Ik ben Leny, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Bosheks.
De wereld werd de voorbije jaren geconfronteerd met onder andere Sars, Zika en Ebola. Maar wetenschappers waarschuwen dat we steeds vaker zullen te maken krijgen met minder exotische ziektes als bovenstaande, maar dat teken het nieuwe gevaar vormen. Ook in ons land komen er steeds meer teken voor, en die zitten vaak boordevol microben en virussen.
Vorige eeuw is de mens naarstig op zoek gegaan naar middelen om pathogenen (bacteriën, virussen of andere microorganismen die ziekten kunnen veroorzaken, red.) te bestrijden. En dat is voor een groot deel ook gelukt. De mensheid heeft bijvoorbeeld de Spaanse griep, polio of de pest grotendeels de wereld uit gekregen.
Maar soms zijn die pathogenen en parasieten ons te slim af zijn. Ze passen zich aan en ontwikkelen zichzelf tot organismen die bijvoorbeeld antibiotica kunnen overleven of waartegen vaccins niet meer helpen. Zo woekerde het Zikavirus of Ebola onlangs nog op meerdere plaatsen. Wat die ziektes onder andere kenmerkt, is dat ze bijna altijd eerst voorkwamen bij dieren, waarna ze op de mens overgingen. Maar net omwille van dat kenmerk, vrezen wetenschappers een nieuwe vijand: de teek. Teken zijn namelijk parasieten bij uitstek die zomaar van dier op mens overspringen, en omgekeerd. In hun leven doorlopen teken 3 stadia, waarbij ze zich telkens voeden aan een andere gastheer, en tegelijk verzamelen ze ook telkens nieuwe microben.
Bovendien zijn ze een van de weinige parasieten die op elk continent voorkomen, zélfs op Antarctica. Die alomtegenwoordigheid in combinatie met het ophopen van microben in de teek maken van die parasiet een van de gevaarlijkste, zo niet dé gevaarlijkste, op de planeet.
Steeds meer microben in teken
Ook vroeger al konden teken onze gezondheid beïnvloeden, maar de focus lag toen eerder op andere ziektes. Zo duurde het bijvoorbeeld tot 1975 vooraleer de ziekte van Lyme, veroorzaakt door besmette teken, officieel werd beschreven. Anno 2018 is dat anders. De lijst met microben die worden aangetroffen in teken, groeit elke jaar aan. Elk jaar worden er ook nieuwe soorten ontdekt.
Daarbij komt dat teken steeds dichter bij de mens leven. Doordat hun natuurlijke habitat verdwijnt, zijn wilde dieren bijvoorbeeld gedwongen om andere gebieden op te zoeken en zo komen ze op plaatsen waar mensen leven. En met die wilde dieren, komen ook de teken en de ziektes die de teken dragen.
Ook in België meer en meer teken
Een andere factor die ertoe leidt dat teken een grotere bedreiging vormen dan vroeger, is de klimaatverandering. Het klimaat wordt warmer. Daardoor kunnen teken intussen ook overleven op plaatsen waar het voordien voor hen te koud was. De geglobaliseerde wereld, met onder andere wereldwijd transport, heeft ook gebieden met elkaar gelinkt die voordien niet met elkaar in contact stonden. Op die manier komen ook teken op plaatsen waar ze voordien niet waren. En ook in ons land zijn teken aan een opmars bezig. Eigenlijk zijn er in ons land bijna geen plaatsen meer waar er geen teken zijn, bleek nog in september. De laatste jaren is het aantal teken ook in België enorm toegenomen. We komen dus steeds vaker in contact met teken.
Bovendien is het recent ook voor het eerst voorgevallen dat een vrouw die zelf geen tekenbeet had, stierf door de beet van een kat die (besmette) teken had.
Gezondheidscrisis
Wetenschappers waarschuwen daarom voor een gezondheidscrisis veroorzaakt door de teek. De teken kunnen namelijk een extreem breed scala van microben, bacteriën en virussen in zich opnemen, waarvan er velen tot gevaarlijke ziektes kunnen leiden. Een ervan is een ziekte die lijkt op de ziekte van Lyme, maar eigenlijk net wat anders is: TBR. Net zoals bij Lyme zijn er symptomen van onder andere spierpijn, vermoeidheid en uitslag. Maar wanneer TBR niet juist behandeld wordt, kan dat leiden tot de dood. Een andere is Babesiosis, een microbe die gelinkt is aan de microbe die malaria veroorzaakt. Terwijl Babesiosis bij de ene persoon zelfs geen symptomen veroorzaakt, kunnen anderen ervan sterven.
Wellicht is de Krim-Congo-hemorragische koorts (KCHK) de meest angstaanjagende ziekte die door teken verspreid wordt. Voor die ziekte bestaan namelijk geen echte behandelingen. En zo’n 40 procent van de mensen die de ziekte krijgen, sterven ook. Dat cijfer komt overeen met de sterftecijfers bij bijvoorbeeld Ebola wanneer dat niet behandeld wordt.
Daarnaast wordt de KCHK beschouwd als een besmettelijke ziekte waarbij er volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een grote kans is op een epidemie. De WHO is dan ook naarstig op zoek naar een behandeling die wél aanslaat. Maar tot nu toe kon er nog geen ontwikkeld worden.
Omdat het verspreidingsgebied van de teek zich steeds verder uitbreidt en KCHK bijvoorbeeld ook kan voorkomen bij dieren waar mensen vaak mee in nauw contact komen, zoals schapen of runderen, is het ‘zeer waarschijnlijk’ dat KCHK ook in nieuwe regio’s, zoals West-Europa, zal terechtkomen. Tot nu toe komt de ziekte vooral voor in Afrika, het Midden-Oosten, Azië en de Balkan. De naam is ontleed aan de plaats waar de ziekte voor het eerst werd ontdekt: in 1944 op de Krim, in 1956 in Belgisch-Congo.
“We moeten ons er bewust van zijn dat de volgende grote gezondheidscrisis waarschijnlijk eerder uit onze achtertuin zal komen dan uit verlaten gebieden in Afrika of Azië”, waarschuwen experts nog.
Teken zitten bijvoorbeeld op planten of in gras en laten zich vallen wanneer er een (warmbloedige) mens of dier passeert. Op het lichaam bijten ze zich dan vast en zuigen ze bloed. Na een aantal uren of dagen laten ze zich weer vallen. Je kan teken zoveel mogelijk vermijden door, wanneer je door hoog gras of bossen wandelt, een lange broek te dragen, en bij voorkeur die broek in sokken te steken, zodat teken ook niet langs de onderkant van de broek aan de huid kunnen.
Er bestaan ook tekensprays die teken afschrikken.
Heeft een teek jou toch te pakken, kan je die met een speciaal pincet verwijderen. Dat doe je best zo snel mogelijk.
Als je bent gaan wandelen of in de natuur bent geweest, controleer je jezelf best (of laat je je best controleren) op teken. Die kruipen vaak naar warme plaatsen, zoals in knieholtes of onder de oksels.
