Als planten met elkaar concurreren omdat er minder bestuivers zijn, pakt dat slecht uit voor de plantendiversiteit. Dat blijkt uit een nieuwe studie in Nature. Juist de zeldzame planten dreigen wereldwijd het onderspit te delven, waarschuwen de auteurs.

De meeste bestuivende insecten bezoeken meerdere plantensoorten. Als er dus twee tegelijk bloeiende planten zijn die door dezelfde bestuiver worden bezocht, ‘strijden’ ze om een bezoekje. Dat heet competitie in wetenschappelijk taal.

Tot op heden was er onzekerheid over het effect van minder bestuivers op de soortenrijkdom van planten. Empirisch is dat lastig vast te stellen, onder meer omdat je in een proefopstelling altijd te maken hebt met andere vormen van competitie dan alleen bestuiving; denk bijvoorbeeld aan licht en grond. Wel waren er twee hypothesen. Volgens de ene gedachte zou de plantendiversiteit toenemen als planten meer en meer om bestuivers moeten ‘vechten’. Dat dwingt de planten immers om zich aan te passen om hun eigen ecologische niche te vinden. Volgens een andere gedachte zou juist het omgekeerde effect logisch zijn. Insectenschaarste drukt plantensoorten uit hun bestaande niche; volgens die logica veroorzaakt dat juist minder biodiversiteit.

Het team van internationale onderzoekers achter de publicatie in Nature, heeft op 80 velden van 2,25 vierkante meter vijf verschillende soorten eenjarige planten in ‘paren’ laten groeien. Het aantal planten verschilde per veld.

De zaadproductie werd gemeten om te zien hoe aantrekkelijk de planten waren voor bestuivers en hoe ze groeiden. Zo konden de onderzoekers proefondervindelijk vaststellen hoe de competitie in zijn werk ging.

De ‘strijd’ om bestuivers blijkt ervoor te zorgen dat plantensoorten minder goed ‘samen kunnen leven’ (coëxisteren in wetenschappelijk jargon). De plant die het beste bestuivers weet te lokken, bleek te winnen. Dat is slecht nieuws voor zeldzamere planten, omdat die vaak minder competitief zijn en daarom als eerste het onderspit delven. Volgens de onderzoekers zijn de resultaten van hun studie een duidelijk signaal dat we de rol van bestuivers bij het instandhouden van plantendiversiteit beter moeten leren begrijpen.

De sterfte onder bestuivende insecten stemt sowieso somber. Zonder insecten wordt het lastig om de groeiende wereldbevolking te voeden: zonder bijen zou je bijvoorbeeld je ontbijtbord niet meer herkennen. Al is er ook hoop dat insecten dankzij hun hoge reproductiesnelheid snel terugkomen als de omstandigheden voor hun voortplanting weer gunstig zijn.