Climafed, de Belgische federatie voor klimaattechnologieën, kijkt terug op een turbulent jaar voor de verwarmingssector. Hoewel de situatie na een desastreus 2023 lijkt te stabiliseren, blijven de verkoopcijfers op een historisch laag niveau. Ondertussen zetten misleidende berichtgeving en kortetermijndenken de transitie naar duurzame verwarmingsoplossingen verder onder druk. Dit maakt het des te dringender om actie te ondernemen: 2025 moet een jaar van duidelijke keuzes en herwonnen vertrouwen worden.

In 2024 werden in België 205.000 warmtegeneratoren geïnstalleerd, waarmee de verkoop net als in 2023 op een historisch laag peil bleef. Het gaat om een daling van opnieuw zo’n 22 à 23% ten opzichte van 2021 en 2022, wat betekent dat de sector zich nu al twee jaar op een ongekend dieptepunt bevindt. Wat opvalt is een duidelijke verschuiving in voorkeuren. Traditionele warmtegeneratoren zoals gasketels en olieketels zagen een onverwachte stijging. De verkoop van gasketels nam toe met 9,5%, van 152.000 toestellen in 2023 naar 166.600 in 2024. Bij olieketels was de stijging nog forser: 28% (van 9.800 naar 12.500 toestellen). Deze stijging wordt vooral in Wallonië opgemerkt, waar consumenten anticipeerden op het aangekondigde verbod op olieketels in nieuwbouw vanaf maart 2025 en bij vervangingen vanaf 2026.

Tegenover deze cijfers staat een scherpe terugval in duurzame oplossingen. De verkoop van hydronische warmtepompen daalde met 40%, van 42.000 toestellen in 2023 naar 25.000 in 2024. Vooral monobloc-warmtepompen kenden een dramatische daling van 60%. Warmtepompboilers, die door hun economische voordelen en hoge subsidies een toegankelijke stap naar hernieuwbare energie zouden moeten zijn, zakten eveneens met 48% (van 31.500 naar 16.500 toestellen). Bij zonneboilers is de situatie minstens even zorgwekkend, met een daling van 60%. Ondanks hun bewezen efficiëntie en economische voordelen blijven deze oplossingen ondergewaardeerd, deels door de negatieve perceptie die naar zonnecollectoren is overgeslagen van PV-panelen (zonnepanelen).

"Het is werkelijk onbegrijpelijk dat consumenten niet massaal kiezen voor technologieën zoals warmtepompboilers en zonneboilers," zegt Patrick O, Public Affairs bij Climafed. (foto2). "Deze producten bieden niet alleen voordelen voor het klimaat, maar ook voor de portemonnee. Dit toont aan dat we dringend beter moeten informeren en de economische drempels moeten verlagen."

De oorzaken: economische drempels en misleidende percepties

De tegenvallende cijfers van 2024 zijn het resultaat van een complexe combinatie van economische obstakels, beleidsmatige onzekerheid en verkeerde percepties die consumenten ontmoedigen om over te stappen naar duurzame verwarmingssystemen.

Allereerst speelt de economische realiteit een doorslaggevende rol. Inflatie, hoge rentevoeten en onzekerheid over energieprijzen zorgen ervoor dat gezinnen terughoudend zijn om te investeren in technologieën zoals warmtepompen. Daar komt bij dat elektriciteit momenteel bijna vier keer meer per kWh kost dan gas. Deze ongunstige energieprijsratio ondermijnt de economische voordelen van warmtepompen en maakt de overstap voor veel huishoudens minder aantrekkelijk.

Daarnaast creëren inconsistente beleidsmaatregelen en het gebrek aan een doordacht beleid op lange termijn verwarring. Zo werden in Wallonië eerdere beslissingen rond verwarmingstechnologieën teruggedraaid, en op nationaal niveau heeft de discussie rond het al dan niet afschaffen van de 6%-btw-maatregel op warmtepompen een negatief signaal afgegeven.

Maar misschien wel het meest schadelijke effect komt echter voort uit misleidende en simplistische berichtgeving in de media. Artikels die sensationele koppen gebruiken om vermeende nadelen van duurzame oplossingen, zoals lange terugverdientijden, te benadrukken, hebben een diepgaande impact gehad op de publieke perceptie.

"Te vaak zien we clickbait-titels die consumenten afschrikken in plaats van informeren," zegt Patrick O. "De media hebben een enorme verantwoordelijkheid in hoe consumenten technologieën zoals warmtepompen zien. Helaas hebben we te vaak moeten ingrijpen om onjuiste informatie recht te zetten. Maar vaak is het kwaad dan al geschied."

Deze verkeerde framing negeert essentiële factoren zoals de dalende kosten van duurzame energie op lange termijn, stijgende CO2-taksen en de hoge energie-efficiëntie van warmtepompen. De misverstanden in combinatie met een gebrek aan heldere communicatie over toekomstige energiekosten en regelgeving zorgen ervoor dat consumenten en beleidsmakers te vaak vast blijven zitten in kortetermijndenken.

Tijd om te handelen: een toekomst zonder spijt

Het is 5 na 12 voor de Belgische verwarmingsmarkt. Terwijl de temperatuur wereldwijd sneller stijgt dan ooit verwacht, blijven zowel consumenten als beleidsmakers aarzelen. Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat het verduurzamen van onze verwarmingssystemen één van de meest efficiënte stappen is die we kunnen zetten voor het klimaat. Op huishoudelijk niveau heeft het zelfs een dubbel zo grote impact op CO2-reductie als het aanpakken van onze mobiliteit . Dit maakt het des te dringender om nu actie te ondernemen.

De keuzes die vandaag worden gemaakt, zullen decennialang doorwerken. Voor consumenten betekent dit dat uitstel van investeringen in duurzame technologieën zoals warmtepompen niet alleen tot hogere kosten leidt, maar ook tot gemiste kansen om bij te dragen aan een duurzamere toekomst. Hetzelfde geldt voor beleidsmakers. Zonder een consistent en toekomstgericht beleid blijven fiscale obstakels, zoals hoge elektriciteitsprijzen, consumenten ontmoedigen om de overstap te maken. ETS 2 zal fossiele brandstoffen duurder maken, maar alleen met aanvullende gerichte subsidies en stabiele langetermijnmaatregelen kan de transitie echt op gang komen.

Een cruciaal onderdeel van die transitie is communicatie. Sensationele berichtgeving en clickbait-artikelen hebben veel consumenten in verwarring gebracht over de werkelijke voordelen van duurzame oplossingen. Climafed roept op tot een genuanceerd en feitelijk debat, waarbij media, beleidsmakers en de sector samenwerken om het vertrouwen van consumenten te herstellen.

De tijd van halve maatregelen en uitstel is voorbij. Climafed benadrukt dat zowel consumenten als beleidsmakers moeten kiezen voor een no-regret-aanpak: oplossingen die vandaag al de juiste zijn en ook morgen nog relevant blijven. De verwarmingssector staat klaar om die overgang te ondersteunen met technologieën die bewezen efficiënt en duurzaam zijn.

"Dit is geen moment om te aarzelen," zegt Christophe Leroy, voorzitter van Climafed. (foto3) "De keuzes die we vandaag maken, bepalen hoe we de komende decennia zullen leven. Dit is het moment om samen te handelen – zonder spijt."