Familie

Crassulaceae

Gebruik/Toepassing

Rhodiola komt oorspronkelijk voor in koude, bergachtige gebieden van noordelijk Amerika, Noordoost Europa en Noord-Azië ⁽¹⁾. In deze geografische gebieden, worden de wortels traditioneel gebruikt om zich te weren tegen psychische stress ^{(1, 2)}.

Het beschikt als adaptogeen over werkzaamheid bij het verbeteren van de stemming, mentale weerbaarheid, algehele vitaliteit en uithoudingsvermogen, zo blijkt uit vele onderzoeken.

Algemene criteria voor deze groep fytotherapeutica zijn een hoge mate van veiligheid bij toepassing en, ongeacht het soort stressor, normalisatie van lichaamsfuncties na toediening. Een scherpere definitie van adaptogenen spreekt over metabolische regulatoren die de capaciteit van een organisme vergroten om zich aan te passen aan stressvolle omgevingsfactoren en fysiologische schade te voorkomen.

Rhodiola wordt gebruikt voor het verhogen van de energie, weerstand, kracht en mentale capaciteit en helpt het lichaam als adaptogeen beter bestand te zijn tegen psychische, chemische en omgevingsstress. Het wordt ook gebruikt om sportprestaties te verbeteren, sexuele functie, depressie, angst, hartproblemen zoals hartritmestoornissen en cholesterol te verbeteren.

Rhodiola behoort tot de meest onderzochte adaptogenen. Meer dan 200 verschillende soorten rhodiola zijn geïdentificeerd en ten minste 20 variaties zijn als medicijn terug te vinden in traditionele geneeswijzen. De gezondheidsclaim voor Rhodiola rosea is door de EFSA (European Food Safety Authority) gedefinieerd als zijnde bij te dragen aan een optimale mentale en cognitieve conditie.

Rhodiola wordt tevens gebruikt voor het behandelen van kanker, tuberculose en diabetes, ter voorkoming van verkoudheid en griep, veroudering en leverschade; het verbeteren van het gehoor en het versterken van het zenuwstelsel, verbeteren van immuniteit en het verkorten van de herstelperiode na langdurige arbeid en sport.

Vroege bronnen uit Zweden en IJsland, waaronder het oudste, Zweedse farmaceutisch compendium uit 1775, beschrijven de medicinale toepassing van rhodiola als zenuwtonicum en als analgeticum bij hoofdpijn en hysterie. In de tweede helft van de twintigste eeuw is het kruid decennialang intensief bestudeerd door Russische en Scandinavische wetenschappers, waarbij men positieve effecten constateerde op onder meer het cognitief functioneren, de neurotransmitterproductie en het cardiovasculaire functioneren.

Ook het dagelijks gebruik van adaptogenen bij prestatiebevordering is reeds enkele decennia onderwerp voor onderzoek. Met name Russische wetenschappers hebben in de drie decennia na de oorlog veel klinisch onderzoek laten plaatsvinden om een bijdrage te kunnen leveren aan ruimtevaart- en Olympische programma’s. Met de heimelijke introductie van staatsgestuurde dopingprogramma’s verdween het systematisch onderzoek naar de toepassing van adaptogenen naar de achtergrond. Pas de laatste decennia neemt de aandacht voor fytotherapeutische interventies als regulier alternatief toe.

Ofschoon de meeste studies van vóór 1990 wat betreft wetenschappelijke standaard als matig worden beschouwd, zijn hun uitkomsten dankbaar materiaal gebleken voor latere studies met betere onderzoeksmethodieken. De systematische analyse van klinische testen met botanische extracten kent uitdagingen, daar de gebruikte preparaten normaliter niet compleet identiek zijn, zoals wel het geval is bij synthetische medicijnen. De chemische samenstelling van fytotherapeutica is van vele factoren afhankelijk, waaronder milieufactoren, klimaat, bodemkwaliteit, verwerkingsmethode en opslagomstandigheden.

Werkzame stoffen

De rhizoma en radix van rhodiola bevatten fytosterolen, organische zuren, flavonoïden, glycosiden, vetten, fenolen en sporen van etherische oliën met maar liefst 86 bestanddelen, waarvan de monoterpenen en alcoholverbindingen de meest overheersende zijn.

De fenylpropanoïden rosavine, rosarine, rosine en rosiridine zijn typische componenten, die kenmerkend zijn voor R. rosea, en die samen met de glycoside salidroside worden gestandaardiseerd vanwege hun farmaceutisch werkzaamheid. De natuurlijke verhouding tussen de rosavines en salidroside is naar schatting 3 staat tot 1 ^{(3, 4, 5)}.

De adaptogene eigenschappen van rhodiola zijn mogelijk gericht op beïnvloeding van de productie van monoamines en endorfinen in het centrale zenuwstelsel (CNS). Specifieke doseringen kunnen een modulerende uitwerking hebben op de beschikbaarheid van noradrenaline, dopamine, serotonine en acetylcholine in het CNS. Bij dierproeven is geconstateerd dat rhodiola-extract de spiegels van noradrenaline en dopamine in de cerebrale cortex en hersenstam kan verlagen en tegelijkertijd de aanwezigheid van serotonine aldaar kan verhogen ^{(6, 7)}.

In de hypothalamus constateerde men daarentegen een toename van catecholaminen en een afname van serotonine. Tevens kan rhodiola indirect de beschikbaarheid van neurotransmitters verhogen door de permeabiliteit van de bloed-hersenbarrière te vergroten voor precursors van dopamine en serotonine. Verondersteld wordt dat met name de modulatie van de activiteit van monoamineoxidase en catechol-o-methyltransferase, de enzymen die verantwoordelijk zijn voor de afbraak van catecholaminen, een belangrijke eigenschap kan zijn van fytochemicaliën in rhodiola.

Een andere, waargenomen eigenschap van adaptogenen zoals rhodiola, is de regenerende en regulerende werking bij en na een stressrespons. Langdurige en ernstige stress kan leiden tot vrije radicalenschade in de mitochondria en verhoging van stressgeactiveerde proteïnekinasen, die de gevoeligheid van de glucocorticoïdreceptor sterk kunnen verminderen. Hierdoor kan de negatieve feedback van de fysiologische stressas geblokkeerd raken met tot gevolg hoge cortisolspiegels, verminderd cognitief vermogen en depressie ^{(8, 9)}.

Doordat bestanddelen van adaptogenen centraal de intracellulaire expressie kunnen stimuleren van neuropeptide Y (NPY), heat shock factor en heat shock proteins, zoals HSP70, kan deze adaptogene werkzaamheid indirect normalisering van de stressrespons bewerkstelligen. In het CNS functioneert NPY als een anxiolyticum en kan het de activiteit van sympathische neuronen remmen. Niet alleen heeft NPY een functionele rol bij regulatie van de stressas, ook zijn NPY en HSP70 van significante betekenis bij cellulaire stressadaptatie, verlenging van de cellulaire levensduur, modulatie van het aangeboren immuunsysteem en optimalisering van de cerebrale energiebalans.

Zo kan rhodiola indirect bijdragen aan verbetering van de algehele vitaliteit, de mentale alertheid en het cognitief functioneren. Daarnaast kunnen adaptogenen direct via genmodulatie de aanwezigheid en expressie beïnvloeden van zogenoemde celmembraan gebonden G-protein-coupled receptors (GPCR). GPCR zijn betrokken bij psychologische processen in relatie tot stressbeleving, waaronder interacties met stemmingsgerelateerde neurotransmitters, zoals serotonine, dopamine, GABA en glutamaat; regulatie van vegetatieve en (para)sympathische neuronale activiteit; neuro-endocriene homeostasis en interactie met neurogene afweercellen. Adaptogenen kunnen zo de expressie van de serotoninereceptor 5-HT3 beïnvloeden, die normaliter een intracellulaire cascade tot stand brengt gericht op neurotransmissie. De binding van serotonine aan deze receptor stimuleert zowel centraal als perifeer neuronale communicatie. Serotoninereceptoren kunnen de afgifte van vele boodschapperstoffen stimuleren, waaronder de dominante neurotransmitters en hormonen als oxytocine, prolactine, vasopressine en cortisol.

Op deze wijze spelen serotoninereceptoren een rol bij stemming en gedrag, eetlust, cognitie, leervermogen, slaap en thermoregulatie. Bij dieronderzoek heeft men geconstateerd dat het actieve metaboliet van salidroside, p-tyrosol, een waarschijnlijke hoofdrol speelt bij de impact van rhodiola op de functionaliteit van serotoninereceptoren.

Een in-vitro-onderzoek uit 2014 geeft verdere inzage in de potentiële werkingsmechanismen van de meest actieve bestanddelen. Na behandeling van neurogliacellen met gestandaardiseerd rhodiola-extract enerzijds en de geïsoleerde bestanddelen salidroside, triandrine en tyrosol anderzijds constateerden wetenschappers significante uitwerking op de genexpressie. Het gehele extract moduleerde de expressie van 1062 genen. Salidroside, triandrine en tyrosol moduleerden respectievelijk 1052, 1062 en 1057 genen. De grootste effecten van rhodiola werden waargenomen op genen betrokken bij aandoeningen van cardiovasculaire (72 genen), metabolische, gastro-intestinale, neurologische, endocriene, sociale en psychologische aard ^{(50, 60, 62, 63, 95, 163)}. Naast de genen betrokken bij de communicatie met GPCR werd tevens interactie vastgesteld met genen die betrokken zijn bij de communicatie tussen afweercellen, stikstofactiviteit in het epitheel, receptoractiviteit van glutamaat en adrenaline en sturing van intracellulaire signalering via cAMP.

Werkingsmechanisme

De werkzame stoffen van Rhodiola is o.a. salidroside ⁽¹⁰⁾. Andere stoffen die geïdentificeerd zijn in Rhodiola zjin: kaempferol, quercetin, gallic acid, (+)-isolariciresinol-3alpha-O-beta-D-glucopyranoside, (-)-isolariciresinol-3alpha-O-beta-D-glucopyranoside, kaemperol-3-O-beta-D-glucopyranoside-7-alpha-O-L-rhamnoside, and rutin ⁽¹¹⁾. Ze zorgen voor een bepaald werkingmechanisme.

Rhodiola kan mogelijk de cognitiviteit en het uithoudingsvermogen verbeteren en vermoeidheid verminderen ⁽¹²⁾.

De adaptieve eigenschappen komen voornamelijk van rosavin, salidroside en tyrosol ⁽¹³⁾.

Rhodiola kent ook een anti-verouderingseffect ⁽¹⁴⁾.

Uit onderzoek van Rhodiola kwamen ook een aantal anti kanker effecten naar voren ^{(15, 16, 17)}.

De antidepressieve effecten zijn ook aangetoond. Rhodiola verbetert de gemoedstoestand door de activiteit te reguleren van monoamines zoals serotonine, dopamine en norefedrine ^{(18, 19, 20, 21, 22)}. Rhodiola verbetert de serotonine niveau’s in de hippocampus en repareert schade aan de neuronen ^{(18, 23)}. De actieve stoffen rosavin en salidroside verminderen depressie door het transport van tryptofaan en 5 HTP te verbeteren en door het verminderen van de actie van COMT (catechol-O-methyltransferase) ⁽²⁴⁾. Rhodiola heeft neurobeschermende effecten en Rhodiola verbetert het serotonine niveau in de hippocampus en repareert de beschadigde neuronen ^{(18, 23)}.

Door studies is ook gebleken dat de bloedglucose kan worden verminderd ⁽²⁵⁾. Rhodiola kent ook een ontstekend remmend effect.

Bij een studie bij mensen reduceerde Rhodiola de niveaus van C-reactieve proteïne na een sportieve actieve activiteit ⁽²⁶⁾. Zowel COX1 als COX 2 werden geremd ⁽²⁷⁾.

Rhodiola heeft een activiteit als anti-oxidant. In laboratorium proeven maar ook bij onderzoeken bij mensen werd het niveau van gereduceerde glutathion en SOD verhoogd ^{(1, 28, 29, 30, 31)}.

Salidrose heeft een anti-viraal effect, inclusief griepvirus, hepatitis en coxackie ^{(32, 33, 34)}.

In verschillende studies is aangetoond dat Rhodiola een cardiobeschermende functie en een hartritme regulerende functie heeft ^{(35, 36, 37, 38, 39, 40)}.

Verbetering in uithoudingsvermogen door gebruik van Rhodiola is in een experimentele studie bij mensen aangetoond ⁽⁴¹⁾. Het gebruik van Rhodiola extract had een gunstig effect op de bescherming van de spieren gedurende de training ⁽²⁶⁾. Vermoedelijk verhoogt het de hoeveelheid ATP in de skeletspieren en verhoogt het glycogeen ^{(42, 43, 44)}.

In laboratorium testen heeft Rhodiola een MAO remmend effect ^{(21, 45)}.

Rhodiola heeft een effect op de immuunrespons ^{(19, 46, 47, 48, 49, 50)}. Het stimuleert de lymfocyten door de interleukines (IL-2) in T-1 helper en IL-4, IL-6, IL-10) in T2-helper, te reguleren. In een onderzoek bij mensen met blaaskanker verbeterde Rhodiola de parameters van leucocyten en T cell immunity ⁽⁴⁶⁾.

Therapeutische waarde

De laatste decennia hebben eerdere testen bij dieren en mensen aanleiding gegeven tot het doen van verder en beter onderzoek naar de specifieke, moleculaire mechanismen die verantwoordelijk kunnen zijn voor de waargenomen symptoomveranderingen na gebruik van adaptogenen. Door middel van klinische en systematische testen heeft men met diverse studies vastgesteld dat lage doseringen gestandaardiseerd extract al kunnen leiden tot verbetering van het fysieke functioneren, terwijl hogere doseringen kalmerende effecten kunnen hebben.

Indicatie

Weerbaarheid bij stress

Rhodiola is een adaptogeen. Dit kruid is een natuurlijke substantie die de weerstand tegen zowel acute als chronische stress verhogen.Rhodiola werkt prestatieverhogend en heeft een positieve invloed bij ziekte of veroudering door de weerbaarheid op stress. Adaptogenen kunnen daarom goed ingezet worden in bredere zin ⁽⁷⁾. Enkele dubbelblinde, gerandomiseerde klinische testen toonden aan dat de toediening van 100 milligram dagelijkse dosis gedurende twintig dagen en 170 milligram gedurende twee weken bij respectievelijk gezonde studenten en artsen leidde tot verbetering van de fysieke en mentale fitheid ten opzichte van een placebo. Een Zweedse, klinische test uit 2009 heeft bij patiënten met het chronisch vermoeidheidssyndroom eveneens werkzaamheid aangetoond. De zestig mannelijke en vrouwelijke deelnemers tussen 20 en 55 jaar werden geselecteerd volgens criteria van de Swedish National Board of Health and Welfare. De helft van de deelnemers ontving dagelijks 576 milligram gestandaardiseerd extract gedurende 28 dagen, de andere helft kreeg een placebo. Getoetst werd met behulp van een SF-36 vragenlijst, een vermoeidheidmeting (Pines’ scale), depressiebepaling (MADRS), aandachtstest (CCPT-II) en speekseltesten voor cortisol. Aan het eind van de test vertoonde de geteste groep meer mentale weerbaarheid, een beter concentratievermogen en een betere cortisol awakening response dan de placebogebruikers ^{(22, 51)}.

Acute en chronische stressgerelateerde symptomen zijn eveneens als onderwerp gebruikt voor het klinisch testen van de effectiviteit Rhodiola rosea. Stress is de lichamelijke reactie op stressoren. Deze stressoren kunnen emotioneel of fysiek van aard zijn, maar ook omgevingsfactoren kunen stressoren zijn. Welke stressor het ook is, het lichaam reageert met een vlucht- of vluchtreactie dat wordt gekenmerkt door toename van hartslag, ademhaling en bloeddruk, de afname van spijsverteringsactiviteit, de toename van stresshormonen, gevolgd door angst en opwinding of agressie. Een adaptogeen zoals Rhodiola geeft ondersteuning bij stress, ook bij chronische stress. Bij een test uit 2012 met een lage wetenschappelijke standaard (open label, niet gerandomiseerd en zonder placebo) onder 101 deelnemers met klinisch vastgestelde stressbeleving bleek het dagelijks gebruik van 400 milligram gestandaardiseerd extract gedurende vier weken te leiden tot waarneembare symptoomverbetering. Aan de hand van het dagelijks invullen van zeven gestandaardiseerde vragenlijsten stelde men vast dat al na drie dagen gebruik verbetering optrad.

Stemming

Een onderzoek liet een verbetering zien bij 1 tot 2 x daags 340 mg Rhodiola extract. Het vermindert depressiviteit en slapeloosheid ⁽⁵³⁾. De stemmingsgerelateerde effecten zijn ook onderwerp geweest van enkele studies met een hoge wetenschappelijke standaard. Zo werden in 2014, 57 depressieve deelnemers met milde tot gematigde major depressive disorder (MDD), gedurende twaalf weken onderworpen aan een gerandomiseerde, dubbelblind en placebogecontroleerde test. Van hen ontvingen 18 deelnemers een placebo, 19 de SSRI setraline en 20 deelnemers 340 milligram gestandaardiseerd extract R. rosea. Na afloop van de studie rapporteerden de deelnemers aan de hand van gestandaardiseerde vragenlijsten een aantoonbare, zij het niet significante symptoomreductie, bij het gebruik van rhodiola en setraline ten opzichte van een placebo.

De reductie op de Hamilton Depression Rating (HAM-D) was bij setraline 3,6 en bij rhodiola 0,5 maal groter dan placebo. Echter, de setraline-gebruikers hadden meer last van bijwerkingen (63,2%) dan de deelnemers met rhodiola (30%) of placebo (16,7%). Een tweetal deelnemers staakte het gebruik van setraline vanwege de bijwerkingen. Bij een eerdere, dubbelblinde, gerandomiseerde klinische test met soortgelijke MDD-patiënten tussen de 18 en 70 jaar werd het gebruik van 340 milligram dagelijkse dosis vergeleken met 680 milligram dagelijkse dosis en placebo. Gedurende zes weken ontvingen 31 mannen en vrouwen 340 milligram, 29 kregen dagelijks 680 milligram en 29 mannen en vrouwen ontvingen een placebo. Aan de hand van gestandaardiseerde vragenlijsten, waaronder HAM-D, constateerde men na zes weken dat de groepen met 340 en 680 milligram een significante symptoomreductie hadden ten opzichte van placebo. Niet alleen verminderden de depressieve gevoelens significant, ook verbeterden de slaapkwaliteit en de emotionele stabiliteit. Bij de groep met 680 milligram rhodiola-extract werd bovendien een significante toename vastgesteld van de eigenwaarde.

Angst

Bij een gerandomiseerde test met open label werden studenten met milde angststoornissen getest op angst- en stressbeleving, stemming, slaapkwaliteit, cognitie, concentratie en reactietijd na toediening van gestandaardiseerde rhodiola of placebo. Een groep van 39 deelnemers ontving dagelijks 400 milligram gestandaardiseerd extract van radix en rhizoma en 41 deelnemers kregen een placebo gedurende veertien dagen. Op basis van zelfreportage werd na afloop, alleen bij de rhodiola-groep een significante verbetering geconstateerd van de algehele stemming ten opzichte van de controlegroep. Andere opvallende verschillen werden niet waargenomen.⁽⁵²⁾.

Hart- en vaten

In 2010 werden 14 mannelijke wedstrijdatleten gedurende vier weken onderworpen aan een cardiovasculaire inspanningstest. Zij kregen een rhodiola-extract of een placebo toegediend. Na de intensieve test bleek dat de maximale zuurstofopnamecapaciteit, de maximale hartslag, de gemeten ontstekingsfactoren en antioxidantenstatus in plasma, noch de testtijd significant beter waren dan bij de placebogroep. Wat wel opmerkelijk verbeterde bij de controlegroep waren de triglyceridenspiegels, lactaatspiegel en de creatinekinasespiegel in plasma. Kortom, een verbetering van de spierstofwisseling en beperking van de spiercelschade ten opzichte van de placebogroep.

Niet alleen bij regelmatig en periodiek gebruik, ook met enkelvoudige doses heeft men via enkele klinische testen positieve effecten kunnen aantonen. Zo bleek de geestelijke en lichamelijke vermoeidheid bij een groep cadetten van het Russische leger aanzienlijk minder dan bij de placebogroep na eenmalige toediening. Dit gebeurde zowel bij een enkelvoudige dosering van 360 als bij 540 milligram gestandaardiseerd extract. Een andere studie onder 18 jonge vrijwilligers werd opgezet om de effecten van een acute dosering van 3 milligram per kilogram lichaamsgewicht waar te nemen op uithoudingsvermogen, stemming en cognitie. De wetenschappelijke standaard betrof een dubbelblinde en random cross-over toediening met placebo.

Een uur voor de eerste activiteit kregen de deelnemers een preparaat toegediend. De fysieke test bestond uit een stevige warming-up van tien minuten, gevolgd door een indoor tijdrit van zes mijl op een elektrische fiets met ergometer. Voor en na de warming-up en vlak voor het einde van de fietstest werd bloed en speeksel afgenomen om respectievelijk lactaat, cortisol en α-amylase te meten. Tevens kregen de deelnemers te maken met gestandaardiseerde vragenlijsten. Na de eerste keer werd de test twee en zeven dagen later herhaald. De toediening van R. rosea leidde uiteindelijk tot een snellere tijdrit en een lagere waarneming van de hartslag gedurende de warming-up. Andere verschillen ten opzichte van placebo werden niet waargenomen.

De effectiviteit van andere aan rhodiola toegekende eigenschappen, zoals cardioprotectief, anticarcinogeen, antiviraal ontstekingsremmend of zelfs als selectieve oestrogeen receptormodulator, is voornamelijk gebaseerd op empirie uit de traditionele geneeswijzen en vastgesteld met behulp van onderzoek in vitro en een beperkt aantal studies met proefdieren. Meer humaan onderzoek met een hoge wetenschappelijke standaard zal nodig zijn om andere effecten van rhodiola dan primair adaptogeen en neurologisch te kunnen bevestigen.

Vermoeidheid

Vermoeidheid kan verbeterd worden door gebruik van Rhodiola (54). Vermoeidheid verminderde bij studenten gedurende de examenperiode. Ook bij arbeiders die werken op onregelmatige tijden verminderde de vermoeidheid significant ⁽⁵⁵⁾.

Veiligheid

Onderzoeken naar veiligheid zijn gedaan voornamelijk op kortdurende gebruik. Wanneer het kruid op de goede manier wordt ingenomen is het veilig te gebruiken ^{(52, 53, 56)}.

Het belangrijkste ingrediënt salidroside is niet genetoxisch en is veilig te gebruiken ^{(32, 57)}.

Rhodiola is niet direct bedoeld voor kinderen, er zijn geen onderzoeken beschikbaar.

Bij zwangerschap is geen onderzoek gedaan en er wordt dan standaard geadviseerd het kruid te vermijden.

Interactie met medicijnen

Cytochroom P 450 is in de lever betrokken bij metabolisatie en oxidatie van endogene en xenobiotische stoffen, zoals synthetische medicijnen. CYP 2C9 is een enzym dat een onderdeel uitmaakt van dit systeem. Rhodiola kan de activiteit van CYP2C9 beïnvloeden. Interactie met andere CYP’s werden niet vastgesteld en het efect van Rhodiola was meer uitgesproken bij mensen met een snelle levermetabolisme.

Theoretisch is het mogelijk dat Rhodiola de werking van bepaalde medicijnen versterkt zoals bloeddrukverlagend, bloedglucose verlagend en serotonine (SSRI) verhogende medicijnen ^{(25, 58, 59)}. Enige oplettendheid is geboden bij een combinatie van deze medicijnen, omdat het de werking kan versterken ⁽⁶⁰⁾. Het is theoretisch mogelijk dat er een verhoogde risico bestaat voor ongewenste werking. Dit geldt ook voor de combinatie met kruiden die deze eigenschappen bezitten.

Interactie met ziekten

Bij dierenstudies en in vitro studies laat Rhodiola een mogelijke immuunstimulerend effect zien ^{(47, 48, 49, 50)}. Theoretisch is het dus mogelijk dat Rhodiola een stimulerende reactie op het immuunsysteem heeft dat misschien niet gewenst is bij een auto-immuunziekte zoals MS, SLE of Reumatoïde artritis. Adviseer uw patiënten enige voorzichtigheid bij gebruik van Rhodiola.

Dosering en gebruik

Volwassenen

Een algemene dosering is 1 x daags 500 mg Rhodiola extract gestandaardiseerd op 3% Rosavin en 1% Salidroside of 1500 mg Rhodiola of meer wanneer het niet is gestandariseerd op deze hoeveelheid.

Als adaptogeen: 2 x de hoeveelheid als bij algemene dosering wordt geadviseerd

Bij angst: 340 mg Rhodiola dagelijks gedurende 10 weken ⁽⁵²⁾.

Bij depressie: dosering als bij adaptogeen, bij onvoldoende resultaat verhogen naar 3 x daags ⁽⁵³⁾.

Bij vermoeidheid: 1 x daags 500 mg gestandariseers zoals boven genoemd ^{(55, 61)}.

Standarisatie in de formulering: Onderzoeken zijn meestal uitgevoerd bij een juiste manier van standarisatie, een goed gestandariseerd Rhodiola extract bevat 3% rosavins en 1% salidroside ^{(51, 56)}.

Conclusie

Het medicinaal gebruik van rhodiola kent een eeuwenoude geschiedenis, die tot in deze eeuw voortduurt. Rhodiola bezit biologische actieve bestanddelen die zowel via intra- als extracellulair werkzaamheid van invloed kunnen zijn op het fysiek, mentaal en emotioneel welbevinden. Als adaptogeen beschikt Rhodiola over bewezen werkzaamheid bij het verbeteren van de stemming, mentale weerbaarheid en het fysieke uithoudingsvermogen. Uit humane studies blijkt dat dagelijkse doseringen tussen de 340 en 680 milligram bij gediagnosticeerde patiënten significante symptoomverbetering kan geven van het geestelijk functioneren, terwijl dagelijkse doses vanaf 170 milligram al kunnen bijdragen aan verbetering van de fysieke en mentale gesteldheid bij gezonde individuen. Meer onderzoek met een hoge wetenschappelijke standaard dient plaats te vinden om verdere relevantie van en dosering bij de medicinale effecten op mensen vast te kunnen stellen.