Vaccinatie tegen hepatitis. Te veel dragers van het virus weten niet dat ze het hebben. © ANP

Deskundigen luiden noodklok: duizenden doden dreigen door hepatitis

Deskundigen slaan alarm om de vele sterfgevallen door chronische hepatitis. Ondanks succesvolle behandelingen tegen het virus dat de lever aanvalt, stijgt het aantal doden met tientallen per jaar. Te weinig patiënten weten dat ze besmet zijn. Maatregelen zijn nodig, anders dreigen de komende tien jaar 5000 Nederlanders onnodig te overlijden.

Tonny van der Mee 09-11-17, 14:01 Laatste update: 16:36

Uit onderzoek van het Erasmus MC in Rotterdam blijkt dat vorig jaar 550 mensen overleden aan chronische hepatitis B of C, infecties van de lever die worden overgedragen bij de geboorte, door besmet bloed of bij seksueel contact. Dat zijn er vijftig meer dan het jaar ervoor.

De stijging is een fikse domper. Sinds 2015 is er een nieuwe behandeling voor hepatitis C, die de ziekte bijna altijd geneest. Zo’n 5000 patiënten zijn inmiddels behandeld. ,,We hadden verwacht dat het sterftecijfer zou dalen, maar het is voor het derde opeenvolgende jaar gestegen’’, zegt Jan Hendrik Richardus, epidemioloog en hoogleraar Infectieziekten en Publieke Gezondheid in het Erasmus MC. ,,Er moet meer gebeuren. Het is een infectieziekte die te behandelen is en waarvan de meeste doden te voorkomen zijn.’’

Het aantal slachtoffers van hepatitis ligt veel hoger dan bij hiv. Maar de overheid ziet het niet als een urgent probleem.
José Willemse

Sluipmoordenaar

Mensen die in de jaren 80 en 90 wel eens drugs hebben gespoten, zijn nu keurige mensen in een Vinex-wijk met een gezin en leuke carrière.
José Willemse

Artsen en de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (NLV) starten een bewustwordingscampagne. Ze noemen de ziekte een ‘sluipmoordenaar’. Mensen lopen er tientallen jaren mee rond, zonder dat ze weten dat ze besmet zijn. Pas op latere leeftijd krijgen ze levercirrose en leverkanker. Het sterftecijfer is het hoogst onder patiënten tussen 50 en 80 jaar.

,,Het gaat heel lang goed, zonder grote klachten, tot lichaamsfuncties uitvallen en problemen ontstaan’’, zegt maagdarmlever-arts Joost Drenth van het Radboudumc in Nijmegen. ,,Vergelijk het met een auto. Met zes cylinders rijdt die lekker, met vijf gaat het ook nog wel, maar met twee wordt het moeilijk. Opeens valt de motor stil. Dan is het te laat.’’

In Nederland hebben 28.000 Nederlanders hepatitis C en 40.000 chronische hepatitis B. Mensen die ooit drugs hebben gespoten, voor 1991 een bloedtransfusie hebben gehad en migranten uit Oost-Europa, Afrika en Azië lopen een verhoogd risico. Hepatitis B kan ook tijdens de zwangerschap worden overgedragen.

Arts Joost Drenth, directeur Jose Willemse en epidemioloog Jan Hendrik Richardus. Leverartsen en Nederlandse Leverpatiënten Vereniging luiden op Nationale Hepatitisdag letterlijk de noodklok over het stijgend aantal doden door hepatitis B en C.

Weigerpatiënten

Beide ziekten zijn goed te bestrijden. De behandeling van hepatitis C bestaat uit een kuur van twaalf weken, die 95 procent van de patiënten geneest en wordt vergoed door verzekeraars. Hepatitis B kan met medicijnen in bijna alle gevallen worden onderdrukt. Drenth: ,,In het verleden duurde een behandeling lang, er waren veel bijwerkingen en slechts een kwart tot de helft van de patiënten genas. Veel patiënten bedankten voor de eer.’’

Leverartsen proberen duizend reeds bekende hepatitispatiënten die destijds afzagen van een behandeling, op te sporen. ,,Nu is er een behandeling die goedkoop is, weinig bijwerkingen heeft en de schade aan de lever herstelt’’, zegt Drenth. ,,Het is toch mooi als je wereld er twaalf weken later heel anders uit kan zien?’’

Huisartsen en specialisten wordt gevraagd alerter te zijn op leverproblemen bij risicopatiënten. Drenth: ,,Patiënten met verhoogde leverwaarden moeten gecontroleerd worden. Als iemand ooit in Roemenië een bloedtransfusie heeft gehad en veel moe is, denk dan ook aan hepatitis. Er moet een bewustwordingsproces op gang komen.’’

Er is nooit goede voorlichting geweest, zegt directeur José Willemse van de NLV. ,,Er lopen teveel mensen rond die niet weten dat ze besmet zijn of tot een risicogroep horen. Mensen die in de jaren 80 en 90 wel eens drugs hebben gespoten, zijn nu keurige mensen in een Vinex-wijk met een gezin en leuke carrière. Eén keer experimenteren kan ook dramatische gevolgen hebben.’’

Migranten

De patiëntenvereniging start met stichting Pharos een voorlichtingsproject voor migranten. Willemse roept mensen in een risicogroep op zich te laten testen. ,,Het is een simpel bloedonderzoek. Ga niet wachten tot je ziek wordt. Als je niks doet, ga je dood.’’

Artsen en patiënten willen dat de overheid geld vrijmaakt voor de uitvoering van het Nationaal Hepatitis Plan. Ze pleiten voor een vergelijkbare aanpak als bij hiv, die al snel succesvol bleek in het terugdringen van aids. Ze vinden het onbegrijpelijk dat wel miljoenen worden geïnvesteerd in maatregelen tegen antibioticaresistentie, waar nauwelijks doden vallen. Willemse: ,,Het aantal slachtoffers van hepatitis ligt veel hoger dan bij hiv. Maar de overheid ziet het niet als een urgent probleem.’’