Beeld van de demonstratie tegen politiegeweld, afgelopen weekend in Den Haag, in de aanloop naar de uitspraak in de zaak rond het overlijden van Mitch Henriquez.
Beeld van de demonstratie tegen politiegeweld, afgelopen weekend in Den Haag, in de aanloop naar de uitspraak in de zaak rond het overlijden van Mitch Henriquez. © ANP

Agenten schuldig aan dood Mitch Henriquez: rechter legt voorwaardelijke celstraffen van 6 maanden op

Agenten DH01 en DH02 hebben Mitch Henriquez in juni 2015 mishandeld, en als gevolg daarvan is de arrestant overleden. Dat oordeelde de Haagse rechtbank donderdag. Er was echter geen opzet in het spel, aldus de rechters die de politiemannen veroordeelden tot voorwaardelijke gevangenisstraffen van zes maanden.

Door:

'De agenten hebben grote fouten gemaakt, met ernstige gevolgen', stelden de rechters in de zwaarbeveiligde zittingszaal op Schiphol. De twee agenten arresteerden Mitch Henriquez omdat hij meerdere malen voor de grap had geroepen dat hij een wapen had. Volgens de agenten verstoorde hij de openbare orde, vervolgens werkten ze hem met veel geweld tegen de grond. De agenten stellen dat ze niet anders konden, omdat Henriquez zich hevig verzette tegen de arrestatie.

Wat de rechtbank betreft was de aanhouding rechtmatig, ook mochten de agenten in die situatie geweld gebruiken. Een politieman kan immers niet zeggen: 'De arrestant verzet zich, de arrestatie lukt niet, dan gaat hij maar naar huis.' Maar agenten DH01 en DH02 zijn wel te ver gegaan. DH01 had nooit langdurig de omstreden nekklem mogen toepassen bij Mitch Henriquez. En DH02 had niet op datzelfde moment pepperspray in zijn ogen mogen wrijven en in zijn gezicht mogen slaan.

Aanhangers van verschillende organisaties afgelopen zaterdag in Den Haag bijeen voor hun protest tegen politiegeweld
Aanhangers van verschillende organisaties afgelopen zaterdag in Den Haag bijeen voor hun protest tegen politiegeweld © ANP

De rechtbank: 'Het hoofd en de nek vormen immers een zeer kwetsbaar gedeelte van het lichaam. De agenten hebben zich dan ook samen schuldig gemaakt aan mishandeling.'

Na dit oordeel bleven donderdag twee belangrijke vragen over: wat zou de rechtbank zeggen over de doodsoorzaak en wat vindt de rechtbank een passende straf?

Doodsoorzaak

Advocaat Richard Korver en nabestaanden van Mitch Henriquez, voor aanvang van de uitspraak in de strafzaak tegen de agenten die betrokken waren bij de dood van Henriquez
Advocaat Richard Korver en nabestaanden van Mitch Henriquez, voor aanvang van de uitspraak in de strafzaak tegen de agenten die betrokken waren bij de dood van Henriquez © ANP

Mogelijk gaan de agenten of het OM in hoger beroep. De nabestaanden kunnen dit niet. En dat terwijl ze volgens advocaat Gerald Roethof teleurgesteld vanwege met dit ‘poldervonnis’. Slachtofferadvocaat Richard Korver zei tevreden te zijn dat de rechtbank de agenten wel gestraft heeft, maar vindt een voorwaardelijke straf niet passend. Zijn cliënten, de moeder en zussen van Henriquez, willen het hier niet bij laten zitten. Zij hebben al een procedure lopen bij het Europees hof voor de Rechten van de Mens.

Wat de politie betreft, heeft de veroordeling vooralsnog geen gevolgen voor het dienstverband van DH01 en DH02. ‘De agenten zijn momenteel bezig nog met een re-integratietraject’, aldus de woordvoerder. ‘Er is op dit moment geen reden om dat af te breken.’

De discussie over de doodsoorzaak laaide dit weekend opnieuw op dankzij VPRO-programma Argos. Ook tijdens de inhoudelijke behandeling in november werd er al fel over gediscussieerd in de zittingszaal. Wat bleek: de deskundigen stonden lijnrecht tegenover elkaar. 'We verwachten niet dat de deskundigen het ooit eens zullen worden. Het is bovendien geen wedstrijd die beslist wordt door het aantal rapporten', constateerde de rechtbank donderdag. 

De eerste lezing was die van de forensisch patholoog van het Nederlands Forensisch Instituut. Zij stelde tijdens de rechtszaak dat de 42-jarige arrestant waarschijnlijk is overleden als gevolg van verwurging. Oftewel: de omstreden nekklem die de verdachte agent DH01 toepaste, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de dood.

Drie andere deskundigen spraken haar tegen. Zij vonden die verwurging juist geen waarschijnlijke doodsoorzaak. Henriquez zou volgens hen gestorven zijn als gevolg van de stressvolle arrestatie: de hoeveelheid stresshormonen in het bloed zouden tot een 'giftig' niveau zijn gestegen waardoor het hart ermee ophield. Dit heet het zogeheten acuut stress syndroom.

Bij dit scenario is het onmogelijk om precies vast te stellen of de individuele handelingen van DH01 en DH02 hebben bijgedragen aan de dood, de arrestatie is immers verricht door vijf agenten. Omdat het merendeel van de deskundigen op de zitting dit scenario onderschreef, schoof ook het OM de lezing van de NFI-patholoog terzijde. Dit leidde buiten de zittingszaal tot verbazing en onrust onder andere medici, die vervolgens in de media stelden dat het acuut stress syndroom helemaal niet bestaat.

De omstreden nekklem die de verdachte agent DH01 toepaste, heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de dood

lezing van de forensisch patholoog van het Nederlands Forensisch Instituut

Op de vraag of het syndroom nu wel of niet bestaat, geven de rechters in hun vonnis geen antwoord. Volgens hen hoeft dat ook niet. Na bestudering van alle rapporten stellen ze vast 'dat de meest waarschijnlijke verklaring voor de dood van Henriquez een combinatie van factoren is'. 'De nekklem geldt als een geschikte handeling om iemand van het leven te beroven, maar hij kan ook stressverhogend werken.' 

Wat de rechtbank betreft staat vast dat de kans dat Mitch Henriquez zou zijn overleden als er géén nekklem zou zijn toegepast, heel klein is. 'Er is dus een causaal verband tussen de nekklem en het overlijden', concluderen ze. 

Straf

We verwachten niet dat de deskundigen het ooit eens zullen worden. Het is geen wedstrijd die beslist wordt door het aantal rapporten

Rechtbank

Ook over de vraag wat een passende straf is, verschilden alle betrokken partijen tijdens het proces sterk van mening. De nabestaanden wilden een celstraf, de verdediging wilde vrijspraak. Het OM vond dat de agenten wél schuldig waren aan mishandeling, maar dat ze geen straf verdienden. Ze zouden al genoeg gestraft zijn, aldus de aanklagers.

'Het valt niet mee, niet voor de maatschappij en zelfs niet voor ervaren rechters om een dergelijke vraag te beantwoorden', zei de voorzitter van de rechtbank donderdag. De rechters zijn het niet eens met het OM. Daarvoor is het delict te ernstig, en zijn de gevolgen te heftig. 'Henriquez had het niet verdiend om te sterven.' 

Tegelijkertijd hebben de rechters oog voor de situatie van de agenten. DH01 en DH02 zijn bedreigd en lijden aan een post-traumatisch stresssyndroom. Bij hun afweging speelt ook mee dat de agenten zich niet hadden kunnen onttrekken aan de arrestatie: een politieman moet ingrijpen. 

De rechters vinden een voorwaardelijke gevangenisstraf van zes maanden daarom gepast. Dit betekent dat DH01 en DH02 alleen naar de gevangenis moeten als ze binnen een proeftijd van 1 jaar opnieuw de fout in gaan.

De zaak-Henriquez

De zaak-Henriquez in drie dilemma's
Het Openbaar Ministerie acht twee agenten die betrokken waren bij de arrestatie van Mitch Henriquez schuldig, maar vindt dat ze geen straf verdienen. De nabestaanden zijn geschokt. Om deze drie dilemma's draait de zaak.

De zaak-Henriquez, een zaak die nog complexer is geworden nu zich nieuwe deskundigen met een compleet ander verhaal hebben gemeld. Wat kan de rechter hiermee?

Familie Mitch Henriquez: 'Wij krijgen pas rust wanneer alle vijf agenten worden gestraft'
In dit interview vertellen familieleden van Henriquez 'alles wat ze op hun hart hebben'. Ze willen dat alle agenten worden gestraft. 'Pas dan krijgen we rust, en kan ook Mitch rusten.'

Stelt de advocaat van de familie Henriquez zich te veel op als officier van justitie?
Advocaat Richard Korver maakt volop gebruik van het spreekrecht voor familie van slachtoffers. Maar stelt hij zich daarmee niet te veel op als officier van Justitie?

Professor Jan Bakker over Mitch Henriquez

Als in het proces over de dood van Mitch Henriquez ook andere deskundigen waren gehoord was er minder discussie geweest over de doodsoorzaak van het slachtoffer. Dat zegt professor Jan Bakker, verbonden aan het Erasmus MC en de Columbia University.

Hij is een van de drie hoogleraren intensive care-geneeskunde die in het VPRO-programma Argos vraagtekens plaatsten bij de lezing van het OM over de doodsoorzaak van Henriquez. Zij zeiden dat de man niet kon zijn overleden aan een acuut stress syndroom, zoals het OM had aangevoerd. Om de eenvoudige reden dat dit syndroom niet bestaat. Zij gaven geen alternatieve verklaring. 

Bakker: 'Wat ons verbaast is dat voor de rechtbank drie forensische GGD-artsen zijn gehoord. Die hebben expertise, maar door alleen hen te horen mis je een deel van de klinische geschiedenis die deze man heeft doorgemaakt. Hij heeft ruim 20 uur op de intensive care gelegen. Daar zijn twee artsen met hem bezig geweest. Zij hebben observaties gedaan die al of niet passen bij een bepaalde doodsoorzaak.'


Waarom was er minder discussie geweest over de doodsoorzaak als er andere deskundigen waren gehoord?

Dan was dat acute stress syndroom, dat het OM heeft aangevoerd als doodsoorzaak, van tafel geweest. Dan was er minder verwarring geweest. Dan waren er helderder termen gebruikt. Wij hebben gezegd: hij kan niet zijn overleden aan het acuut stress syndroom, want dat bestaat niet.

'Wat wel bestaat is het exited delirium syndroom. De deskundigen die zijn gehoord gebruiken deze termen blijkbaar door elkaar. Als deze term was gebruikt had dit uitgesloten kunnen worden. Uit de stukken die wij hebben gezien blijkt niet dat Henriquez voldeed die aan de criteria voor het delirium syndroom. Hij had geen cocaïne gebruikt en hij had geen psychiatrische voorgeschiedenis. Als de term delirium syndroom was gebruikt had dat uitgesloten kunnen worden. Dan had je geen verwarring gehad.'

Het had dus beter gekund.

'Het had anders gekund. Je moet nadenken over de vraag wat een deskundige is. Een deskundige is deskundig, maar de vraag is: op welk gebied. Ik ben als niet opgeleid als GGD-arts. Ik ben niet deskundig op het gebied waarop de patholoog-anatoom deskundig is. En omgekeerd. Je moet een afweging maken: wat wil ik van wie weten om tot een oordeel te kunnen komen.'

In zijn vonnis wijst de rechter op een combinatie van factoren, waaronder de nekklem, als de meest waarschijnlijke verklaring voor de dood van Henriquez. Wat vindt u daarvan? 

'De rechter heeft het netjes opgelost. Maar de verwarring blijft. Of die de uitspraak heeft beïnvloed doet er niet toe. Het gaat ons niet om de rechtsgang. Wij wilden vooral onderstrepen dat die gebaseerd moet zijn op de juiste gegevens.'

Overlijden Mitch Henriquez

50 artikelen

  • Agenten schuldig aan dood Mitch Henriquez: rechter legt voorwaardelijke celstraffen van 6 maanden op
  • Wat doe je als rechter als experts elkaar tegenspreken?
  • Medici zetten grote vraagtekens bij doodsoorzaak Mitch Henriquez
  • Waarom de agenten in de Henriquez-zaak volgens het OM wel schuldig zijn, maar géén straf verdienen
  • OM acht agenten schuldig aan mishandeling in zaak Henriquez, maar eist geen straf

Bekijk hele lijst

Meest gelezen Binnenland

  1. 1
    Eurlings komt onder druk van NOCNSF alsnog met een verklaring over de mishandeling van zijn ex-vriendin
  2. 2
    Van der Laan had gelijk, vindt de rechtbank Amsterdam: Saadia ait-Taleb maakte zich schuldig aan plichtsverzuim
  3. 3
    Intern rapport Defensie toont aan: misstanden op kazerne Schaarsbergen zijn nog veel omvangrijker dan bekend was
  4. 4
    Agenten schuldig aan dood Mitch Henriquez: rechter legt voorwaardelijke celstraffen van 6 maanden op
  5. 5
    Omstreden islamitische middelbare school rekende op 180 leerlingen - het werden er 45
Bekijk hele lijst