Romenu is een blog over gedichten, literatuur en kunst Maar Romenu is ook een professionele freelance vertaler Du-Ne en Ne-Du http://www.roumen-vertalingen.nl/
Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne
Paul Celan
Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.
Gerard Reve
Gerard Reve over: Medearbeiders ”God is in de mensen, de dieren, de planten en alle dingen - in de schepping, die verlost moet worden of waaruit God verlost moet worden, door onze arbeid, aangezien wij medearbeiders van God zijn.” Openbaring ”Tja, waar berust elk godsbegrip op, elke vorm van religie? Op een openbaring, dat wil zeggen op een psychische ervaring van zulk een dwingende en onverbiddelijke kracht, dat de betrokkene het gevoel heeft, niet dat hij een gedachte of een visioen heeft, maar dat een gedachte gedachte of visioen hem bezit en overweldigt.”
Simon Vestdijk
Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem 'de man die sneller schrijft dan God kan lezen'. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: "Kind van stad en land" (1936), "Meneer Visser's hellevaart" (1936), "Ierse nachten" (1946), "De toekomst de religie" (1947), "Pastorale 1943" (1948), "De koperen tuin" (1950), "Ivoren wachters" (1951), "Essays in duodecimo" (1952) en "Het genadeschot" (1964).
K.P. Kavafis K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.
Thomas Mann
Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle "Gefallen". Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond - hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar - besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de 'Duitse ziel' in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull.
Rainer Maria Rilke
Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid'. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.
* * * * * * * * * * * * * * * *
Romenu
Over literatuur, gedichten, kunst en cultuur
20-03-2024
Voorjaar (M. Vasalis), David Malouf, Friedrich Hölderlin
Bij het begin van de lente
Pruimenbloesem door Claude Monet, 1879
Voorjaar
Het licht vlaagt over ’t land in stoten wekkend het kort en straf geflonker der blauwe wind-gefronsde sloten; het gras gloeit op, dooft uit, is donker. Twee lammren naast een stijf grauw schaap staan wit, bedrukt van jeugd in ’t gras… Ik had vergeten hoe het was en dat de lente niet stil bloeien, zacht dromen is, maar hevig groeien, schoon en hartstochtelijk beginnen, opspringen uit een diepe slaap, wegdansen zonder te bezinnen.
M. Vasalis (13 februari 1909 – 6 oktober 1998) De voormalige Jeruzalemkerk in Den Haag, de geboorteplaats van M. Vasalis
Smelling the sweet grass of distant hills, too steep to climb, too far to see in this handful of water scooped from the river dam.
Touching the sky where like a single wing my hand dips through clouds. Tasting the shadow of basket-willows, the colour of ferns.
A perch, spoon-coloured, climbs where the moon sank, trailing bubbles of white, and school kids on picnics swing from a rope — head
over sunlit heels like angels they plunge into the sun at midday, into silence of pinewoods hanging over a sunken hill-farm.
Taking all this in at the lips, holding it in the cup of the hand. And further down the hiss of volcanoes, rockfall
and hot metals cooling in blueblack depths a hundred centuries back. Taking all this in as the water takes it: sky
sunlight, sweet grass-flavours and the long-held breath of children — a landscape mirrored, held a moment, and let go again.
A History Lesson
Sweaty after a bout the young prince towels his body, sprawls against the wall of a tennis court. His body seems his own. He is seventeen, loves exercise, apples, and has just discovered order in the frets of a guitar and the disorder his spirit leans towards where hair sweeps upward and a tender neck’s laid bare. All this is normal. Miles away, his body is the site of negotiations. Old men in furs have laid it out between them, a treaty is tied to the royal member as, by proxy, it is annexed, with no compliance on his part (it is, so far as he knows, off in a goosegirl’s placket) to the crib of a ten months’ orphan, the Staatsholder of nine dependencies. Somewhere peasants work in the prince’s groin, sleep off the day’s work in its shade. They will speak the same patois when they go back to dealing with horizons, but their heads have passed under harsher laws. In a trench twelve pikemen curse white, blow on a fist as night creeps over the edge of a boy’s body much like theirs and also forfeit.
These lives go other ways than the documents intended. The young prince will swell with evil fluids not drained off, his infanta be occupied by three foreign husbands; she will never know his tongue. One of that band of pikemen, every hair on his head ablaze with firelight, every louse in his shirt assured of its sweat, will get his wish. He will climb on out of the blood of battle, eat, in a fiery sunset, a late crust among shadows that peck round a harvest blade, and whistling an old song, track to its source among ferns the stream that mutters in his head and never once says ‘history’.
But that is another story. Passed from mouth to mouth and not set down, it covers the facts, has a beginning and has survived its middle. Why shouldn’t it end well?
Toen ik een knaap was, Redde een god mij vaak Van het geschreeuw en de roede der mensen, Toen speelde ik veilig en wel Met de bloemen van het woud, En het zoele des hemels Speelde met mij.
En zoals gij het hart Van de planten verblijdt, Als zij u tegemoet Hun tere armen strekken,
Zo hebt gij mijn hart verblijd Vader Helios, en, gelijk Endymion, Was ik uw lieveling, Heilige Luna!
O, al gij trouwe Vriendelijke goden! Als ge eens wist Hoe mijn ziel u heeft liefgehad!
Wel riep ik toen nog niet U bij naam, ook gij Noemde mij nooit, zoals de mensen elkaar noemen, Als kenden ze elkaar.
Toch kende ik u beter Dan ik de mensen ooit kende, Ik begreep de stilte van de ether, De woorden der mensen begreep ik nooit.
Mij voedde de muziek Van het ruisende woud En liefhebben leerde ik Temidden der bloemen.
In de armen der goden groeide ik op.
Vertaald door Kester Freriks
Friedrich Hölderlin (20 maart 1770 – 7 juni 1843) Portret door Franz Karl Hiemer, 1792
Zin in een wonder, een bodempje wijn. Dagen vervliegen als grijze perrons. Kraaien – een roetzwart boeket zonder dons – geven de stad haar nachtelijke schijn. Geeft niet, mijn leven loopt naar het eind. Geeft niet, ik leefde als mens voor het ware. Dagen verwaaien, als gitzwarte blaren. Zin in een wonder, een bodempje wijn. Kluisters – hoe lang nog? Ik wil graag bevrijd waar is het gouden geluid – pastorale? Zomertijd vliegt en de herfst klinkt nabij. Kronkels van pijn in zwarte spiralen. Waar kan het zaad van mijn woorden toch zijn? Mijn Oekraïne begint weer haar ronde. Weer, wederom deze dodelijke wonde. Zin in een wonder, een bodempje wijn.
Vertaald door Arie van der Ent
Nothing in Particular Happened
Nothing in particular happened. What are you to me? Someone else’s. Life unraveled where it was unhemmed to irony’s bitter farewell threads. Life unraveled where it was unhemmed. A yarn ball of pain’s all that is left. Nothing in particular happened. You just look a little like Kismet.
Out There Are Planets Far Beyond Our View
Out there are planets far beyond our view Oh, how that far-flung bedroom must be dreary! And yet perhaps we shine upon them too? Perhaps we are the star when they are weary?
Vertaald door Ellen Poplavska
Vleugels
Dat is zo… die, die vleugels hebben, hebben geen grond nodig Is er geen grond? Dan zal het een wolk zijn. Is er geen veld? Dan zal het vrijheid zijn. Is er geen liefde? Dan zal het de hemel zijn.
Hier is. misschien, waarheid van vogels. Maar hoe is het met de mens? Wat is er met de mens? Die wonen op de grond, en kunnen niet vliegen. Maar vleugels hebben ze wel En deze vleugels zijn niet van dons gemaakt, Maar uit echtheid en toeverlaat.
Iemand heeft die vleugels vanuit getrouwheid in liefde gemaakt. Iemand vanuit levenslange trachten. Iemand vanuit oprechtheid in werk. Iemand vanuit misdadigheid voor zorgen. Iemand vanuit een liedje of hoop. Of uit poëzie of droom
Mensen kunnen niet vliegen… Maar toch wel over vleugels beschikken.
De winter maakt de gehoorgangen lang. In hun nachthok schreeuwen de witte pauwen. Dat is aan de andere kant van de stad.
Nu het zoontje dat nog komen moet schrijlings op zijn kleine slee bovenaan een boshelling klappertandend neuriënd.
Hij is gelukkig, koud en bang. Hij weet, maar nog niet zeker, wat gedachten maken kunnen, wat een kop verstouwen kan.
Storm op til
De wind raakt van de bomen in de war. De post bezorgt een elektrische deken. Een hand tekent vlug voor ontvangst. Dag. Dag. Zon en schaduw vallen van links en rechts. De schoolkinderen rennen af en aan over tegels vol vegen, tegels vol streken. De oranje deuren gaan open en dicht. De schemer wordt in de straat gespoten. Schijnwerpers thuiskomen. Dag. Dag. De nieuwe deken. Dat werd tijd. Meteen maar proberen? Gekke vent. De wind ziet opgeblazen. Hij gebruikt medicijnen vanwege je weet wel. Staat in het donker midden op straat, laat alarmen afgaan. Verdomme. Niet weer hè? Net nu ik lig.
Winter in Leimuiden
Het ijs ligt blindweg vuistdik. Over wat zon leunen halflange wolken. Ze hoesten gedwongen achter hun hand, zacht.
Maar op het onderlicht schaatst mijn vriend pijnstekel.
Ja, achter op de Westeinder is die onverschillige Stekel in de weer. Volgens hem moet het zijn ijzers nu verduren, de sporen, de verschillen die hij maakt.
Dat is zo… die, die vleugels hebben, hebben geen grond nodig Is er geen grond? Dan zal het een wolk zijn. Is er geen veld? Dan zal het vrijheid zijn. Is er geen liefde? Dan zal het de hemel zijn.
Hier is. misschien, waarheid van vogels. Maar hoe is het met de mens? Wat is er met de mens? Die wonen op de grond, en kunnen niet vliegen. Maar vleugels hebben ze wel En deze vleugels zijn niet van dons gemaakt, Maar uit echtheid en toeverlaat.
Iemand heeft die vleugels vanuit getrouwheid in liefde gemaakt. Iemand vanuit levenslange trachten. Iemand vanuit oprechtheid in werk. Iemand vanuit misdadigheid voor zorgen. Iemand vanuit een liedje of hoop. Of uit poëzie of droom
Mensen kunnen niet vliegen… Maar toch wel over vleugels beschikken.
De maan onder een sprei. En onder de maan ga ik op een roestige fiets, fiets weg van jou.
De maan onder een sprei. Alsof ik dit al eerder geschreven heb. Iets geruststellends, iets kalms, iets weids. Een moeder die je goedenacht kust. God die over je waakt.
Onder de maan sta ik stil, kijk en denk aan jou, aangeraakt door de maan.
Ik zie het huis, het raam, je bed. In je gedachten lees ik liefde, leegte, zwart verdriet.
Geef het aan de maan, geef het aan de maan.
Kikker
Ik heb de kikker van Reve gered. De kikker? De kikker die was vastgemetseld op de muur voor hun huisje in Greonterp. Er was ook een konijn. Waar dat gebleven is, geen idee. Na Reve’s vertrek is die muur razendsnel neergehaald. Friesland lag weer open.
Nachtlokaal
Waar leegte was, zijn miljarden sterren.
De maan slijpt haar sikkel. Wij zijn groots en levend,
niet meer dan een druppel. Verbitterd maar blijmoedig.
Omhels me. Kus me. Geloof je nog in
het hiernamaals van een kindertijd? Geesten
gewekt door katers. Scherven in het brein.
De zanger vleugellam vertolkt zijn lied.
Rense Sinkgraven (Sint Jacobiparochie, 17 maart 1965)
Ik zal sterven in Parijs bij zware regen, op een dag waaraan ik mijn herinnering al heb. Ik zal sterven in Parijs – en ik voel geen angst – misschien op een donderdag, als vandaag, in de herfst.
Donderdag zal het zijn, want vandaag, donderdag, terwijl ik deze verzen schrijf, heb ik gebroken de botten aangedaan en, vandaag als nooit tevoren, heb ik me weerom gezien, met heel mijn weg, alleen.
César Vallejo is dood, iedereen sloeg hem hoewel hij hen niets deed, ze ranselden hem hard met een stok en hard
ook met een touw; getuigen zijn de botten en de donderdagen, de eenzaamheid, de regenbuien, de wegen…
Vertaald door Heken Sittig en Jorge Heredia
César Vallejo (16 maart 1892 – 15 april 1938) Standbeeld van de dichter op de campus van de César Vallejo universiteit in Trujillo, Peru.
Dein Film ist wahr, Marty McFly, auch wir sind in die Vergangenheit gefahren, nicht mit einem DeLorean DMC-12,
sondern per Interrail nach Florenz, wo Brunelleschi eine aber-tausend-tonnenschwere Domkuppel im Himmel schweben ließ, der darüber selig war,
oder mit dem Fahrrad durch den kühlen Maimargen in die Bibliothek, wo Hegel in weißen Handschuhen die brüchigen Bücher ausgab, aus denen wir in vergilbten Stunden und raschelnden Minuten herauslasen:
Alles hat seinen Platz, vielleicht auch du,
und weiter ins New York der frühen 1960er, als Bob Dylan, Sonntagmorgen, durch die Straßen, gesprenkelt von Pfützen, in seinem dünnen Mantel geführt von einer zitternden Wohltat wusste: Alle Lieder sind noch zu singen, flattern jetzt auf, in dir, aus dir.
So durch die Vergangenheit gereist, und als wir zurückkamen in deinem wie in unserem Film die Gegenwart eine andere, nicht mehr schwarz-weiß, die Box der Moderne nicht mehr, sondern die weite Leinwand,
in die ich hineinschritt, um Verse zu schreiben, die sein sollten wie die Kurven, Marty, deiner Skateboard-Fahrt, um einen Parkplatz zum Leben zu erwecken oder um ein Mädchen zu überzeugen zum Campen am Wochenende am See, wo es dämmerte, abends
und morgens in diesem Lebensstreifen.
Potsdam
Wir treffen uns, du bist der frisch Getrennte, da blickt man auf den See und kaut Salat, Spaghetti drehen sich wie Argumente, ich seh dich noch vorm ersten Referat. Zwei Kanufahrer, die das Wasser stechen, natürlich kurvt ein Liebeskahn vorbei, und überm Wasser hängen die Versprechen, Geräusche, unverständlich für uns zwei, die früher Bälle traumhaft in die Gassen, nun zögernd Worte durch den Abend passen
Hoe lang blijven wij nog wachten op wat ons niet verschuldigd is… En in welke bocht mogen wij onze arme knie voor eeuwig strekken! Wanneer zal het kruis dat ons bezielt zijn riemen laten rusten. Hoe lang blijft de Twijfel ons nog ridderen om geleden leed… We zitten al zo lang aan tafel met de bitterheid van een kind dat om middernacht, slapeloos, van honger schreit… En wanneer zullen wij de anderen vinden en aan de rand van een eeuwige morgen allemaal aanzitten aan het ontbijt. Hoe lang nog dit tranendal, waar ik nooit om heb gevraagd. Op mijn ellebogen, in tranen, met gebogen hoofd en verslagen herhaal ik: hoe lang dit avondmaal nog duurt. Er is iemand die veel heeft gedronken; spottend draait hij ons, als een zwarte lepel vol bitter levenssap, het graf voor ogen… Maar nog minder weet die duistere hoe lang de maaltijd duren zal!
Vertaald door Robert Lemm
César Vallejo (16 maart 1892 – 15 april 1938) Monument voor César Vallejo door de Peruaanse beeldhouwer Miguel Baca Rossi in Lima, Peru
Uit: De basiliek in Lyon(Vertaald door Reina Dokter)
“1. Dit verhaal begint in Lyon, maar het kan waar dan ook eindigen. Er komen vier mannen, twee politieagenten, vijf vrouwen, twee fototoestellen, een fiets (die je niet ziet) en een oude voetbal in voor. Het verhaal bestaat uit tien delen van ongelijke lengte. Het grootste deel van het verhaal, dat meer dan één segment omvat, speelt zich af vóór de basiliek; het kortste segment speelt zich af op een van de pleinen van Lyon; één segment verloopt in bijna volmaakte stilte; alle segmenten zijn een vrucht van de verbeelding. Op een gegeven moment, nog voordat ze begon, bevond het verhaal zich aan de rand van de stad. Ze stond daar enige tijd, totdat het begon te regenen. Ze veegde de druppels die langs haar gezicht stroomden af en stak haar duim op. In de auto die stopte zaten twee vrouwen. Ze kauwden allebei kauwgom. ‘Je kunt achterin gaan zitten,’ zei de vrouw die niet reed, ‘of hier tussen ons in, wat je wilt.’ Ze haalde haar schouders op en blies een bel van haar kauwgom. Het verhaal bedacht dat ze op de achterbank verdrietig en alleen zou zijn en kroop tussen de twee vrouwen in. De vrouw die niet reed sloeg het portier dicht en de auto trok op. ‘Waar gaan jullie heen?’ vroeg het verhaal. ‘Waar dan ook,’ zei de vrouw die reed. Goed, dacht het verhaal, ik ben in Lyon begonnen, maar ik kan waar dan ook eindigen. Ze lachte eerst naar de ene, toen naar de andere vrouw, deed haar ogen dicht en viel in slaap.
2. Ze droomde dat er mieren over haar heen liepen, maar toen ze haar ogen opendeed, zag ze dat het de vingers waren van de vrouw die niet reed. Die had haar blouse losgeknoopt en raakte met de vingertoppen haar huid aan. Het meisje duwde vol walging de hand van de vrouw weg en begon haar blouse dicht te knopen. ‘Wat is er?’ zei de vrouw, ‘ik wilde alleen maar zien wat voor huid je hebt. Je hebt een mooie huid,’ vervolgde ze, ‘maar dat weet je zelf vast ook.’ Het meisje zei niets. Ze ging verder met het dichtknopen van haar blouse en propte die toen in haar spijkerbroek. Goed dat ik geen rok heb aangetrokken, dacht ze. Die ochtend had ze er bijna twee uur mee verdaan om te kiezen tussen een rok en een spijkerbroek, en hoewel ze daarom toen boos op zichzelf was geweest, was ze nu blij.”
Onbegrijpelijk en duidelijk liggen in hun geschiedenis dingen begraven. Alles heeft een begin en zijn kanker – een gevoel van gisteren op dit uur. De vrouw en haar oud geworden kat, in wiens lichaam de tijd beweegt, tellen de sneetjes op het tafelblad bij de dagboekpagina’s op. Op de achtergrond het bekende lawaai van de fabriek. Andere arbeiders, zegt men, een andere herfst, die volgens het boekje en te verwachten was.
„Vom Hinterhof schien die Sonne in die Küche, und wenn ich auch wenig verstand von dem, was erzählt wurde, begriff ich doch, dass etwas in Unordnung geraten war und meine Großmutter Angst hatte. Dass es der Sozialismus war, der in Unordnung geraten war, verstand ich erst später, als die Ereignisse schon zum Gedenktag geronnen waren. Meine Großmutter war auch alles andere als eine Sozialistin, wie ich später erfuhr, sie hatte nur vor jeder Art von Unordnung Angst. Es interessierte sie nicht, dass der Sozialismus in Unordnung geriet, sie hatte nur die Angst: die Russen kommen. Auch das erzählte ich Dr. Meissner bei unserer ersten Begegnung, und er wiederholte: »Sie sind auf jeden Fall unser Mann.« So wurde ich der achte von insgesamt sechzehn Probanden. Vorgestern, IC 2453 Ankunft Düsseldorf Hbf 17:05, Zeit des vorabendlichen Berufsverkehrs, Anfang März. Mein Arbeitsbeginn rückt näher. Entspannte Fahrt, die Augen halb geschlossen, während draußen »Leverkusen« vorbeizieht. Gibt es »Leverkusen«, frage ich mich jedes Mal auf dieser Strecke. Nach dem Aussteigen vorbei an nervösen kleinen Menschenpulks, freudig oder angespannt. Rückwärtiger Ausgang, Taxi nach Flingern. Der Fahrer ist schweigsam. Ich frage ihn, ob er bald Feierabend hat. Eine meiner Standardfragen, um das Schweigen nicht zu sehr aufzuladen, obwohl ich jeden, der gern schweigt, bestens verstehe. »Habe gerade angefangen«, sagt der Fahrer, »fahre durch bis morgen früh um sechs.« Warum überrascht mich immer noch das zwar nicht akzentfreie, aber grammatikalisch einwandfreie Deutsch, warum muss ich mir die Frage woherkommSie verkneifen. Ich tippe auf Afghanistan. Du lebst seit Jahrzehnten in einem Multikultiland, weißer alter Mann, und es gefällt dir doch. Warum dann diese Fragen noch immer im Hinterkopf. »Ich setze Sie direkt hier vorm Haupteingang ab«, sagt der Fahrer jetzt und fragt, ob ich eine Quittung brauche. Oben angekommen der übliche Satz: Da bin ich mal wieder. Und die Antwort: Sie sind es. Willkommen, Herr Roloff. Möchten Sie etwas trinken. Solche Begrüßungsrituale gehören zu meiner Arbeit. Manche sammeln Leergut; ich schlafe. Vom Ertrag her ist meine Tätigkeit deutlich lohnender, und im Ansehen rangiert sie weit über der erstgenannten. Während andere Papierkörbe und Parks durchstöbern, immer mit der lauernden Befürchtung, es könnten fremde Blicke auf ihnen ruhen, liege ich, als klinisches Objekt, in ebenso klinisch sauberer Bettwäsche und gleite hinüber, vielfach kabelfrei verstöpselt zwar, aber das stört mich schon lange nicht mehr. Es handelt sich in mehrfacher Bedeutung des Wortes um einen Traumberuf. Zwar werde ich über die gesamte Schlafzeit beobachtet und gemessen, aber gerade im Schlaf spüre ich den Blick des Anderen nicht. Davon habe ich mein Leben lang geträumt. Und der erste Blick nach dem Aufwachen ist immer freundlich: dankbar, dass ich mich – wieder einmal – zur Verfügung gestellt habe. Dann beginnt der Tag, auf Wunsch bekomme ich noch Frühstück, und danach trete ich auf die Straße, in Lübeck, Göttingen, Düsseldorf, auch zu Hause in Köln. Berühmter Schläfer, der ich bin. Jedenfalls in der Szene; die Ewigwachen wissen nichts von mir. Die 24/7-Zombies mit ihren weit aufgerissenen Augen.“
