Bosheks

Boeren mogen dronken met hun enorme tractoren op de wegen rijden en half Nederland plat leggen !

Klimaat activisten die demonstreren voor onze toekomst en die van onze kinderen en dit vreedzaam doen, worden keihard aangepakt en gearresteerd !

Waar in Amsterdam afgelopen weekeinde 130 klimaatdemonstranten van Extinction Rebellion werden gearresteerd, krijgen protesterende boeren in Den Haag woensdag opnieuw ruim baan om het verkeer vast te laten lopen met hun trekkers. Wordt er met twee maten gemeten als het gaat om het demonstratierecht?

Jozias van Aartsen, oud-burgemeester van Den Haag, herinnert zich uit zijn tijd als hoogste ambtenaar op het ministerie van Binnenlandse Zaken hoe hij in de jaren negentig met minister Ien Dales een blokkade organiseerde tegen protesterende boeren die vanuit het noorden op hun tractor onderweg waren naar Den Haag. ‘We hebben ze tegengehouden bij Wezep door de weg te blokkeren met een soort pantservoertuigen. Zeer effectief.’

De gemeente Den Haag pakt het woensdag bescheidener aan: demonstrerende boeren zijn welkom in de stad, maar ze mogen niet richting het Binnenhof met hun tractor. Zware verplaatsbare vrachtwagens van Defensie zullen de toegangswegen blokkeren. In tegenstelling tot het eerste protest van 1 oktober – toen maximaal 75 tractors welkom waren maar er 2.200 op het Malieveld verschenen – is er nu geen maximum gesteld aan het aantal trekkers.

‘Bijkans heilig’, noemde wijlen burgemeester Eberhard van der Laan van Amsterdam het recht op demonstreren. Ook, of misschien juist, als de demonstratie een visie onder de aandacht brengt waarvoor je bij het grote publiek de handen niet op elkaar krijgt – anti-abortus, pro-moslimfundamentalisme of tegen de criminalisering van pedofilie. Omdat demonstreren een grondrecht is, moet de overheid zoveel mogelijk doen om demonstraties de ruimte te geven en de organisatie ervan te faciliteren. Ook als dit tijdelijk ten koste gaat van bijvoorbeeld de bereikbaarheid van een stad.

Grens bereikt

‘Als burgemeester probeer je het grondrecht op demonstreren zo veel mogelijk te respecteren, tot het moment komt dat je vindt dat de verstoring van de openbare orde zodanig groot is en het maatschappelijk leven dusdanig wordt ontwricht, dat een grens is bereikt’, schetst voormalig burgemeester van Haarlem Bernt Schneiders het dilemma. Hij was tevens voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters.

Waar die grens precies ligt, is volgens Schneiders ‘maatwerk’, afhankelijk van de specifieke omstandigheden van dat moment en de persoonlijke inschatting van de burgemeester. ‘Je zou het ook willekeur kunnen noemen, als je het negatief wilt formuleren.’

Het verschil tussen de aanpak van de klimaatactivisten in Amsterdam en de boeren in Den Haag wekte verbazing bij advocaat Barbara van Straaten, die veel demonstranten bijstaat (maar niet de boeren of Extinction Rebellion). ‘Burgemeesters reageren niet allemaal hetzelfde. Dat Den Haag niet ingreep, is prima. Maar Amsterdam grijpt al in als er één straat wordt geblokkeerd. Daar is veel meer met de overlastbril op gekeken. Ik vraag me af of ingrijpen daar wel echt noodzakelijk was.’

‘Leven we in een tractorstaat?’, vroeg de Partij voor de Dieren zich dinsdag af. Maar minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid ontkende in antwoord op Kamervragen dat er met twee maten wordt gemeten. Volgens hem was er sprake van onvergelijkbare situaties, omdat de klimaatdemonstranten zich niet aan de vooraf opgegeven actielocatie hadden gehouden en de boeren in Den Haag wel.

Controversiële onderwerpen

Nationale ombudsman Reinier van Zutphen constateerde vorig jaar na eigen onderzoek dat gemeenten het demonstratierecht bij kleine, weinig omstreden demonstraties meestal respecteren. Maar bij controversiële onderwerpen en acties met grote impact signaleert de ombudsman een neiging tot ‘risicomijdend gedrag’ bij de overheid, waarbij het ‘handhaven van de openbare orde’ te gemakkelijk als argument wordt gebruikt om een demonstratie te verplaatsen, verbieden of beëindigen.

Deskundigen merken dat de boodschap van de demonstratie in de praktijk de beslissing van burgemeesters wel degelijk kleurt. ‘Zou Pegida met tractoren naar Den Haag komen en de grootste file ooit veroorzaken, dan zal daar anders op worden gereageerd dan op boeren waarvoor men denk ik meer sympathie heeft’, zegt Berend Roorda, universitair docent rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen en gepromoveerd op demonstratierecht. Advocaat Van Straaten: ‘Op een antifascistische beweging wordt anders gereageerd dan op de bond voor het vogelbehoud.’

Schneiders denkt dat ook ‘couleur locale’ de afweging beïnvloedt. ‘Als je burgemeester bent in een gemeente waar de meerderheid van de bevolking vindt dat Zwarte Piet gewoon moet kunnen, ben je waarschijnlijk meer geneigd een anti-Zwarte Piet-demonstratie beperkingen op te leggen. Dat mag geen factor zijn, maar ik sluit niet uit dat dat in het oordeel wel een beetje meeweegt.’

Daarbij denkt hij dat het recht van de sterkste soms geldt. ‘Het is nu eenmaal gemakkelijker om vijftig demonstranten in de boeien te slaan dan honderd trekkers uit een stad te verwijderen Moet de ME dan boeren met geweld uit hun tractor gaan trekken?’

Het voordeel van protesterende boeren is volgens Van Aartsen dat ze op ook weer terug naar hun bedrijf moeten om bijvoorbeeld de koeien te melken. ‘Het is niet zoals met die Occupy-types, dat ze de boel wekenlang bezetten.

Video's

1:32

Partij voor de
Dieren - Leven we
in een tractorstaat?

Facebook - 18 dec. 2019

2:43

Partij voor de
Dieren - 'Leven we
soms in een
tractorstaat?'

Facebook - 15 okt. 2019

0:44

Schiphol, staakt uw
wild geraas! ✈️... -
Partij voor de
Dieren

Facebook - 14 dec. 2019

p vrijdag de dertiende december protesteren boze boerenactivisten weer in Amsterdam. Het protest is in goed overleg met de stad georganiseerd. Toch vreest het bestuur van de hoofdstad voor ongeregeldheden. En dat is niet zo vreemd.

Afgelopen maanden raasden boeren met tientallen tractoren het Malieveld over. Ze protesteerden tegen het voorstel van D66 over het inkrimpen van de veestapel om de stikstofuitstoot te verminderen en zetten met hun protest heel Nederland even op z’n kop.

De boerenactivisten werden massaal toegejuicht. Politici en media buitelden over elkaar heen om aandacht aan hen te besteden. Opvallend, want bij veel andere demonstranten gaat dat wel anders.

AD-verslaggever Roel Maalderink vroeg in een ‘voxpop’ wat mensen van het boerenprotest vonden, van snelwegblokkades tot aan illegaal protest. Keer op keer kreeg hij deze reactie: ‘Gewoon hun gang laten gaan’. Maar klimaatdemonstranten? Die moesten steevast wél hard aangepakt worden.

Ik vroeg me af waarom het boerenprotest meer steun krijgt dan bijvoorbeeld de klimaat-, leraren- en antiracismedemonstraties. Is er een verschil in acceptatie tussen verschillende demonstranten? En als dat zo is, wat zegt dat dan over de Nederlandse samenleving, en hoe we tot oplossingen kunnen komen?

Om daarachter te komen sprak ik met een protestonderzoeker, een verslaggever die de boerenonvrede al sinds de zomer volgt en een CDA-Statenlid dat tevens boerin is.

Begin van het protest

Het boerenprotest vlamde op in september toen landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot van regeringspartij D66 voorstelde om de Nederlandse veestapel te halveren.

Zijn plan kwam niet uit de lucht vallen. Eind mei had de Raad van State al een streep door het stikstofbeleid van het kabinet gezet – er werden te veel vergunningen verleend aan boeren en bouwers die voor schadelijke hoeveelheden stikstof in het milieu zorgden. En dat gaat ten koste van de natuur in Nederland. Pas als stikstofuitstoot wordt beperkt, mogen er opnieuw vergunningen worden uitgeven.

Tijd om de landbouw eens flink aan te pakken, vond D66.

Boeren lieten het plan van Tjeerd de Groot niet zomaar over hun kant gaan. Actiegroepen Agractie en Farmers Defence Force (FDF) organiseerden grootschalige protesten. Aan het begin verliepen die voorspoedig, maar al snel werden de demonstraties grimmiger en gewelddadiger.

Politici als Jesse Klaver (GroenLinks) en minister van landbouw Carola Schouten (ChristenUnie) werden uitgescholden – op spandoeken stonden ook nog eens intimiderende en seksistische bedreigingen richting de minister. In Groningen ramden activisten de deur van het provinciehuis in om bestuurders onder druk te zetten, hingen ze buiten een galg op en raakte een losgeslagen boer bijna een fietser met zijn tractor.

Je zou verwachten – ik zou verwachten – dat politiek en politie deze ongeregeldheden hard veroordeelden. Maar dat gebeurde nauwelijks.

Sommigen zijn gelijker dan anderen

In een column in NRC schreef ik dat de ene demonstrant ‘gelijker’ dan de ander lijkt te zijn. Een knipoog naar Animal Farm van George Orwell. In die roman komen – ironisch genoeg – boerderijdieren in opstand tegen de tirannieke boer. Uiteindelijk nemen de varkens de rol van de tiran over. ‘Alle dieren zijn gelijk, maar sommige zijn gelijker dan anderen.’

Op mijn stuk kwamen bevestigende, maar veelal woedende (en soms zelfs hatelijke) reacties. Mijn vergelijking zou niet kloppen. Ik wilde nader onderzoek doen en belde met Tashina Blom. Blom is promovendus en volgt de onderzoeksmaster Cultural Analysis. Daarvoor doet ze onderzoek naar protesttactieken en de effectiviteit daarvan.

Zij constateert dat er wel degelijk een verschil te zien is in de reacties van burgers, politici en media op verschillende demonstranten.

‘Het idee lijkt te zijn dat de boer een “gewone burger” is die zijn democratisch recht uitoefent door actie te voeren, terwijl voor andere groepen demonstranten die identificatie als “burger” niet voorkomt in de berichtgeving in media. Zij worden automatisch omgedoopt tot “activist”, een woord dat zelden wordt gebruikt in relatie tot de boeren.’

Blom vertelt dat uit het verleden blijkt dat extreem en illegaal protest om druk op de overheid uit te oefenen werkt, vooral als groepen de publieke opinie mee hebben. Het boerenprotest zou daar een voorbeeld van zijn. ‘De aandacht van de politiek laat zien dat pressiemiddelen werken en dat je soms zwaarder geschut nodig hebt. Over de opstootjes in Groningen zeiden een aantal boeren zelf: “Soms moet je je tanden laten zien”.’

De politie is coulanter naar sommige actievoerders

Friesland trok in oktober onder druk van boeren de steun in voor het stikstofbeleid dat met het kabinet was afgesproken. Dat ging over strengere regels met betrekking tot vergunningen voor veehouderijen. VVD-Kamerlid Mark Harbers verklaarde ook ineens dat er naar ‘andere oplossingen’ gekeken zou moeten worden. Je tanden laten zien kan dus positief resultaat opleveren.

Maar dat lijkt niet voor elke demonstrant te werken.

Net zoals boeren begin oktober met tractoren voor duizend kilometer file zorgden, ontregelden honderden klimaatactivisten van de radicale klimaatactiegroep Extinction Rebellion het verkeer in Amsterdam. Ongeveer 130 van hen werden aangehouden en zes uur vastgezet. Maar de boeren? Die werden aangemoedigd en toegewuifd door andere verkeersdeelnemers. Bij de wegblokkade van de A12 werd niemand gearresteerd. Ook bij het boerenprotest in Groningen werd maar één persoon gearresteerd.

Politiewoordvoerders laten in de media weten dat ze minder hard optreden om de veiligheid te waarborgen en escalaties te vermijden.

Klinkt logisch. Maar het verklaart niet waarom ik op sociale media zag hoe agenten gezellig kletsten, demonstranten toejuichten en zelfs foto’s met hen maakten.