Steenis is eigenlijk moeder van vier kinderen. Twee overleden op jonge leeftijd. Daar zit de kiem van haar strijd. „Ik zal als een leeuwin voor mijn levende kinderen vechten. Maar ook voor mijn patiënten. Ik moet er niet aan denken dat één van hen ooit te maken krijgt met grote gezondheidsproblemen door iets wat ik heb ingespoten. De medische geschiedenis is vol van zulke missers.” Ze noemt haar eed van Hippocrates als arts: niet schaden en bij twijfel niet doen.

Van Steenis stond ‘als een verontruste moeder’ op het podium, benadrukt ze meerdere keren. Maar ze is hoe dan ook huisarts. Haar uitlatingen leggen daardoor gewicht in de schaal. Van Steenis weet dat de inspectie haar nu misschien met argusogen volgt. „Maar ik ben niet bang. Ik ben geen anti-vaxxer. Mijn kinderen zijn ingeënt. Ik zie de uitstekende werking van veel vaccins en de levens die ze redden. Maar ik heb me  verdiept in de wetenschap en hoe het vaccin wordt ontwikkeld dat Nederland heeft besteld. Dat klopt niet.”

Toch heeft ze vooraf juridisch advies ingewonnen wat haar speelveld is. „Voor een moeder is er vrijheid van meningsuiting, die is er ook voor een arts.” Ze had al medisch inhoudelijke vragen gesteld over het vaccin. Het is volgens haar een type dat nog nooit op mensen is toegestaan. Omdat de werking en veiligheid niet vaststaat. Zij stelde haar vragen aan het RIVM bijvoorbeeld, en de instantie die medicijnen moet goedkeuren, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Ze kreeg geen antwoord. 

Nu greep ze daardoor getergd de microfoon. Ze voelde geen angst om in de hoek gedrukt te worden van ‘coronawappies’ en complotdenkers, zegt ze. „De meesten die daar stonden en die ik sprak zijn in mijn ogen ook geen complotdenkers. Het zijn mensen die vragen stellen. Die worstelen met de complexheid van het leven en proberen dat te begrijpen en leggen daarin soms de verkeerde verbanden. Maar dat heb ik liever, dan mensen die ongeïnteresseerd alles voor zoete koek nemen.  Uiteindelijk zit ook Hugo de Jonge vast in zijn eigen verhaal.” 

AstraZeneca werkt met een al vaker gebruikte traditionele aanpak. Ze bouwt een zogenaamd viraal vector-vaccin. Er zijn met deze variant al ­vaccins tegen ebola en andere ­coronavirussen (Sars en Mers) gemaakt.

Wat de arts ook zorgen baart is dat de testfase zoveel is ingekort . „Aan de ene kant nemen we heel drastische maatregelen - zowel sociaal als economisch - om te zorgen dat mensen niet besmet raken. Aan de andere kant gooien we alle traditionele veiligheidssysteem over boord. Ik snap dat niet.”  Ze typeert dit als een serieuze crisis in de medische wetenschap.

Ook hier neemt het het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen stellig afstand van de arts. „Ik weet niet waar zij haar kennis vandaan haalt. Ze zou misschien eens hier moeten komen kijken. Wij gaan geen vaccin goedkeuren dat niet bewezen veilig is. Daaraan gaan we geen concessies doen. Er  worden geen bochten afgesneden”, zegt woordvoerder Marsja Meijer.

Volgens haar kan de testfase sneller, omdat het virus voor de hele wereld prioriteit één is. „Normaal krijgen wij de resultaten als het hele dossier is afgesloten. Dan pas hebben wij alle data en de resultaten van de studies. Nu staan we letterlijk aan de zijlijn en kijken nu al mee. Mede daardoor kan het proces worden versneld.”

woensdagochtend zag ze haar vrees bevestigd. AstraZeneca heeft de vergevorderde proeven met het vaccin uit voorzorg stopgezet. Bij een Britse proefpersoon is een mogelijk onverklaarbare ziekte geconstateerd. Er worden voorlopig ook geen nieuwe proefpersonen geworven. Onduidelijk is hoelang de proeven stilliggen. Volgens hoogleraar immunologie Marjolein van Egmond van het Amsterdam UMC betekent dit juist dat wel alle veiligheid in acht wordt genomen.

Voor Van Steenis is het vooral een teken aan de wand. „Veel meer onafhankelijke wetenschappers moeten inzage krijgen in alle onderzoeksdata om dit vaccin te kunnen beoordelen”, vindt ze.

„In het begin begreep ik alle maatregelen en de haast. Covid-19 was nieuw. We zagen zoveel letsel en leed. Maar nu is toch wel duidelijk dat corona geen killervirus is, zoals ebola.” 

Het hoort in haar ogen daarom ook niet op de A-lijst van de Wereld Gezondheidsorganisatie, de WHO. Ze begrijpt ook niet, dat de Nederlandse politiek samen met andere Europese landen bij voorbaat 100den miljoenen steekt in het vaccin waarvan de werking nog niet vaststaat. „Waarom steek je bijvoorbeeld dat geld niet in het vinden van een medicijn?” Of in andere terreinen van de zorg. Waarom niet in promoten van een gezonde levensstijl? 

Ze had gehoopt dat juist corona zou leiden tot een breed en open debat, tussen alle sectoren van de maatschappij. Een soort bezinning op de toekomst. „Want nieuwe virussen zullen altijd komen. We moeten een antwoord hebben: hoe gaan we in de toekomst reageren op uitbraken en pandemieën. Inclusief het nadenken over onze sterfelijkheid.”

Steenis is eigenlijk moeder van vier kinderen. Twee overleden op jonge leeftijd. Daar zit de kiem van haar strijd. „Ik zal als een leeuwin voor mijn levende kinderen vechten. Maar ook voor mijn patiënten. Ik moet er niet aan denken dat één van hen ooit te maken krijgt met grote gezondheidsproblemen door iets wat ik heb ingespoten. De medische geschiedenis is vol van zulke missers.” Ze noemt haar eed van Hippocrates als arts: niet schaden en bij twijfel niet doen.

Van Steenis stond ‘als een verontruste moeder’ op het podium, benadrukt ze meerdere keren. Maar ze is hoe dan ook huisarts. Haar uitlatingen leggen daardoor gewicht in de schaal. Van Steenis weet dat de inspectie haar nu misschien met argusogen volgt. „Maar ik ben niet bang. Ik ben geen anti-vaxxer. Mijn kinderen zijn ingeënt. Ik zie de uitstekende werking van veel vaccins en de levens die ze redden. Maar ik heb me  verdiept in de wetenschap en hoe het vaccin wordt ontwikkeld dat Nederland heeft besteld. Dat klopt niet.”

Toch heeft ze vooraf juridisch advies ingewonnen wat haar speelveld is. „Voor een moeder is er vrijheid van meningsuiting, die is er ook voor een arts.” Ze had al medisch inhoudelijke vragen gesteld over het vaccin. Het is volgens haar een type dat nog nooit op mensen is toegestaan. Omdat de werking en veiligheid niet vaststaat. Zij stelde haar vragen aan het RIVM bijvoorbeeld, en de instantie die medicijnen moet goedkeuren, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). Ze kreeg geen antwoord. 

Nu greep ze daardoor getergd de microfoon. Ze voelde geen angst om in de hoek gedrukt te worden van ‘coronawappies’ en complotdenkers, zegt ze. „De meesten die daar stonden en die ik sprak zijn in mijn ogen ook geen complotdenkers. Het zijn mensen die vragen stellen. Die worstelen met de complexheid van het leven en proberen dat te begrijpen en leggen daarin soms de verkeerde verbanden. Maar dat heb ik liever, dan mensen die ongeïnteresseerd alles voor zoete koek nemen.  Uiteindelijk zit ook Hugo de Jonge vast in zijn eigen verhaal.” 

AstraZeneca werkt met een al vaker gebruikte traditionele aanpak. Ze bouwt een zogenaamd viraal vector-vaccin. Er zijn met deze variant al ­vaccins tegen ebola en andere ­coronavirussen (Sars en Mers) gemaakt.

Wat de arts ook zorgen baart is dat de testfase zoveel is ingekort . „Aan de ene kant nemen we heel drastische maatregelen - zowel sociaal als economisch - om te zorgen dat mensen niet besmet raken. Aan de andere kant gooien we alle traditionele veiligheidssysteem over boord. Ik snap dat niet.”  Ze typeert dit als een serieuze crisis in de medische wetenschap.

Ook hier neemt het het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen stellig afstand van de arts. „Ik weet niet waar zij haar kennis vandaan haalt. Ze zou misschien eens hier moeten komen kijken. Wij gaan geen vaccin goedkeuren dat niet bewezen veilig is. Daaraan gaan we geen concessies doen. Er  worden geen bochten afgesneden”, zegt woordvoerder Marsja Meijer.

Volgens haar kan de testfase sneller, omdat het virus voor de hele wereld prioriteit één is. „Normaal krijgen wij de resultaten als het hele dossier is afgesloten. Dan pas hebben wij alle data en de resultaten van de studies. Nu staan we letterlijk aan de zijlijn en kijken nu al mee. Mede daardoor kan het proces worden versneld.”

woensdagochtend zag ze haar vrees bevestigd. AstraZeneca heeft de vergevorderde proeven met het vaccin uit voorzorg stopgezet. Bij een Britse proefpersoon is een mogelijk onverklaarbare ziekte geconstateerd. Er worden voorlopig ook geen nieuwe proefpersonen geworven. Onduidelijk is hoelang de proeven stilliggen. Volgens hoogleraar immunologie Marjolein van Egmond van het Amsterdam UMC betekent dit juist dat wel alle veiligheid in acht wordt genomen.

Voor Van Steenis is het vooral een teken aan de wand. „Veel meer onafhankelijke wetenschappers moeten inzage krijgen in alle onderzoeksdata om dit vaccin te kunnen beoordelen”, vindt ze.

„In het begin begreep ik alle maatregelen en de haast. Covid-19 was nieuw. We zagen zoveel letsel en leed. Maar nu is toch wel duidelijk dat corona geen killervirus is, zoals ebola.” 

Het hoort in haar ogen daarom ook niet op de A-lijst van de Wereld Gezondheidsorganisatie, de WHO. Ze begrijpt ook niet, dat de Nederlandse politiek samen met andere Europese landen bij voorbaat 100den miljoenen steekt in het vaccin waarvan de werking nog niet vaststaat. „Waarom steek je bijvoorbeeld dat geld niet in het vinden van een medicijn?” Of in andere terreinen van de zorg. Waarom niet in promoten van een gezonde levensstijl? 

Ze had gehoopt dat juist corona zou leiden tot een breed en open debat, tussen alle sectoren van de maatschappij. Een soort bezinning op de toekomst. „Want nieuwe virussen zullen altijd komen. We moeten een antwoord hebben: hoe gaan we in de toekomst reageren op uitbraken en pandemieën. Inclusief het nadenken over onze sterfelijkheid.”