Wordt jouw kind soms enorm boos of verdrietig zonder duidelijke aanleiding? Of blijft elke emotie achterwege, waar je die wel zou verwachten? Wees dan alert, het zijn signalen die kunnen duiden op borderline. Een heel nare stoornis, waarbij snel herkennen een wereld van verschil maakt.
Het is belangrijk om borderline snel te signaleren, zegt klinisch psycholoog Joost Hutsebaut. Met de juiste hulp kunnen bepaalde problemen worden voorkomen als er tenminste vroegtijdig wordt begonnen met de behandeling. Dat is een stuk lastiger bij mensen die al jarenlang met de persoonlijkheidsstoornis leven.
Meestal openbaart borderline zich aan het begin van de puberteit. Hutsebaut - verbonden aan de Viersprong en het Kenniscentrum Persoonlijkheidsstoornissen - noemt vier probleemgebieden of kwetsbaarheden waar de persoonlijkheidsstoornis aan herkend kan worden.
Zie ook: Marit koos voor de dood: borderline maakte haar leven ondraaglijk
Emoties
Wees scherp op jongeren die te veel emoties voelen, of juist te weinig. Van jongeren met borderline is bekend dat ze zich vaak heel boos voelen, of juist heel leeg. Ze ervaren de dingen in ieder geval heel intens of hebben te maken met plotselinge stemmingswisselingen.
Soms lijkt het verband tussen aanleiding en emotie te ontbreken. Dan kan het zomaar voorkomen dat de aanleiding gering is en de emotie heel sterk. Die komt dan snel en fel. Iemand met borderline schiet daarin sneller door.
Wat je ook ziet, zijn jongeren die te weinig voelen, zegt Hutsebaut. Die houden hun emoties 'onder controle' door ze te onderdrukken. De meeste jongeren wisselen hierin af, waardoor ze op sommige momenten overspoeld worden door emoties terwijl ze zich op andere momenten leeg of vlak voelen.
Impulsief
Het tweede probleemgebied (namelijk impulsiviteit) hangt samen met emotionele instabiliteit, zegt Hutsebaut. Jongeren ervaren weinig controle over hun impulsen. Denk hierbij aan zelfbeschadiging of zelfmoordpogingen omdat de jongere zich in een gemoedstoestand bevindt waarin die geen andere uitweg meer ziet.
Een en ander kan ook resulteren in eetbuien of impulsief koopgedrag. Of bijvoorbeeld een telefoonabonnement dat in een keer wordt opgemaakt, een bankrekening die leeg wordt getrokken, alcoholmisbruik of ander risicovol gedrag.
Wisselingen in het zelfbeeld
Ja, natuurlijk heeft iedere puber wel eens aarzelingen over zichzelf. Bij jongeren met borderline gaat dat gevoel heel diep. Ze kennen zichzelf niet, of voelen zich constant alleen maar waardeloos. Er is soms echt sprake van zelfhaat, zegt Hutsebaut. Die jongeren weten niet waar ze naartoe moeten met hun leven en kunnen erg snel wisselen in de keuzes die ze hierin maken, bijvoorbeeld in wat ze willen studeren.
Relaties
Hierin maakt Hutsebaut onderscheid tussen twee groepen. De ene groept gaat heel intense relaties aan, waarbij heel snel vriendschappen worden gesloten en mensen zich heel snel blootgeven. Ze kunnen vervolgens ook heel snel teleurgesteld raken in de ander. En dan die persoon heel ver van zich afwerpen. Dus eerst wordt de persoon op een voetstuk geplaatst en daarna verketterd.
De tweede groep houdt personen uit wantrouwen op afstand. Die raken snel geïsoleerd, zegt Hutsebaut.
Met de vier kwetsbaarheden hoopt Hutsebaut dat borderline snel(ler) kan worden opgespoord. Dat is namelijk van belang voor de behandeling. "Als je aan het begin van de puberteit kunt beginnen met een behandeling, kan worden voorkomen dat problemen groter worden en kan er zelfs heel adequaat behandeld worden", zegt Hutsebaut. Of je kan voorkomen dat de problemen zich gaan opstapelen en steeds meer invloed gaan krijgen in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld op school.
"Dat is anders als we wachten met het onderkennen van deze problemen tot jongeren 18 worden, of nog nog langer zelfs, als zich al bepaalde patronen in het gedrag meer hebben vastgezet. Hele schadelijke patronen soms. Op jonge leeftijd zijn de problemen nog vaak gemakkelijker te tackelen."
Ik ben Leny, en gebruik soms ook wel de schuilnaam Bosheks.
