Anses, het Franse nationale agentschap voor voedselveiligheid, waarschuwt consumenten. Beperk je consumptie van ham en vleeswaren. Onderzoekers zien een overtuigend statistisch verband tussen het risico op kanker en blootstelling aan nitraten en nitrieten. Dat zijn stoffen die in de vleesverwerkende industrie worden gebruikt bij de vleesverwerking en het verlengen van de houdbaarheid van vleesproducten.
© 'Ham', planet_fox via Pixabay‘150 gram vleeswaar per week te gevaarlijk’
In een dinsdag gepubliceerd rapport zegt Anses het eens te zijn met het internationale centrum voor kankeronderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie, IARC, dat bewerkt vlees al in 2015 kankerverwekkend noemde. Het oordeel leidde destijds tot een discussie in Nederland, die uiteindelijk het gevaar terugbracht tot acceptabele proporties.
Voor Anses is dat geen reden om het risico van de consumptie van vleeswaren voorzichtig te communiceren. Nitriet wordt gebruikt om vleeswaren en ham te bewaren, maar verhoogt het risico op dikkedarmkanker zegt de organisatie duidelijk. In Frankrijk overlijden jaarlijks 18.000 mensen aan deze vorm van kanker. In Nederland ging het in 2020 om 4.600 doden.
Om het risico op kanker te beperken, raadt Anses het publiek aan vooral niet meer dan de aanbevolen hoeveelheid vleeswaren per week te eten: 150 gram per week.
'Verborgen' nitraten en nitrieten
Het agentschap beveelt wetgevers en andere instanties die regels aan om de toegestane dagelijkse doses te verlagen omdat de aanbevolen doses over het algemeen niet overschreden worden terwijl toch kanker ontstaat. Dat is volgens Anses het gevolg van "verborgen nitraten en nitrieten".
Nitraten zijn van nature aanwezig in de bodem en worden geconcentreerd door het gebruik van additieven in meststoffen en dierlijk afvalwater.
Het gaat om nitraten die we binnenkrijgen door de consumptie van met name bladgroenten zoals spinazie en sla, maar ook via het drinkwater. Ze verbinden zich met bacteriële enzymen in de mond en worden omgezet in nitrosoverbindingen, die volgens Anses "bekend staan om hun genotoxische en carcinogene eigenschappen".
Anses vindt dat er onderzoek moet worden gedaan naar de stapeleffecten van levensmiddelenadditieven en nitraten en nitrieten die van nature aanwezig zijn in voedsel.
Natuurlijke alternatieven geen oplossing
Vleeswarenproducten, zoals de Franse marktleiders Herta en Fleury Michon, voeren al 'nitrietvrije' producten gemaakt met alternatieven voor toegevoegde nitrieten. Ze maken reclame voor producten die zijn geconserveerd met "plantaardige extracten" of "groentebouillon". Ook Nederlandse vleeswarenmakers experimenteren daar al geruime tijd mee.
Maar volgens Anses is dat geen oplossing voor het probleem omdat die natuurlijke extracten nou juist "van nature nitraten bevatten die door de inwerking van bacteriën worden omgezet in nitrieten".
Producten die 'zonder toegevoegde nitrieten' of 'nitrietvrij' worden genoemd, bevatten nitraten en verborgen nitrieten. Anses ziet daarom liever dat de houdbaarheidstermijn wordt verkort en schonere slachtpraktijken worden doorgevoerd zodat bacteriële infecties minder kans krijgen.