Zijn beide dochters, vermoord door een man die hij een maand eerder nog een beschuitje voorschotelde. Frank Graat worstelt nog altijd met zijn verdriet en met vragen: wat bezielde de dader? Waarom moesten ze dood? En hoe pak je zelf de draad weer op als je in één keer twee kinderen verliest.

20 juni 2013. Rond twee uur ’s nachts gaat bij Frank de telefoon. Een zekere Dennie aan de lijn. Hij zegt dat hij Sanne, de 14-jarige dochter van Frank, niet te pakken kan krijgen. Vreemd. Waarom zou deze jongeman, die Frank oppervlakkig kent, Sanne überhaupt willen spreken op een doordeweekse nacht?

Sanne en Franks oudste dochter llse (17) wonen op dat moment in Cuijk bij hun moeder Anita, de ex-vrouw van Frank. Anderhalf jaar eerder zijn ze gescheiden. Frank probeert zijn jongste dochter zelf te bellen. Ook hij krijgt Sanne niet te pakken.

'Bereid je voor op het ergste'

Dan belt zijn voormalige zwager. "Weet je wel wat er aan de hand is? Bereid je maar voor op het ergste." Meer zegt hij niet. Ongerust zetten Frank en zijn vriendin de computer aan. Via de hulpdienstscanner P2000 zien ze dat er veel brandweer naar het adres van zijn ex-vrouw is opgeroepen.

Hij belt zijn oudste broer, die bij de vrijwillige brandweer zit. Die mag Frank niets vertellen. "We wilden er meteen naartoe, maar mijn broer hield me tegen. Achteraf ben ik daar blij om. Als ik daarheen was gegaan, was ik ter plekke in de boeien geslagen en afgevoerd."

'Ze zijn dood'

Anderhalf uur later gaat de deurbel. Twee politieagenten aan de deur. "'Er zijn drie slachtoffers gevallen', zeiden ze. 'Nou, waar wachten we dan nog op', reageerde ik. 'Laten we naar het ziekenhuis gaan.' In mijn beleving is een slachtoffer een gewonde. De agenten bleven het herhalen: drie slachtoffers. Maar het drong niet tot me door."

Ook de oudste broer van Frank arriveert. "Ik smeekte hem om me te zeggen water aan de hand was, ik begreep er helemaal niets van." Hij zegt de woorden die Frank moet horen om het te geloven. 'Ze zijn dood.' Maar de woorden komen niet binnen. Nog niet echt. "Ik had geen emotie. Je weet niet wat je ermee aanmoet. Het gaat allemaal zo snel."

De woning in Cuijk na de brand. (foto ANP)

Wanneer de zon opkomt, is de nachtmerrie nog niet voorbij. Als ex-man wordt Frank als belangrijkste verdachte gezien voor de brandstichting. Te meer omdat de scheiding anderhalf jaar eerder zacht gezegd 'helemaal niet prettig' is verlopen. Tegen half 9 's ochtends staan er twee familierechercheurs op de stoep. Ze vertellen Frank dat hij niet van huis weg mag. Dat hij verhoord zal worden.

De hele dag zit Frank binnen. Het regent telefoontjes van bekenden. Helemaal als in de media wordt gezegd dat Frank in een zendmast is geklommen. Er blijkt inderdaad iemand in een zendmast te zitten. Het is echter niet Frank, maar Dennie, de jongen van dat raadselachtige nachtelijke telefoontje.

Sanne en de tien jaar oudere Dennie kennen elkaar van de zorgboerderij. Ze zouden een prille relatie hebben. Frank betwijfelt die lezing. "Ze zaten weleens te flauwekullen via Skype, zoals de jeugd dat doet. Heel close waren ze volgens mij niet."

'Stop met skypen met die jongen'

Een maand eerder is Dennie nog bij Frank thuis. Zijn intuïtie zegt hem op dat moment al dat de jongen niet deugt, een gevoel dat later blijkt te kloppen. "Hij kwam hier beschuit met aardbeien eten. Ik vond hem heel sociaal. Maar toen hij wegging, vertelde hij dat hij vrachtwagen ging rijden, zonder rijbewijs. 'Die heb ik niet nodig. Mij overkomt nooit iets.' Ik had er een gek gevoel bij. Stop maar met skypen, heb ik tegen Sanne gezegd, dit voelt niet goed."

Had ik maar… Wat als… ? Soms schieten die woorden door z'n hoofd, de alternatieve scenario's. "Maar ik weet dat ik het niet had kunnen voorkomen. Zelfs al was ik er op tijd bij geweest, dan had ik nog niks kunnen doen." 

Eerst de vluchtroute

Dennie had zijn plan van tevoren grondig uitgedacht. "De enige vluchtweg die er was, heeft hij als eerste besprenkeld met brandstof. Vanaf de eerste verdieping naar beneden schudde hij twee grote jerrycans leeg en daarna zette hij de fik erin. Hoe hij binnen is gekomen, is nog steeds een raadsel. Er was geen braakschade, helemaal niets. Misschien heeft hij een sleutel gehad, of is hij binnengelaten. We zullen het nooit weten."

Buren horen een auto wegrijden met piepende banden. Als later het huis in lichterlaaie staat en de hulpdiensten vergeefs alles op alles zetten om de bewoners in veiligheid te brengen, komt Dennie tussen de buurtbewoners bij de afzetting staan. "Hij had een paar laarzen bij zich. Zei dat hij schoenen van Sanne kwam terugbrengen."

20 jaar cel en tbs

Na zijn daad verschanst Dennie J. zich negen uur lang in een torenhoge zendmast, tot de politie hem er uiteindelijk uit weet te halen. Inmiddels zit hij 20 jaar cel uit, plus tbs met dwangverpleging. Frank is tevreden met de straf. Maar als hij heel eerlijk is, verdient Dennie volgens hem een nóg zwaardere straf.

"Hij mag van mij heel snel tussen zes planken liggen. Dat is het enige wat ik hem gun. Hij heeft niets meer op deze aarde te zoeken, hij zit onze belastingcenten op te eten in de cel. Eerder dacht ik nooit zo, ik geloofde dat mensen die zoiets doen ooit weer op het rechte pad zouden komen. Maar door wat er gebeurd is, ben ik anders gaan denken. Harder geworden."

De zusjes Sanne en Ilse.

Frank denkt niet dat Dennie willens en wetens zijn dochters en ex-vrouw heeft omgebracht. "Ik heb altijd gezegd: dit heeft hij nooit gewild. Ik denk dat hij wel iets heeft willen doen, maar dat hij de gevolgen niet heeft kunnen overzien. Hij heeft een beperking."

Toch kan Frank het Dennie niet vergeven. Stellig: "Nee." Vooral het feit dat Dennie nooit iets heeft losgelaten over zijn daad, vindt Frank onverteerbaar. "In de rechtbank zat hij nonchalant, onderuitgezakt, hij heeft er niets over gezegd. Hij weet het allemaal niet meer, zegt hij. Hij heeft het allemaal verdrongen. Ik kan me dat gewoon niet voorstellen. Ik zou hem zo graag diep in de ogen willen kijken. Hem vragen wat hem heeft bezield om dit te doen. Maar hij is zo ver van de wereld dat het geen enkele zin heeft."

Stralende toekomst tot fatale nacht

Zijn open, vrolijke meiden, Frank zal ze nooit meer zien. Ilse was net geslaagd voor haar vmbo-examen. Een dag na de brand zou ze haar diploma in ontvangst nemen. Sanne zat op een school voor kinderen met een beperking. Ze kon moeilijk leren, liep geestelijk ongeveer een jaar achter op haar leeftijdsgenoten. Maar ze was hard op weg die achterstand in te halen. "Sanne was papa's kindje. Als ze hier een weekend waren, eens in de twee weken, lag ze altijd in mijn armen. De toekomst van beide meiden zag er zo stralend uit. Tot die fatale nacht."

Na de crematie kreeg hij vanuit Slachtofferhulp het advies om de draad zo snel mogelijk weer op te pakken. "Hoe langer je daarmee wacht, hoe moeilijker het wordt. Ik heb drie weken vakantie genomen en ben daarna weer gaan werken in de supermarkt. Halve dagen. Er kwamen zoveel klanten op me af om me te condoleren en even een praatje te maken. Gelukkig heb ik heel veel liefdevolle mensen om me heen die er echt voor me zijn geweest."

"Met een bepaalde ademhalingstechniek die ik bij de acupuncturist heb aangeleerd kan ik de emoties enigszins in bedwang houden. Ik wil niet elke vijf minuten huilen. Natuurlijk gebeurt het weleens, dat is niet erg, maar ik wil het wel onder controle houden."

Dagelijkse worsteling

Leven met de gevolgen blijft voor Frank een dagelijkse worsteling. "De vrienden van Sanne en Ilse zie ik ouder worden, maar mijn dochters niet. Je moet verder, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Vooral de eerste weken was ik compleet van slag. Iets doodsimpels als een lampje aansluiten, kreeg ik gewoon niet voor elkaar."

"Je brein slaat als eerste op hol. Je kunt het niet bevatten. Van de stress, de spanning en de ellende krijgt je lichaam ook een opdonder. Ik ben in één klap tien jaar ouder geworden. Het is niet niks. Van het ene op het andere moment stap je in een compleet andere wereld. En daar moet je maar mee om leren gaan. Niemand kan je precies vertellen wat de juiste manier is."

"Erover praten is misschien wel het belangrijkste. Praten, praten, praten. Niet alleen in het eerste jaar, maar ook nog jaren daarna. Je moet het niet voor je houden. Dat zou ik iedereen willen adviseren: praat erover. Wij mensen zitten soms zo in elkaar dat we dat niet kunnen, niet durven of niet willen. Maar je moet je ei kwijt kunnen. Dat helpt."