hebben ze door de training allemaal een keer mogen ervaren wat een elektrische schok is. Aan zo'n schok zitten veel negatieve effecten. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat dieren er stress van krijgen, angstig van worden en agressief kunnen worden. En bovendien hangt het per dier er vanaf hoeveel pijn zo'n schok doet. De ene heeft meer pijn dan de ander. Het hangt af van de dikke van de nek en de haartjes, en dat kun je niet per dier controleren", besluit ze.