'Sinterklaas, Sinterklaas en natuurlijk Zwarte Piet'. We zijn er mee opgegroeid, het Sinterklaasfeest. Warme herinneringen van het schoentje zetten en s'avonds met de familie liedjes zingen voor het paard van Sinterklaas. De binnenkomst van Sinterklaas op de schouders van je ouders bekijken. En natuurlijk de super spannende pakjesavond 'hoor, wie klopt daar kind'ren' waarop er opeens hard op de deur wordt geklopt en je zo snel mogelijk naar de deur toe rent om nog een glimp van Piet op te vangen.

Sinterklaas zoals wij die kennen is een feest wat in Nederland en België gevierd wordt, maar waar komt het eigelijk vandaan? Hebben Sinterklaas en Piet er altijd al zo uitgezien? En zijn Nederland en België de enigste landen waar het gevierd wordt? Kortom, ken jij Sinterklaas wel? Een stukje geschiedenis..

Sint Nikolaas, de heilige

Sinterklaas woont momenteel lekker warm in Spanje. Een keer per jaar komt hij op z'n stoomboot naar Nederland om ons allemaal cadeautjes te brengen. Hij heeft echter niet altijd in Spanje gewoond, niet altijd een stoomboot gehad en heeft zelfs niet altijd Sinterklaas geheten, maar Sint Nikolaas.

Sint Nikolaas was zoals het verhaal gaat, een monnik die in het jaar 280 na Christus in klein Azie, nu Turkije in het dorpje Patara werd geboren. Nikolaas (Nikolaos) werd in zijn tijd geprezen voor zijn toewijding aan zijn geloof en goedheid van handelen. Hij was een rijk man die vreugde vond in het geven. Nikolaas was geliefd bij kinderen doordat hij vrijgevig en erg vriendelijk naar ze was. Hij hield van het doen van goede daden waarvan de bekendste is dat hij 3 zusters behoedt zou hebben om in slavernij en prostitutie te gaan door ze een bruidsschat te geven zodat ze konden trouwen. In de loop van de tijd groeide Nikolaas z'n populariteit en werd hij later door de kerk omgedoopt tot Sint Nikolaas, de heilige, beschermheer van zowel kinderen als zeelieden.

Van Turkije, naar Nederland

De verhalen van Sint Nikolaas werden steeds populairder en verspreidden zich in de loop der tijd via land en zee over de wereld. Zeelieden namen de verhalen mee naar oa Italie waar deze zich vervolgens weer spreidde door Zwitserland, Oostenrijk, en uiteindelijk van Duitsland naar Nederland. De tochten die de verhalen van Sint Nikolaas maakten deed het verhaal en het aangezicht van Sinterklaas steeds een beetje veranderen naar wat er op dat moment door de mensen gevierd werd. Zo kent Sinterklaas zoals wij die kennen vele gelijkenissen met de Germaanse god Wodan (ook wel Odin genoemd). Deze god vloog met een paard door de lucht en had een grote witte baard, staf en rode mantel. Op z'n schouders had hij 2 zwarte raven die hem vertelde over de daden van de mensen en soms kroop hij door de schoorsteen van mensen om zaden te strooien ter ere van de vruchtbaarheid.

Een spoor van de tocht die het verhaal van Sint Nikolaas gemaakt heeft is te vinden op verschillende delen van de wereld. Deze vieringen laten zien dat het lieve verhaal van Sinterklaas wat wij vandaag de dag kennen vroeger een heel wat donkerdere toon had waar Piet soms werd afgebeeld als een demon en waar de roe (symbool voor vruchtbaarheid) gebruikt werd om vrouwen mee te slaan als zij over straat liepen.

Dergelijke vieringen symboliseren het goede en het kwade en worden vandaag de dag nog steeds gevierd in landen als Oostenrijk, Zwitserland, Zuid Frankrijk, Macedonie en zelfs op onze eigen waddeneilanden.  Deze unieke vieringen zijn behouden doordat ze ontstonden op meer geïsoleerde plaatsen in bijvoorbeeld bergdorpjes of op de waddeneilanden waar het moeilijker is voor buitenstaanders om tussen de lokale opinie te komen.

Sinterklaasfeest op de waddeneilanden

Vandaag de dag wordt Sinterklaas nog steeds op de oude manier gevierd op de waddeneilanden. En daarbij heeft elk eiland zelfs zijn eigen vorm van het Sinterklaasfeest. Zo heet het feest op Texel 'Ouwe Sunderklaas', 'Klozum' op Schiermonnikoog, 'Sunneklaas' op Ameland, 'Sunderen' op Terschelling en 'Omkleden' op Vlieland. Deze traditionele feesten worden op de eilanden soms al eeuwenlang gevierd en zijn voor de bewoners vooral een gelegenheid om zonder pottenkijkers bij elkaar te zijn. In de tijd dat er gesunderd of geklozumt wordt op het eiland zijn veel zaken gesloten.

Cruciaal tijdens de feesten is dat iedereen die meedoet onherkenbaar verkleed langs diverse verlichte huizen door de donkere straten gaat, zijn identiteit zo lang mogelijk verborgen houdt en mekaar in de maling neemt. Aan het eind van de avond is de grote demasque, dan gaat het feest zonder maskers verder in het lokale cafe of huisfeest.

Jan Schenkman

Sinterklaas zoals hij vandaag bij ons bekend is,  met zijn trouwe knecht Zwarte Piet, een stoomboot en het wonen in Spanje is bedacht door de Nederlandse onderwijzer Jan Schenkman. Jan Schenkman, geboren in 1806, was de eerste die het Sinterklaasverhaal in z'n huidige vorm heeft opgeschreven in een prentenboek, een verhaal wat bestaat uit meerdere boeken. In zijn eerste boekje genaamd 'Sint Nikolaas en zijn knecht' gaf hij Zwarte Piet een page pak, kleding wat door schildknapen gedragen werd en introduceerde hij nieuwe elementen als de stoomboot en het wonen in Spanje. Hij schreef daarnaast meerdere gedichten en was de bedenker van liedjes als 'Zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan'.

 



1965, Leeuwarden

1970, Amsterdam

1974, Speelgoed

Van Sinterklaas naar de Kerstman

Zo heeft het Sinterklaasfeest zoals wij die vandaag kennen een lange weg afgelegd en is in zijn tocht op elke plaats aangepast naar wat het beste bij de mensen in die tijd paste. Zoals wij het Sinterklaasverhaal van onze buren hebben gekregen, zo hebben Nederlandse immigranten het Sinterklaasverhaal over zee naar Amerika gebracht waar uiteindelijk het Kerstverhaal uit is ontstaan. Meer over de oorsprong van het Kerstverhaal vind je straks terug in het Blog stukje over de oorsprong van Kerst.

bronhttps://www.theretrofamily.nl/blog/sinterklaas-wie-kent-hem-niet-de-oorsprong/