Romenu is een blog over gedichten, literatuur en kunst Maar Romenu is ook een professionele freelance vertaler Du-Ne en Ne-Du http://www.roumen-vertalingen.nl/
Georg Trakl werd op 3 februari 1887 in het conducteurshuis aan de Waagplatz 2 in Salzburg geboren. Zijn vader, Tobias Trakl, was een handelaar in ijzerwaren en zijn moeder, die ook psychische problemen had, was Maria Catharina Trakl, (meisjesnaam Halik). Voorts had hij nog drie broers en drie zussen. Margarethe (doorgaans Grethe genoemd) stond hem het naast, zelfs zodanig dat sommigen een incestueuze verhouding vermoeden. Zijn jeugd bracht hij door in Salzburg. Vervolgens bezocht hij van 1897 tot 1905 het humanistische gymnasium. Om toch een academische opleiding te kunnen volgen, werkte hij tot 1908 in de praktijk bij een apotheker. Sommigen vermoedden dat hij dit vooral deed om zichzelf opiaten te kunnen verschaffen. Bij het uitbreken van WO I werd Trakl als medicus naar het front in Galicië (heden ten dage in Oekraïne en Polen) gestuurd. Zijn gemoedsschommelingen leidden tot geregelde uitbraken van depressie, die verergerd werden door de afschuw die hij voelde voor de verzorging van de ernstig verwonde soldaten. De spanning en druk dreven hem ertoe een suïcidepoging te ondernemen, welke zijn kameraden nochtans verhinderden. Hij werd in een militair ziekenhuis opgenomen in Kraków, alwaar hij onder strikt toezicht geplaatst werd.Trakl verzonk daar in nog zwaardere depressies en schreef Ficker om advies. Ficker overtuigde hem ervan dat hij contact moest opnemen met Wittgenstein, die inderdaad op weg ging na Trakls bericht te hebben ontvangen. Op 4 november 1914, drie dagen voordat Wittgenstein aan zou komen, overleed hij echter aan een overdosis cocaïne
Paul Celan
Paul Celan werd onder de naam Paul Antschel op 23 november 1920 geboren in Czernowitz, toentertijd de hoofdstad van de Roemeense Boekovina, nu behorend bij de Oekraïne. Paul Celans ouders waren Duitssprekende joden die hun zoon joods opvoedden en hem naar Duitse christelijke scholen stuurden. In 1942 werden Celans ouders door de Duitse bezetter naar een werkkamp gedeporteerd en daar vermoord. Hijzelf wist aanvankelijk onder te duiken, maar moest vanaf juli 1942 in een werkkamp dwangarbeid verrichten. Celan overleefde de oorlog. Via Boekarest en Wenen vestigde Celan zich in 1948 in Parijs. Daar was hij werkzaam als dichter, vertaler en doceerde hij aan de prestigieuze Ecole Normale Supérieure. Vermoedelijk op 20 april 1970 beëindigde hij zijn leven zelf door in de Seine te springen.
Gerard Reve
Gerard Reve over: Medearbeiders ”God is in de mensen, de dieren, de planten en alle dingen - in de schepping, die verlost moet worden of waaruit God verlost moet worden, door onze arbeid, aangezien wij medearbeiders van God zijn.” Openbaring ”Tja, waar berust elk godsbegrip op, elke vorm van religie? Op een openbaring, dat wil zeggen op een psychische ervaring van zulk een dwingende en onverbiddelijke kracht, dat de betrokkene het gevoel heeft, niet dat hij een gedachte of een visioen heeft, maar dat een gedachte gedachte of visioen hem bezit en overweldigt.”
Simon Vestdijk
Simon Vestdijk (Harlingen, 17 oktober 1898 – Utrecht, 23 maart 1971) was een Nederlands romancier, dichter, essayist en vertaler. Zijn jeugd te Harlingen en Leeuwarden beschreef hij later in de Anton Wachter-cyclus. Van jongs af aan logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Amsterdam, waar hij zich in 1917 aan de Universiteit van Amsterdam inschrijft als student in de medicijnen. Tijdens zijn studie die van 1917 tot 1927 duurde, leerde hij Jan Slauerhoff kennen.Tot 1932 is hij als arts in praktijken door heel Nederland werkzaam. In 1932 volgt zijn officiële schrijversdebuut met de uitgave van de bundel Verzen in De Vrije Bladen. Doorslaggevend voor Vestdijks uiteindelijke keuze voor de literatuur is zijn ontmoeting in 1932 met Eddy Du Perron en Menno ter Braak. Deze ontmoeting had tot resultaat dat hij redactielid werd van het tijdschrift Forum Kort daarop, in 1933, wordt zijn eerste novelle, De oubliette, uitgegeven. In hetzelfde jaar schrijft hij Kind tussen vier vrouwen, dat, eerst geweigerd door de uitgever, later de basis zal vormen voor de eerste drie delen van de Anton Wachter-romans. In 1951 ontvangt Vestdijk de P.C. Hooftprijs voor zijn in 1947 verschenen roman De vuuraanbidders. In 1957 wordt hij voor het eerst door het PEN-centrum voor Nederland voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Literatuur, die hij echter nooit zal krijgen. Op 20 maart 1971 wordt hem de Prijs der Nederlandse Letteren toegekend, maar voor hij deze kan ontvangen overlijdt hij op 23 maart te Utrecht op 72-jarige leeftijd. Vestdijk was auteur van ca. 200 boeken. Vanwege deze enorme productie noemde de dichter Adriaan Roland Holst hem 'de man die sneller schrijft dan God kan lezen'. Andere belangrijke boeken van Simon Vestdijk zijn: "Kind van stad en land" (1936), "Meneer Visser's hellevaart" (1936), "Ierse nachten" (1946), "De toekomst de religie" (1947), "Pastorale 1943" (1948), "De koperen tuin" (1950), "Ivoren wachters" (1951), "Essays in duodecimo" (1952) en "Het genadeschot" (1964).
K.P. Kavafis K.P. Kavafis werd als kind van Griekse ouders, afkomstig uit Konstantinopel, geboren in 1863 in Alexandrië (tot vandaag een Griekse enclave) waar hij ook het grootste deel van zijn leven woonde en werkte. Twee jaar na de dood van zijn vader verhuist het gezin in 1872 naar Engeland om na een verblijf van vijf jaar naar Alexandrië terug te keren. Vanwege ongeregeldheden in Egypte vlucht het gezin in 1882 naar Konstantinopel, om na drie jaar opnieuw naar Alexandrië terug te gaan. In de jaren die volgen maakt Kavafis reizen naar Parijs, Londen en in 1901 zijn eerste reis naar Griekenland, in latere jaren gevolgd door nog enkele bezoeken. Op de dag van zijn zeventigste verjaardag, in 1933 sterft Kavafis in Alexandrië. De roem kwam voor Kavafis pas na zijn dood, dus postuum. Deels is dat toe te schrijven aan zijn eigen handelswijze. Hij was uiterst terughoudend met de publicatie van zijn gedichten, liet af en toe een enkel gedicht afdrukken in een literair tijdschrift, gaf in eigen beheer enkele bundels met een stuk of twintig gedichten uit en het merendeel van zijn poëzie schonk hij op losse bladen aan zijn beste vrienden.
Thomas Mann
Thomas Mann, de jongere broer van Heinrich Mann, werd geboren op 6 juni 1875 in Lübeck. Hij was de tweede zoon van de graankoopman Thomas Johann Heinrich Mann welke later één van de senatoren van Lübreck werd. Zijn moeder Julia (geboren da Silva-Bruhns) was Duits-Braziliaans van Portugees Kreoolse afkomst. In 1894 debuteerde Thomas Mann met de novelle "Gefallen". Toen Thomas Mann met 21 jaar eindelijk volwassen was en hem dus geld van zijn vaders erfenis toestond - hij kreeg ongeveer 160 tot 180 goldmark per jaar - besloot hij dat hij genoeg had van al die scholen en instituties en werd onafhankelijk schrijver. Kenmerkend voor zijn stijl zijn de ironie, de fenomenale taalbeheersing en de minutieuze detailschildering. Manns reputatie in Duitsland was sterk wisselend. Met zijn eerste roman, Buddenbrooks (1901), had hij een enorm succes, maar door zijn sceptische houding tegenover Duitsland na de Eerste Wereldoorlog veranderde dit volledig. Stelde hij zich tot aan de jaren twintig apolitiek op (Betrachtungen eines Unpolitischen, 1918), meer en meer raakte hij bij het Politiek gebeuren betrokken. Zijn afkeer van het nationaal socialisme groeide, zijn waarschuwingen werden veelvuldiger en heftiger. In 1944 accepteerde hij het Amerikaanse staatsburgerschap. Tussen 1943 en 1947 schreef Mann Doktor Faustus (zie Faust), de roman van de 'Duitse ziel' in de gecamoufleerd geschilderde omstandigheden van de 20ste eeuw. In 1947 bezocht hij voor het eerst sinds de Oorlog Europa, twee jaar later pas Duitsland. In 1952 vertrok hij naar Zwitserland. Op 12 augustus 1955 stierf hij in Zürich. Twintig jaar na zijn dood, in aug. 1975, is zijn literaire nalatenschap geopend: dagboekaantekeningen van 15 maart 1933 tot 29 juli 1955, alsmede notities uit de jaren 1918 tot en met 1921.Belangrijke werken zijn: Der Zauberberg, Der Tod in Venedig, Dokter Faustus , Joseph und seine Brüder en Die Bekenntnisse des Hochstaplers Felix Krull.
Rainer Maria Rilke
Rilke werd op 4 december 1875 geboren in Praag. Hij had al naam gemaakt als dichter met zijn bundels Das Stundenbuch en Das Buch der Bilder, toen hij de literaire wereld versteld deed staan en wereldfaam verwierf met de publicatie van zijn twee delen Neue Gedichte in 1907 en 1908. Hij verzamelde daarin het beste werk uit een van zijn vruchtbaarste periodes, die hij grotendeels doorbracht in Parijs. Rilke was daar diep onder de indruk gekomen van Rodin, bij wie hij een tijdlang in dienst was als particulier secretaris. Rodin, zei hij later, had hem leren kijken. Dit kijken kwam neer op intense concentratie, om het mysterie te kunnen zien ‘achter de schijnbare werkelijkheid'. Latere en rijpere werken als Duineser Elegien (1912-1923) en het ronduit schitterende Die Sonette an Orfeus (1924) illustreren Rilkes metafysische visie op het onzegbare, dat haar verwoording vindt in een hermetische muzikale taal. Op 29 december 1926 overlijdt Rilke in het sanatorium in Val-Mont aan de gevolgen van leukemie. Enkele dagen later wordt hij, overeenkomstig zijn wens, begraven op het kerkhof van Raron.
* * * * * * * * * * * * * * * *
Romenu
Over literatuur, gedichten, kunst en cultuur
21-09-2014
Xavier Roelens, Fannie Flag, H.G. Wells, Johann Peter Eckermann
“Mrs. Earle Poole, Jr., better known to friends and family as Sookie, was driving home from the Birds-R-Us store out on Highway 98 with one 10-pound bag of sunflower seeds and one 10-pound bag of wild bird seed and not her usual weekly purchase for the past fifteen years of one 20-pound bag of the Pretty Boy Wild Bird Seed & Sunflower Mix. But as she had explained to Mr. Nadleshaft, she was worried that the smaller birds were still not getting enough to eat. Every morning lately, the minute she filled her feeders, the larger more aggressive blue jays would swoop in and scare the little birds all away. She noticed that the blue jays always ate the sunflower seeds first, and so tomorrow, she was going to try putting just plain sunflower seeds in her front yard feeders, and while the blue jays were busy eating them, she would run around the house as fast as she could and put the plain wild bird seed in the feeders in the back yard. That way, her poor finches and titmouses might be able to get a little something, at least. *** As she drove over the Mobile Bay Bridge, she looked out at the big white puffy clouds and saw a long row of pelicans flying low over the water. The bay was sparkling in the bright sun and already dotted with red, white, and blue sailboats headed out for the day. A few people standing alongside the bridge fishing waved as she passed by, and she smiled and waved back. She was almost to the other side when she suddenly began to experience some sort of a vague and unusual sense of wellbeing. And with good reason. Against all odds, she had just survived the last wedding of their three daughters, Dee Dee and the twins, Ce Ce and Le Le. Their only unmarried child now was their 25-year-old son, Carter, who lived in Atlanta. And some other poor (God help her), beleaguered Mother of the Bride would be in charge of planning that happy occasion. All she and Earle would have to do for Carter’s wedding was show up and smile. And today, other than one short stop at the bank and picking up a couple of pork chops for dinner, she didn’t have another single thing she had to do. She was almost giddy with relief. Of course, Sookie absolutely worshipped and adored her girls, but having to plan three large weddings in less than two years had been a grueling, never-ending, twenty-four hours a day job, with all the bridal showers, picking out patterns, shopping, fittings, writing invitations, meeting with caterers, figuring out seating arrangements, ordering flowers, etc.”
Uit: The Outline Of History (The Decay of Syria under the Sassanids)
'Syria was broken up into a curious quilt-like pattern of principalities and municipal kingdoms; beginning with the almost barbarous states of Commagene and Edessa (Urfa) in the north. South of these stood Bambyce, with its huge temples and priestly governors. Towards the coast a dense population in villages and towns clustered around the independent cities of Antioch, Apamea, and Emesa (Homs); while out in the wilderness the great Semitic merchant city of Palmyra was gaining wealth and greatness as the neutral trading-ground between Parthia and Rome. Between the Lebanon and Anti-Lebanon we find, at the height of its glory, Heliopolis (Baalbek), the battered fragments of which even now command our admiration. . . . Bending in towards Galilee we find the wondrous cities of Gerasa and Philadelphia (Amman) connected by solid roads of masonry and furnished with gigantic aqueducts. . . . Syria is still so rich in ruins and remains of the period that it is not difficult to picture to oneself the nature of its civilization. The arts of Greece, imported long before, had been developed into magnificence that bordered on vulgarity. The richness of ornamentation, the lavish expense, the flaunting wealth, all tell that the tastes of the voluptuous and artistic Semites were then as now. I have stood in the colonnades of Palmyra and I have dined in the Hotel Cecil, and, save that the latter is built of iron, daubed with sham wood, sham stucco, sham gold, sham velvet, and sham stone, the effect is identical. In Syria there were slaves in sufficient quantity to make real buildings, but the artistic spirit is as debased as anything made by machinery. Over against the cities the village folk must have dwelt pretty much as they do now, in houses of mud and dry stone wall ; while out in the distant pastures the Bedouin tended their flocks in freedom under the rule of the Nabatean kings of their own race, or performed the office of guardians and agents of the great trading caravans. 'Beyond the herdsmen lay the parching deserts, which acted as the impenetrable barrier and defence of the Parthian Empire behind the Euphrates, where stood the great cities of Ctesiphon, Seleucia, Hatra, Nisibin, Harran, and hundreds more whose very names are forgotten. These great townships subsisted on the enormous cereal wealth of Mesopotamia, watered as it then was by canals, whose makers' names were even then already lost in the mists of antiquity.“
H. G. Wells (21 september 1866 - 13 augustus 1946) Foto uit 1930, ingekleurd door Dana Keller.
Es sandte der April uns herbe Schauer, Kein grünes Blättchen wagte sich hervor; Schien ja die Sonne, war's von kurzer Dauer, Gleich hüllend sich in finstrer Wolken Flor. Da war's am besten im gesell'gen Zimmer, Am besten dort, wo man Dich, Holde, sah; In Deiner Anmut Nähe glaubt' ich immer, Es sei der Lenz mit allen Freuden da.
Das Dachstübchen
Du wohnst erhaben in des Himmels Nähe, Und zwar mit mehr als bloßem Schein: Glaubt' ich doch oft bei dir in solcher Höhe An reiner Seligkeit ein Gott zu sein! -
Johann Peter Eckermann (21 september 1792 - 3 december 1854) Museum im Marstall met het Eckermann-Gedenkzimmer in Winsen
when my father had been dead a week I woke with his voice in my ear I sat up in bed
and held my breath and stared at the pale closed door
white apples and the taste of stone
if he called again I would put on my coat and galoshes
Ox Cart Man
In October of the year, he counts potatoes dug from the brown field, counting the seed, counting the cellar's portion out, and bags the rest on the cart's floor.
He packs wool sheared in April, honey in combs, linen, leather tanned from deerhide, and vinegar in a barrel hoped by hand at the forge's fire.
He walks by his ox's head, ten days to Portsmouth Market, and sells potatoes, and the bag that carried potatoes, flaxseed, birch brooms, maple sugar, goose feathers, yarn.
When the cart is empty he sells the cart. When the cart is sold he sells the ox, harness and yoke, and walks home, his pockets heavy with the year's coin for salt and taxes,
and at home by fire's light in November cold stitches new harness for next year's ox in the barn, and carves the yoke, and saws planks building the cart again.
Uit: De verliefden(Vertaald door Aline Glastra van Loon)
“De laatste keer dat ik Miguel Desvern of Deverne zag was ook de laatste keer dat hij gezien werd door zijn vrouw, Luisa, wat toch wel vreemd en misschien onrechtvaardig was, aangezien zij zijn vrouw was en ik daarentegen een onbekende die nog nooit een woord met hem had gewisseld. Zelfs zijn naam kende ik niet, die kwam ik pas te weten toen het al te laat was, toen hij op een foto in de krant stond, neergestoken en half uitgekleed en op het punt te veranderen in een dode, als hij dat al niet was voor zijn eigen afwezige bewustzijn dat nooit meer zou terugkeren; het laatste wat hij moet hebben beseft was dat men hem per vergissing en zonder reden met een mes te lijf ging, dat wil zeggen stompzinnig, en dat er bovendien niet één maar meerdere keren werd gestoken, genadeloos, om hem daar ter plekke van de aardbodem te laten verdwijnen en zonder pardon naar de andere wereld te helpen. Te laat voor wat, vraag ik me af. Eerlijk gezegd weet ik het niet. Pas als iemand doodgaat denken we dat het te laat is voor wat dan ook, voor alles - vooral om op hem te wachten - en schrijven we hem zonder meer af. Dat doen we eveneens met familieleden, ook al kost het ons veel meer moeite en treuren we om hen en blijft hun beeld in ons hoofd zitten als we op straat en door ons huis lopen, en geloven we lange tijd dat we er niet aan zullen wennen. Maar vanaf het begin weten we - vanaf het moment dat ze doodgaan - dat we niet meer op hen hoeven te rekenen, zelfs niet voor het alleronbeduidendste, voor een alledaags telefoontje of een domme vraag ('Heb ik de autosleuteltjes daar laten liggen?','Hoe laat zijn de kinderen vandaag weggegaan?'), voor niets. Niets is niets. Eigenlijk is het onbegrijpelijk, want het impliceert dat we zekerheden hebben, wat niet strookt met onze aard: de zekerheid dat iemand niet meer zal komen, niets meer zal zeggen, nooit meer een stap zal zetten - noch om dichterbij te komen noch om zich te verwijderen -, ons niet meer zal aankijken, zijn blik niet meer zal afwenden.”
“De klok, in 't keukentje, riep ‘koekoe’, één keer. Alfons werd half wakker. Hij vroeg zich even, in onduidelijk denken, af, of het soms reeds de echte vogel buiten was, en niet de klok. Hij kon 't niet ophelderen; hij sliep dadelijk weer snurkend in. Toen scheen het hem dat iemand aan zijn venster tikte, en dat een welbekende stem zijn naam riep. Hij wilde opstaan en gaan kijken, maar de slaap van zwaar-drukkende vermoeidheid hield, als met duwende vingers, zijn oogleden dicht, en doofde de inspanning van zijn geest in soezing weer uit. Toen hoorde hij het eindelijk heel duidelijk: het driemaal bonzen op zijn vensterraam, en de stotterstem van boer Kneuvels, zijn baas, die riep: ‘A.... Alfons.... 't es ien! Toe,.... ge.... ge moet opstoan!’ Opeens was hij klaar wakker en wipte uit zijn bed. ‘Zij-je 't gij, boas?’ riep hij werktuigelijk. En meteen, waggelend op zijn nog onvaste beenen, was hij bij het raampje en trok het open. De heerlijk-frissche zomernacht-lucht woei hem als een adem van jong leven in 't gezicht, en vulde met een gulle teug van nieuwe krachten zijn benauwde longen. ‘Ghááá!....’ zuchte hij, diep ademhalend. En in de duisternis zag hij den boer daar buiten staan, een donkere, vaag omlijnde gestalte, tegen zwartblauwen, flonkerenden sterrennacht. ‘Dag Al... Alfons,’ hakkelde de boer. ‘Goe... oe weere te weege. Wi... ilt... gij de Van Doalens goan roepen, 'k zal ik o.... om d'ander goan?’ ‘Joa ik, boas,’ antwoordde Alfons, die zich reeds aan 't aankleeden was. Hol en luid klonken hun stemmen in de holte van den nacht. Als een donkere schaduw trok de boer zich terug, en helderder flonkerden in 't vierkant van het open raampje de levend-tintelende sterren aan het donkerblauw uitspansel. Alfons stak 't hoofd naar buiten. De boer was reeds onzichtbaar. Heel in de verte blafte dof een hond.”
Cyriel Buysse (20 september 1859 - 25 juli 1932) In 1929
“I studied Latin for five years in college, and from this study brought away a dozen Latin verses. One of them is from Virgil: "Happy he who has learned to know the causes of things." The words have stayed in my mind, summing up the purpose of my intellectual life: Not to rest content with observing phenomena, but to know what they mean, how they have come to be, how they may be guided and developed, or, if evil, may be counteracted. I would not have taken the trouble to write a book to say to the reader: I have been persecuted for twenty years by prostitute Journalism. The thing I am interested in saying is: The prostitution of Journalism is due to such and such factors, and may be remedied by such and such changes. Here is one of the five continents of the world, perhaps the richest of the five in natural resources. As far back as history, anthropology, and even zoology can trace, these natural resources have been the object of competitive struggle. For the past four hundred years this struggle has been ordained by the laws and sanctified by the religions of man. "Each for himself," we say, and, "the devil take the hindmost." "Dog eat dog," we say. "Do others or they will do you," we say. "Business is business," we say. "Get the stuff," we say. "Money talks," we say. "The Almighty Dollar," we say. So, by a thousand native witticisms, we Americans make clear our attitude toward the natural resources of our continent. As a result of four centuries of this attitude, ordained by law and sanctified by religion, it has come about that at this beginning of the twentieth century the massed control of the wealth of America lies in the hands of perhaps a score of powerful individuals. We in America speak of steel kings and coal barons, of lords of wheat and lumber and oil and railroads, and think perhaps that we are using metaphors; but the simple fact is that the men to whom we refer occupy in the world of industry precisely the same position and fill precisely the same roles as were filled in the political world by King Louis, who said, "I am the State."
Upton Sinclair (20 september 1878 – 25 november 1968) Cover van een biografie
" Einen prachtvolleren Körper kann es nicht geben, dachte Schnath, während er, im Bett knieend, den Schlafenden betrachtet. Ob er weiß, wie toll er gebaut ist? Ahnt er, dass ihm keine Frau, wenn sie ihn jetzt sähe, widerstehen könnte? Diese Gedanken erfüllten ihn mit Rührung für Peter. Er beugte sich tief über ihn und strich ihm behutsam über den weichen, schwarzen Flaum auf den Oberschenkeln. ... Schließlich streckte er sich neben ihm aus und legte seine Hand auf Peters Hüfte, die andere auf die Waden. Er hatte ihn kaum berührt, da warf Peter sich mit einem unverständlichen Murmeln herum. Schnath knipste rasch das Licht aus, dabei musste er sich ein wenig aus dem Bett hinausbeugen. Als er sich zurücklegte, umfingen ihn zwei Arme. Peter presste ihn stumm an sich. 'Einen Augenblick, meine Brille!' flüsterte Schnath ergriffen und bog zugleich ängstlich den Kopf zur Seite. Als er die Brille auf das Nachttischchen legte, kicherte Peter leise vor sich hin. Dann packte er Schnath mit eisernen Armen."
Joseph Breitbach (20 september 1903 – 9 mei 1980) Joseph Breitbach en de Franse schilder Balthus Klossowski (rechts) in 1933
Widerstand, Subversion, Dissidenz Heute Zwölf Antworten Auf Zehn Fragen
1 Die empörte Wade, gezückt bis an die Bewußtseinsschwelle. 2 Ganz schön verzettelt, unser hiesiges All! 3 Auch der diffuseste Greis hat mindestens noch zwei bis drei Pantoffeln auf der hohen Kante. 4 Auf zur Spinnrad-Rallye, knusperfrisch knarrend! 5 Und wenn man mir den Mund zuhalten will, dann sprießt es doppelfingrig aus meinen Ohren, jaja! 6 Dem öffentlichen Unterbewußtsein Paroli geboten! 7 Neulich war'n wir in Ulm, was diese Notizen wohl schwerlich legitimiert. 8 "Tanze, tanze, verwackelte Wanze! Tanze, tanze, mein schlampertes Kind!" 9 Kommt Zeit, kommt Äquivalent. 10 Oh, diese prachtvolle Zankapfelernte heuer!, der Wachtelhund leicht angeschrägt! 11 "Unbehaglich der Gedanke, jemand könnte hier radieren." (Aus einer Werbung für "Schneider-Minen".) 12 Kommt Zeit, kommt Packeis.
Adolf Endler (20 september 1930 - 2 augustus 2009) Cover
“[Varley's Hotel, Southampton. A private sitting room furnished in an old-fashioned, rather dingy, comfortable way. A door at back to the right, leading into a passage. A fireplace, right, with fire burning. A large looking-glass over the fireplace. A large bay window all along left, giving a view of a garden, and beyond its wall shipping, masts, big steamer funnels, etc... Left center, toward the window, a large narrow table with a cloth.] [Discover WAITER, showing in FRED and MINNIE BRACY.]
WAITER: How long should you require the sitting-room, sir? FRED: (An ordinary Englishman, about thirty-five) Only for an hour or so. My friend is leaving by the Dunstaffnage--what time does she sail? WAITER: At two o'clock. Will this room suit you, sir? FRED: Yes; this will do. When my friend comes back, ask him to come here. WAITER: Yes, sir. (Exit.) FRED: (Laughing) Well, this is a pretty mad bit of business. MINNIE: (A well-dressed Englishwoman, about thirty) Not at all! I saw Mr. Scobell was rather struck by Patty at the ball last week. It was lucky she was staying at Southsea and could get over so easily. FRED: What's the good of bringing her over for an hour? They can't fix up an engagement in that time. MINNIE: Why not? Mr. Scobell seems to know his own mind. FRED: Oh, yes! MINNIE: And he wants to get married. FRED: Yes; but you're going ahead too fast, old girl.“
Henry Arthur Jones (20 september 1851 – 7 januari 1929)
Christ died for God and me Upon the crucifixion tree For God a spoken Word For me a Sword For God a hymn of praise For me eternal days For God an explanation For me salvation.
Conviction (II)
I walked abroad in Easter Park, I heard the wild dog's distant bark, I knew my Lord was risen again, - Wild dog, wild dog, you bark in vain.
Conviction (III)
The shadow was so black, I thought it was a cat, But once in to it I knew it No more black Than a shadow's back.
mittwoch im kuvert und donnerstag in der enke. um ein ende zu machen, sagt kitson, musst du tollkühn sein. so heben wir einen, so entwächst ein wildes brombeergespräch, in dem wir mit zunehmender leichenfertigkeit unsere zukunft ausmalen. jedes ende ist fragment.
AUF DEM SEE meuchel mix
hoch über dem see liegt drückender dunst. es ist abend und der tag war heiss. die wellen wiegen ruhig, ein weisser kahn kommt durch die weide in sicht, im heck zwei männer. der tag war heiss und himmelan herrscht wolkig sturmstreng abendüberschall; der kahn, an seiner ruderbank aus vollen kräften rudernd ein kind, im heck zwei männer. zungenblatt zur seite schweigend ihre kleider, kniend sinken sie im kahne nieder und heben das erstarrte kind mit beiden armen über ihre brust, mit feuchtem blick empor. den kopf in den nacken gelegt, von weitem gleichen sie jungen staren, die schnäbel aufreissend der nahrung entgegen. ohne bewegung liegt das kind in ihren armen, frisches blut aus jenem becken, weicher wind erhebt, vergebens, und im see bespiegelt sich die reifende frucht, aus vollen kräften rudernd, den roten hals im wasser, schwarz im schattenrachen; und ich schwöre, ich sah schilf, es richtete die segel auf und ich sah vogelaufschwung, und ich schwöre, ich sah vogelaufschwung hoch über dem see. der kahn treibt hin, das ruder fern, im heck zwei männer, sie erblicken niemanden am ufer und der tag war heiss, ich sitze, die schreibmappe auf knien, nackt im pavillon, beschattet noch. ein kind. was sinkt mein auge nieder? und ich schwöre, ich sah vogelaufschwung...
wij zaten de hele avond boven een stapel foto’s jij, in israël, afgelopen zomer, jij met je vriendin, jij zei, het wordt weer eens tijd om op te ruimen in je leven, en schonk mij nog eens in
wij vielen proestend van het lachen deze avond krom van onze stoelen: jij lachte als lang niet meer, jij hield je buik vast en zei, laat ons nu naar de rijn gaan, en als wij ooit weer opduiken …
wij zaten toen later nog eeuwig in het grind: ik droogde je bevende borst en je tranen van absinth; jij sprak geen woord meer heel de nacht en pas toen het te schemeren begon, ging jij alleen terug.
“There was not enough soil for them to grow to any height and when they reached perhaps twenty feet they fell and dried, forming a criss-cross pattern of trunks, very convenient to sit on. The palms that still stood made a green roof, covered on the underside with a quivering tangle of reflections from the lagoon. Ralph hauled himself onto this platform, noted the coolness and shade, shut one eye, and decided that the shadows on his body were really green. He picked his way to the seaward edge of the platform and stood looking down into the water. It was clear to the bottom and bright with the efflorescence of tropical weed and coral. A school of tiny, glittering fish flicked hither and thither. Ralph spoke to himself, sounding the bass strings of delight. "Whizzoh!" Beyond the platform there was more enchantment. Some act of God—a typhoon perhaps, or the storm that had accompanied his own arrival—had banked sand inside the lagoon so that there was a long, deep pool in the beach with a high ledge of pink granite at the further end. Ralph had been deceived before now by the specious appearance of depth in a beach pool and he approached this one preparing to be disappointed. But the island ran true to form and the incredible pool, which clearly was only invaded by the sea at high tide, was so deep at one end as to be dark green. Ralph inspected the whole thirty yards carefully and then plunged in. The water was warmer than his blood and he might have been swimming in a huge bath. Piggy appeared again, sat on the rocky ledge, and watched Ralph's green and white body enviously. "You can't half swim." "Piggy." Piggy took off his shoes and socks, ranged them carefully on the ledge, and tested the water with one toe. "It's hot!" "What did you expect?" "I didn't expect nothing. My auntie—" "Sucks to your auntie!" Ralph did a surface dive and swam under water with his eyes open; the sandy edge of the pool loomed up like a hillside. He turned over, holding his nose, and a golden light danced and shattered just over his face.”
William Golding (19 september 1911 – 19 juni 1993) Het gezin Golding op het strand in 1948
Jouw gezicht is het gezicht van alle anderen voor jou en na jou jouw ogen kalm als een blauwe dageraad die keer op keer aanbreekt
herder van wolken bewaker van de witte wisselende schoonheid het landschap dat ik aan jou verhelderende mond ontdekte bewaart het geheim van de glimlach zoals de bergen kleine witte dorpen bewaren en jou polsen de maat van hun verrukking
daar is geen sprak van een begin daar is geen sprake van bezit daar is geen sprake van de dood
gezicht dat ik lief heb gezicht van de liefde
Herfstochtend
Speer van de horizon die de zee en de lucht doorboort ochtendzoenen op mijn borsten als opkomende zonnen door alle wateren zul jij komen alle oerwouden op alle wegen in elke droom die ik me niet meer herinner je handen die zichzelf onteigenen en je lichaam dat zich stort in de gewonde herfst
Ochtendstralen verwarmen de kamer als gouden eekhoorntjes op zoek naar verborgen geheimen
“ Juist, omdat ik van je houd, knip ik je af... En jij, aster Ook jij bent uitgebloeid Ik ga je wegdoen Je boodschap met eer gebracht Dank... Ik hoop dat de schaar van de Grote Tuinman mij óók genadig zal zijn wanneer het mijn beurt is om verdord en verwelkt te zijn...
Willem is gek. Hij praat met zijn bloemen...
En toch is er niet één tuin waar de bloemisten liever kopen. Hun beroep is bloemen schikken. Ruikers maken. Kransen leveren. Ze hebben contact met bloemen. Willem ook.
Kijk Dahlia, deze mevrouw gaat je in een boeketje doen om een jarige blij te maken Gerbera, jij bent zo teer Jij bent net geschikt voor deze meneer Je komt op een ziekenkamer Breng rust voor de zieke Oké?
Met handen zwart van de vette aarde knipt Willem zijn bloemen. En prevelt. Zacht en voor niemand verstaanbaar. Nooit. Willem is gek. Hij praat met zijn bloemen...”
Orlando Emanuels (Paramaribo, 19 september 1927) De Petrus en Paulus kathedraal in Paramaribo
« Quatre jours plus tôt, à Cádiz, deux hommes sont descendus d’une caravelle venant de Veracruz, au Mexique ; deux Espagnols au teint basané, aux visages ridés par le soleil, par le vent de la mer, et marqués de plusieurs cicatrices. Ils s’appellent Ramón et Gustavo. Ils viennent d’une plaine agricole qui s’étend autour d’une petite ville nommée Puebla. Là-bas, c’est précisément par leur évêque qu’ils ont été informés de cette prochaine controverse. Ils savent que cette fois le roi et le pape sont d’accord pour que les conclusions de la dispute soient claires et très fermement appliquées. Avec une vingtaine de leurs amis, ils ont réunis l’argent du voyage. Ils viennent en émissaires pour tenter de savoir ce qui va se dire et faire entendre, si possible, leur voix. Un voyage sommairement organisé, àdemi clandestin. De Cádiz à Valladolid, des relais de chevaux ont été prévus, mais la caravelle a pris du retard (d’ailleurs, on ne sait jamais, à deux semaines près, quand les navires rentrent au port), ils sont épuisés. Ils n’ont pu ni changer de linge ni se raser. A cheval le jour et la nuit. Espagnols, ils ne rencontrent aucune difficulté pour pénétrer dans Valladolid. Dans le couvent, c’est un peu plus difficile. Quelques gardes ont été postés là, en raison même de la présence, à l’intérieur, d’un cardinal et d’un grand d’Espagne. Les deux cavaliers doivent utiliser le plus ancien moyen de persuasion,qui est l’argent. Une bourse aux sonorités métalliques passe très vivement de main à main et les barrières, comme séduites, s’ouvrent."
Jean-Claude Carrière (Colombières-sur-Orb, 19 september 1931)
85 Jaar Armando, Ton Anbeek, Michaël Zeeman, Stephan Sarek, Omer Karel De Laey
85 JaarArmando
De Nederlandse kunstschilder, beeldhouwer, dichter, schrijver, violist, acteur, journalist, film-, televisie- en theatermaker Armando werd geboren op 18 september 1929 in Amsterdam. Zie ook mijn blog van 18 september 2010 en eveneens alle tags voor Armando op dit blog. Armado viert vandaag zijn 85e verjaardag.
De geur
De herinnering van geluiden, van geuren, van bezinning op het betoverde bestel en het bestaan van rode bloemen.
De geur van mos, van denkende moerassen.
Allicht de kleuren van het geschut, naar hartelust de geur en geuren van het verlaten plein.
De klaagzang van de takken omarmd door de gebeurtenis, die zelfs een geur verspreidt.
Armando, Das Tier, 2005
Bezieling
Onmiskenbaar woedt de groei, vandaar het streven naar de oorsprong. Is de verbazing belangrijk? De toewijding?
Nee, bezieling heeft een masker nodig, benadert de harde kalmte.
Uit: De Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse roman
“Het is vaak opgemerkt dat er tijd nodig is vóór een ingrijpende ervaring verwerkt kan worden tot een artistiek bevredigend resultaat. Die wijsheid gaat zeker op voor de eerste romans die vlak na de bevrijding verschijnen.3 Kenmerkend voor een boek als De laars op de nek (1945) van Maurits Dekker is het kaleidoscopische: de schrijver wil geen enkel aspect van de oorlog onbesproken laten. In zekere zin geldt dat ook voor Willy Corsari's populaire Die van ons dat in november 1945 verscheen en een jaar later al zijn derde druk beleefde. Toch verdient deze roman iets meer aandacht omdat hier wel degelijk een poging is gedaan om een visie op de aangrijpende gebeurtenissen te ontwikkelen. Twee opvattingen staan in dit boek tegenover elkaar, de cynische visie van de jongeman Wouter en de idealistische levensopvatting van de Jood Barach. Het standpunt van Barach is duidelijk: ‘Ik geloof ook dat niet alleen voor ons, maar voor álle volken deze beproeving [d.i. de oorlog] een reiniging moet worden, dat alle volken hieruit beter, zuiverder, idealistischer moeten te voorschijn komen en als dat niet gebeurt, zal alles vergeefs zijn geweest wat nu geleden wordt.’4 Dat Corsari dit standpunt (de oorlog als zuivering) deelt, blijkt uit het motto van Vondel dat ze aan de roman meegeeft.5 De jonge Wouter gaat daar tegen in. Als Barach stelt dat de diepere zin van de oorlog is dat daaruit een betere wereld zal groeien, merkt hij cynisch op: ‘Ik vrees dat de mensen uit deze oorlog verwilderd en gedemoraliseerd te voorschijn zullen komen en nog materialistischer dan ooit tevoren.’6 Even verder lijkt het of een van de latere helden van Hermans aan het woord is: ‘Ik beweer dat het niet de moeite waard is te sterven voor het ideaal van een betere wereld en nog minder, er voor te leven’. Barach, de idealist, sterft in Bergen-Belsen, maar verliest tot het einde toe zijn geloof niet; hij is de enige die zijn menswaardigheid weet te bewaren. Wouter versus Barach, of: cynisme tegenover idealisme, dat is een tegenstelling die men in veel literaire teksten over de oorlog kan terugvinden. Om die reden is Corsari's roman m.i. nog de moeite waard. Men beschouwde overigens deze vlot vertelde en dus veelgelezen roman - het was de ‘reddingsboei’ waar de jonge uitgeverij De Bezige Bij de eerste naoorlogse jaren op dreef'7 - niet als het meest geslaagde literaire produkt in deze begintijd. (Vooral als Corsari kosmopolitische vrouwen beschrijft, dampt de goedkope parfum van de bladzij.) De meest bejubelde literaire tekst over de oorlog was in deze periode ongetwijfeld het oorlogsdagboek van Bert Voeten, Doortocht.”
Het huis is leeg. Het tocht er. Ramen ingewaaid, behang in rafels: de huid van een geschonden dode, begraven in resten van kleren. Rondom onbenoemde planten.
Boven zanikt de wind door het dak de lucht smaakt naar schimmel naar water naar wegterend hout naar bederf.
Al wat ik beweeg is een slag in het duister een willekeurige stap op een trom, leeg en met veel te veel nadruk.
In het bleke papier drukte de zon portretten, meubels, een kruis, boven de kachel de vorm van een spiegel.
Naast de deur hervind ik tussen mijn knie en mijn dij de vrijwel aantoonbare plek.
Een kind zonder kamer, mij bekend van een foto die ik niet bewaard heb.
Een karkas dat nog een winter staat de sporen al niet meer van mensen - wat ik er weet weet ik niet zeker daar.
Michaël Zeeman (18 september 1958 - 27 juli 2009) Cover
Weiße Schwäne auf den Feldern, deren Flug die Welt umspannt. Zwischen Ankunft, Sein und Gehen, gelingt uns kaum, sie zu verstehen, was sie treibt, ist unbekannt.
Welches Wesen schlägt da Flügel meterweit in weißer Pracht? Das sich hebt auf festen Schwingen, Menschen würde nie gelingen, was dem Schwane zugedacht.
Welche Freude sie uns machen, wenn kein Zwang ihr Leben lenkt, wenn wir sie nicht an uns binden und sie ihre Freiheit finden, haben wir uns selbst beschenkt.
Und wie beim Schwan erscheint mir manchmal, daß auch der Mensch ein Rätsel bleibt. Weil niemand seine Freiheit kennt, sein Binden nicht und was ihn trennt und unbekannt ist, was ihn treibt.
So ist der Flug des Schwanes gleich des Menschen Lebensweg. Mal tief bewußt, mal unbedacht, auf Straßen voller Glitzerpracht und mal auf dunklem Steg.
Dem Schwane wünsch ich guten Flug und stets ein reiches Feld. Und dir wünsch ich nicht Gold noch Macht, nur Mut und stete Engelswacht und alles Beste dieser Welt.
Mualec Deng Wone bleef in Sudan waar honger groeide met gele stengels, en naar 't noorden, naar de grijze Waal, vluchtte uit Derwenta weg in Bosnië, Edith Poljac met haar ouders.
Nabij Asjkelon uit Gaza, kwam Youssef Nasr, Palestijn: allen om de Waal te zien, golven in het kustland bij de groene zee, vele honderden aan boord van drie uitvarende schepen op de Waal.
Ver weg de Syrische grens voor Zohier Hashem en Rima, ginds is het gevaar, eentonigheid loopt hier de hondenwacht - ver weg de grote brand.
Negensnarige harp is de klotsende rivier. De brug, de aken van en naar de grens op weg; door een maïsveld ritselen voeten en stemmen.
Bij de zoute gong
Dof, inwisselbaar, bedaard, kil, onverkwikkelijk, vilein, twistziek, gekromd, mistig, grofbesnaard, sleepte geklauwd, berekenend, boosaardig, listig, eeuwenlang leven zich voort naast de zoute gong
Ingekeerd, uitgeworpen stoomden ijzer- en brons- tijd zeer op hun hoede, rauw en somber, ongezouten wetten in de ruwwandige kookpotten aan de zee...; dommelend reden voerlui aan op dommelende wegen;
mist, dichte regens, dempten de stemmen, dempten de harten; moede, laagstaande zon bescheen zwak- rood, geluidswallen van riet en druppelend lover
Grauw de wielen van de wagens op de bodem van lege wegen; 'koude kleren draagt 't land', zong 't lied van de zwepen; bij de zoute gong van de zee
Ode aan de gierpomp
De gierpomp is van groen geweest ijzer, hij heft opzij van de meststal zijn lelijke tronie en levert zoetstof en specerij voor de grond.
Vrolijk vloekende driekleur wappert goedgemutst zijn kruidige vleug boven 't schuw reservoir dat de uiterste gunst bewaart van 't vee.
Ja als een waaier ja groen als jade, Japans zal straks de schuimende gier uit de trechter wuivend op de weide toestromen, de heel gulzige eter.
Ha! De bourgondische gier in zijn kakstoel op wielen houdt weldra zijn intocht, goudregen strooit hij voor het dunne gras voor de verpauperde halm
die eieren versmaadt, hoe mooi groen ook; uitbundig juicht hij de gierkar toe op zijn triomfreis, beide bleek van de winter nog: Leve de gier!
If you had come away with me into another state we had been quiet together. But there the sun coming up out of the nothing beyond the lake was too low in the sky, there was too great a pushing against him, too much of sumac buds, pink in the head with the clear gum upon them, too many opening hearts of lilac leaves, too many, too many swollen limp poplar tassels on the bare branches! It was too strong in the air. I had no rest against that springtime! The pounding of the hoofs on the raw sods stayed with me half through the night. I awoke smiling but tired.
The Hunter
In the flashes and black shadows of July the days, locked in each other's arms, seem still so that squirrels and colored birds go about at ease over the branches and through the air.
Where will a shoulder split or a forehead open and victory be?
Nowhere. Both sides grow older.
And you may be sure not one leaf will lift itself from the ground and become fast to a twig again.
Poem (As the cat)
As the cat climbed over the top of
the jamcloset first the right forefoot
carefully then the hind stepped down
into the pit of the empty flowerpot
William Carlos Williams (17 september 1883 - 4 maart 1963) Portret door Emmanuel Romano, 1959
“They showered me this morning at the courthouse and last night at the jail. And I swear I believe they'd of washed my ears for me on the taxi ride over if they coulda found the vacilities. Hoo boy, seems like everytime they ship me someplace I gotta get scrubbed down before, after, and during the operation. I'm gettin' so the sound of water makes me start gathering up my belongings. And get back away from me with that thermometer, Sam, and give me a minute to look my new home over; I never been in a Institute of Psychology before.' The patients look at one another's puzzled faces, then back to the door, where his voice is still coming in. Talking louder'n you'd think he needed to if the black boys were anywhere near him. He sounds like he's way above them, talking down, like he's sailing fifty yards overhead, hollering at those below on the ground. He sounds big. I hear him coming down the hall, and he sounds big in the way he walks, and he sure don't slide; he's got iron on his heels and he rings it on the floor like horseshoes. He shows up in the door and stops and hitches his thumbs in his pockets, boots wide apart, and stands there with the guys looking at him. 'Good mornin', buddies.' There's a paper Halloween bat hanging on a string above his head: he reaches up and flicks it so it spins around. 'Mighty nice fall day.' He talks a little the way Papa used to, voice loud and full of hell, but he doesn't look like Papa; Papa was a full-blood Columbia Indian -a chief – and hard and shiny as a gunstock. This guy is redheaded with long red sideburns and a tangle of curls out from under his cap, been needing cut a long time, and he's broad as Papa was tall, broad across the jaw and shoulders and chest, a broad white devilish grin, and he's hard in a different kind of way from Papa kind of the way a baseball is hard under the scuffed leather. A seam runs across his nose and one cheekbone where somebody laid him a good one in a fight, and the stitches are still in the seam.”
Ken Kesey(17 september 1935 – 10 november 2001) Cover
Want alles is fragment Al door het zeggen van het woord Deelt men, scheidt men en schendt Het alomvattende, dat men niet kent, Dat ik aanwezig weet of alleen maar vermoed, Dat ik niet uitspreken kan en toch uitspreken moet, Dat mij beheerst en mij te luisteren gebiedt. Maar als ik zoek en luister, dan vind ik het niet.
Een troost blijft:
Er is in ieder woord een woord, Dat tot het onuitspreekbare behoort; Er is in ieder deel een deel Van het ondeelbare geheel, Gelijk in elke kus, hoe kort, Het hele leven meegegeven wordt.
Alles wat wij zijn
Alles wat wij zijn, wat wij zien, ervaren, zeggen, beleven en doen is fragment. Maar er is geen fragment of de ziel van al wat leeft is daarin tot uiting gekomen. Er is geen moment zonder eeuwigheid. geen sterfelijk wezen, hoe mismaakt of welgevormd het ook mag zijn, waarin niet de onsterfelijke schepping is geopenbaard. Geen weldaad, geen misdaad, geen geest en geen stof, geen grens en geen duur of het is bestanddeel van de eenheid van het bestaan. Deze Eenheid is God, En wij, fragmenten als wij zijn en fragmenten die wij maken, zijn niet in staat hem in beeld of in woord en zelfs niet in gedachten te vatten. En wij verlangen dat - wij hunkeren ernaar. Wij zijn niet tevreden met het fragment, wij moeten de Eenheid beleven.
Abel Herzberg (17 september 1893 - Amsterdam, 19 mei 1989) Hier met zijn vrouw
My father travels on the late evening train Standing among silent commuters in the yellow light Suburbs slide past his unseeing eyes His shirt and pants are soggy and his black raincoat Stained with mud and his bag stuffed with books Is falling apart. His eyes dimmed by age fade homeward through the humid monsoon night. Now I can see him getting off the train Like a word dropped from a long sentence. He hurries across the length of the grey platform, Crosses the railway line, enters the lane, His chappals are sticky with mud, but he hurries onward. Home again, I see him drinking weak tea, Eating a stale chapati, reading a book. He goes into the toilet to contemplate Man's estrangement from a man-made world. Coming out he trembles at the sink, The cold water running over his brown hands, A few droplets cling to the greying hairs on his wrists. His sullen children have often refused to share Jokes and secrets with him. He will now go to sleep Listening to the static on the radio, dreaming Of his ancestors and grandchildren, thinking Of nomads entering a subcontinent through a narrow pass.
Your First Lover
An early wake-up call your first lover touches your shoulder the rain has stopped at last a faint breeze blows moisture on your eyes
Dilip Chitre (17 september 1938 – 10 december 2009)
De Nederlandse dichter, essayist en classicus Piet Gerbrandy werd geboren in Den Haag op 17 september 1958.Gerbrandy studeerde van 1976 tot 1984 klassieke talen en vergelijkende indo-europese taalwetenschap te Leiden en doceert Klassiek en Middeleeuws Latijn aan de Universiteit van Amsterdam. Hij schrijft vertalingen, essays, gedichten en poëzierecensies. Hij heeft onder andere de Institutio Oratoria van Marcus Fabius Quintilianus uit het Latijn vertaald. In 1993 begon hij met het schrijven van essays voor het weekblad De Groene Amsterdammer; in 1996 werd hij poëzierecensent bij de Volkskrant. In 2007 verscheen zijn boek “Het feest van Saturnus. De literatuur van het heidense Rome”, en in 2008 een door hem in het weekblad Opinio begonnen publieke gedachtewisseling met de rechtsfilosoof Andreas Kinneging in de vorm van achtmaal twee brieven, “Het goede leven”. Gerbrandy promoveerde in 2009 op een proefschrift over de poëzie van H.H. ter Balkt en Jacques Hamelink. Hij was tot 2004 leraar klassieke talen in het middelbaar onderwijs in onder andere Groenlo (Marianum) en in zijn woonplaats Winterswijk. Gerbrandy is de kleinzoon van de voormalige minister-president, Pieter Sjoerds Gerbrandy. Zie ook alle tags voor Piet Gerbrandy op dit blog.
Twee jongens kloven stammen, stoken brand
Pan, tot de rand gepompt water, een anker, zanger van butsen sist op geblakerde staven.
Steken droog hout in de stapel, brengen de koude tot kook, vatten smoezelig weefsel, zij tillen het bijna ontilbare op.
Rennen dan rond met wat ziedt, roepen woest van gevaarlijk plezier. En de vrouwen,
de jonge, van blozende benen, van stro in bruisende vlechten, hoe schrikken, hoe snaterend slaan zij op vlucht.
Spil hitte, giet baarlijke wel in hartgrondige put.
Geen griepje, nee liever steriele
Geen griepje, nee liever steriele slangen door de neus, haperende symbolen op een schermpje, op de walkman
die doorschreeuwt als ik niet meer hoor, My Favourite Things. Zo wil ik dat het gaat: weloverwogen en onopgemerkt.
ik wil je openvouwen als een vleugel kijken hoe sterk de penneveren nog vloeien de leefrimpels van je hart van mond naar hand voelen popelen zien hoe je als een schip het vaarwater laat bloeien met de vlucht van de zon
voor je als een schaduw uit de mouw weer aan je nachtwerk begint: schaduw in de tuimelende ruimtezerk van steen
het laatste gedicht
het laatste gedicht is dat met het minste gewicht want het is een weg en een weggaan in beweging en belichaamd in vervlieding het uiteindelijk bekende gezicht van anonimiteit van een leven in verleefde beweging
het laatste gedicht paart niet het heeft geen afsluiting met punt of vraagteken want de slotregel is slechts een sluis is altijd een optie op het opzeggen voor altijd het opengaan van de passage naar opgaan in beweegzingen
het laatste gedicht is het zichtbaar maken van het overgaan van dansende tekens naar de bevrijding van onzichtbaarheid
land van genade en verdriet
I tussen jou en mij hoe verschrikkelijk hoe wanhopig hoe vernietigend breekt het tussen jou en mij
zoveel verwonding in ruil voor waarheid zoveel verwoesting zo weinig is overgebleven om voor te overleven
waar gaan we heen van hier?
je stem slingert woedend langs de kil snerpende zweep van mijn verleden
hoe lang duurt het? hoe lang voor een stem een ander bereikt
in dit land dat zo bloedend tussen ons ligt
Breyten Breytenbach (Bonnievale, 16 september 1936)
De Nederlandse schrijver Frans Kusters werd geboren in Nijmegen op 16 september 1949. Zie ook alle tags voor Frans Kusters op dit blog. Zie ook alle tags voor Frans Kusters op dit blog.
Theo
Het gaat de laatste tijd niet goed met hem. Zeg maar, beroerder dan ooit. En dan te bedenken dat hij een week of wat geleden in het Provinciehuis tot ondernemer van het jaar van de regio (Oost-Betuwe) werd uitgeroepen. Jezus, wat is er die avond gehesen. Wij, Theo’s maten van De Kolibrie, hadden zo’n reusachtige taart besteld met een striptease-danseres erin. Nog zie ik Ilse met beide handen in de armleuningen van haar rolstoel knijpen, toen dat grietje met haar tanden zijn gulp open probeerde te krijgen. Wij bescheurden het natuurlijk, wat konden we anders, al heb ik Ilse later wel mijn excuses aangeboden. Wat tot mijn spijt niet van alle jongens gezegd kan worden. Maar die prijs was volkomen terecht. Precies zoals die ene gedeputeerde in zijn toespraak beweerde. Theo is vijftien jaar geleden met niets begonnen. Nou ja, met een berg roest in een half verrotte schuur waar zijn ouweheer met trillende handen wel eens een bandje plakte, als de wind meezat. Tegenwoordig staat meneer aan het hoofd van meer dan 35 Happy Bikers Homes. Dringt het tot je door? Theo geeft leiding aan een keten. En die keten heeft weer belangen in andere ketens. Maar enfin, sinds zijn uitverkiezing is hij heel vreemd gaan doen. Belachelijk gewoon, zoals hij zich toetakelt. Als nummer 1 van de oostelijke Betuwe mag hij meedoen aan de landelijke uitverkiezing. Die is volgende maand. In het Sonesta Hotel in Amsterdam. Ken je die plastic hulzen die je om de rand van de wc-pot klemt? Die had hij om zijn oren hangen, toen hij laatst in De Kolibrie arriveerde. In plaats van zeep had hij er blauwe bloemetjes in gepropt, lelietjes-van-dalen of zo. ‘Staan je enig, Theo’, zeiden wij, ‘die nieuwe bakkebaarden van je’. De keer daarop kwam hij in een soort zwanenpak aanzetten. Op paarse zwemvliezen. En met een zonnebril met ruitenwissertjes. Theo noemt zich conceptualist. Hij denkt dat hij in Amsterdam afgaat als een gieter, als hij alleen maar succesvol ondernemer blijkt te zijn. Dat er op landelijk niveau veel en veel meer bij komt kijken. Hij wil niet afgaan, hij wil winnen. Daarom is Theo beeldend kunstenaar geworden.
Frans Kusters (16 september 1949 - 20 november 2012) Cover
“In recent years I have realized that my friend, whom I now respect even more, was speaking from the perspective of a tactician. He viewed the situation in strict bread-and-butter terms: a commitment had been made to redefine the meaning of democracy in this country, certain opportunities and the freedom they provided. From his point of view, it was simply a matter of fulfilling a contractual obligation: taking full advantage of the educational opportunities that had been offered to achieve middle-class status in one of the professions. But from my point of view, one that I never shared with him, it was not that simple. Perhaps it was because of the differences in our generations and experiences. Or perhaps it was because each new generation, of black people at least, has to redefine itself even while it attempts to grasp the new opportunities, explore the new freedom. I can speak for no one but myself, yet maybe in trying to preserve the uniqueness of my experience, as I tried to do in Elbow Room, I can begin to set the record straight for my friend, for myself, and for the sake of the record itself. In 1954, when Brown v. Board of Education was decided, I was eleven years old. I lived in a lower-class black community in Savannah, Georgia, attended segregated public schools, and knew no white people socially. I can't remember thinking of this last fact as a disadvantage, but I do know that early on I was being conditioned to believe that I was not supposed to know any white people on social terms. In our town the children of the black middle class were expected to aspire to certain traditional occupations; the children of the poor were expected not to cause too much trouble.”
James Alan McPherson (Savannah, 16 september 1943)
“The stink was a complex odor of ammonia, unwashed bodies, latrines, dirty linen and cigarette smoke compounded by bad ventilation and mingled with a sexual musk, a distinctive genital smell. The walls were faded green, grimy and scuffed. The floor, oddly enough, was spotless. The trusties mopped it at all hours of the day and night. Busy work, I suppose. Everyone in the public defender's office avoided the jail rotation. If the law was a temple, it was built on human misery and jails were the cornerstones. I minded the jail less than most, finding it - psychologically, at least - not so much different from a courtroom. So much of crime and punishment consisted of merely waiting for something to happen, for a case to move. But it was different, the jail, from the plush law school classroom, just a few miles away, from which I graduated ten years earlier determined to do good, to be good. I achieved at least one of those things. I was a good lawyer, and most days that was enough. I was aware, however, that I took refuge in my profession, as unlikely as that seemed considering the amount of human suffering I dealt with. It offered me a role to escape into, from what I no longer knew; perhaps nothing more significant than my own little ration of suffering. I went into my office, a small room tucked away at the end of a corridor and where it was almost possible to hear yourself think. I picked up a sheaf of papers, arrest reports and booking sheets, the night's haul. There was the usual array of vagrants and drunk drivers, a couple of burglaries, a trespass. One burglary, involving two men, was the most serious of the cases so I gave if special attention. The two suspects were seen breaking into a car in the parking lot of a Mexican restaurant on El Camino. The police recovered a trunkful of car stereos, wires still attached. The suspects were black men in their early twenties with just enough by way of rap sheets to appeal to a judge's hanging instinct. I gathered the papers together and went into the booking office.”
“I found it slow except for one gripping sequence when Marcel sits on a log with a spectacular view of a dam behind him. As he discusses the terrible outbreak of disease amongst an Indian tribe who worked on the dam with migrant labourers from San Paulo, he carefully inches the peel from an orange. He takes great care to keep it all in one piece. When he succeeds, he looks at the peel and nods with satisfaction before tossing it into the bushes. He had agreed to let Maureen and me live in his home while he was away making his next film. His daughter lived in an apartment on the ground floor. Claudia was twenty-seven years old, five years younger than Maureen. He said she would keep an eye on us. When Maureen went out to dinner or to the theatre in the evenings, she paid Claudia to come upstairs and look after me. Claudia was tall and exceptionally long-limbed, her torso nothing more than a hesitation between arms and legs. When she rose from sitting contorted on the couch, she unfolded to a startling height. Her mother was Venezuelan, but something besides foreignness was foreign between us. Aside from the desk, all that remained as evidence that she had spent her childhood in the apartment was the piece of coloured glass hung from the window frame in the room where I slept, and a small brass travel frame, the size of a matchbox, that sat on Marcel's desk. The frame opened like a locket and contained two photographs: on one side, a young unsmiling Claudia wearing a pair of swimsuit bottoms at the edge of the ocean; on the other, a lean, happy-looking Marcel against an identical background. The pictures were taken on the same afternoon, roughly in the same spot, as if this had been the only afternoon they had ever spent together.”
Die Herzen sind Sterne, die im Menschen blühen. Alle Blumen sind Himmel. Alle Himmel sind Blumen. Alle Blumen glühen. Alle Himmel blühen. Ich spreche kleine, alltägliche Sätze leise für mich hin. Um mir Mut zu machen, um mich zu verwirren, um das große Leid, die Hilflosigkeit, in der wir leben, zu vergessen, spreche ich kleine, einfältige Sätze.
Die Meere sind Blumen. Die Wolken sind Blumen. Die Sterne sind Blumen, die im Himmel blühen. der Mond ist eine Blume. Der Mond ist aber auch eine große Träne.
Alle Blumen blühen für dich. Alle Herzen glühen für dich.
De Nederlandse dichter Alfred Schaffer werd geboren in Leidschendam op 16 september 1973 als zoon van een Arubaanse moeder en een Nederlandse vader. Schaffer studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde en Film- en Theaterwetenschappen alvorens in 1996 naar Zuid-Afrika te vertrekken, waar hij als docent verbonden was aan de Universiteit van Kaapstad. Tussen 2007 en 2010 was hij fondsredacteur van De Bezige Bij. In 2011 vertrok hij opnieuw naar Zuid-Afrika, waar hij als docent verbonden is aan de Universiteit van Stellenbosch. Hij debuteerde in 2000 met de dichtbundel “Zijn opkomst in de voorstad”, die werd genomineerd voor de C. Buddingh'-prijs en bekroond met de eerste Jo Peters Poëzieprijs. Zijn tweede bundel, “Dwaalgasten” uit werd genomineerd voor de VSB Poëzieprijs. In 2003 verscheen de bibliofiele bundel “Definities en hallucinaties”. In het voorjaar van 2004 verscheen zijn eerste bundel bij De Bezige Bij, “Geen hand voor ogen”, die opnieuw werd genomineerd voor de VSB Poëzieprijs. Eind 2006 verscheen “Schuim”, die door een groep beroepslegers en critici werd verkoren tot de beste poëziebundel van dat jaar en werd bekroond met de de Hugues C. Pernathprijs. In 2008 verscheen “Kooi”, wederom genomineerd voor de VSB Poëzieprijs. Tevens werd deze bundel bekroond met de Jan-Campertprijs en de Ida Gerhardt Poëzieprijs.
Prooi
Ik heb de ruitenwissers aan mijn bruine huid is bruin van alle zomerdagen. Dorpjes kraters reservaten alles schuift voorbij, het is alsof ik door een tunnel jaag met nat cement en aan het einde het beroemd licht en heldere geluiden. Alleen er is geen tunnel, ik kan het niet beschrijven. Mij rest ook weinig tijd ik doe alsof ik weet van niets tot ik verstijf, maar dan is het natuurlijk al te laat - een plank van vlees ik ril bij de gedachte, precies een rat mijn staart een vette worm en daar een kater op de loer vlak op de grens van mijn verstandelijk vermogen. Kom tevoorschijn roept het beest ik zie je wel. Op dit punt schrok ik vroeger wakker badend in het zweet, nu kan ik erom lachen, ik gil het uit van pret alsof ik eeuwig met vakantie was, zo zit ik hier te gillen.
En dan stopt het
De afgelopen dagen denk ik meer en meer aan het eiland van mijn moeder en het huis van haar vader, het had blauwe buitenmuren en geen deuren, zoals de meeste huizen aan de baai.
De zee, het blauwe huis op het strand, de boom in de keuken die men uit bijgeloof niet had willen omkappen, er was zelfs een gat gemaakt in het dak - alles komt steeds meer op hetzelfde neer:
daar staat mijn vader, maar nu zonder zijn vrouw of zijn schoonvader, de enige blanke man in zee en hij kan niet zwemmen. Voetje voor voetje stapt hij, zonnebril op, met een brede grijns door het ondiepe water.
Deze domme dagen zoek of bedenk ik maar wat bij elkaar, met stomheid geslagen. Zo voorbeeldig, en dan stopt het.
Vredig eten is goed eten Want lekker eten doet men alleen in rust en vrede Voor een goede spijsvertering is het een vereiste Dat men elk hapje minstens vijftienmaal kauwt Daarom eet men met muziek ook beter Want onder vrolijke tonen bewegen de kaken vanzelf Harmonieus en met de kaken ook de slokdarm En later zelfs de overige dertig meter Lange darmen in de buik
Vrede is goed eten met goede muziek Met marsmuziek kan men beter lopen dan eten Als men dan ook maar vredig loopt En niet meemarcheert met een troep soldaten Tegen andere soldaten Dan is marsmuziek net zo bedorven Als besmet voedsel
Maar bij dansmuziek is het zeker goed eten Want dansen is geen vechten Wie danst houdt rekening met andere dansers Zoals men onder het eten niet alle Lekkere hapjes alleen verorbert maar die deelt Met overig disgenoten.
Lucebert, En zij wendden zich af van het kruis, 1985
Van de econoom
onverschrokken bij braindrain de schoonprater springt van nest naar vogel en blijft opgetogen in de spaghetti van glossolalie lepelen
bepaalde aspecten moeten worden meegenomen als je niet bepaalde effecten voorkomt maar kunnen ook blijven liggen als vorm van antwoord zoals de schepping ook is bepaald die met mensen in de supermarkt al te toevallige offers heeft afgewend daar komen we onszelf tegen in de ethiek van het economisch leven
zorgvuldig produceren en consumeren er is een omslag ontstaan in de omgang een kwestie van gewenning invulling van verantwoordelijkheden meer vulsel dat uitspruit tot vullus toegevoegde waarde strijkstok van strijkages
Lucebert (15 september 1924 - 10 mei 1994) Lucebert, verkleed als Keizer der Vijftigers, 1954
En zoveel schande werd in liefdes naam Met rein gelaat, gemeen gemoed bedreven, Dat ik mij vaak genoeg voor liefde schaam En walging mij belt om voor te leven.
Een felle blos, een bloedgolf stijgt naar ‘t hoofd, het wordt mij beurtlings rood en zwart voor ogen. Ach, alles wat geluk is wordt geroofd, Bevochten op almachtige gier en logen.
Maar voor een ogenblik bezinning keert, Men weet weer de verruklijke engel veil Voor alles wat zij maar op aard begeert, En reinheid zoekt weer in verdriet zijn enig heil.
Kindervrage
In de hemel staan de sterren Als kinderen in de verre Somber overwolkte heide Waar zij grazend zich verspreiden Voor het verschiet.
Hoe komt het dat zij niet verdwalen? Wel is de Maan een strenge herder Maar de hond die ze, als ze verder Gaan dan mag, terug moet halen, Is er niet.
Waarom gaan ze dan niet zoeken Uit den hemel, in den hoeken Van ’t heelal, wat zich daarachter Mag verschuilen, waar geen wachter Hun verbiedt?
Waarom zijn ze bang gehoorzaam, Blijven ze in kudde’ ervoor staan? Als de maan met lome stralen Hen toch wel niet in kan halen, Waarom gaan ze dan niet dwalen, Waarom niet?
De ontdekker
Hij had het land waarvoor hij scheep ging lief, Lief, als een vrouw 't verborgen komende. Er diep aan denkend stond hij dromende Voor op de plecht en als de boeg zich hief
Was 't hem te moede of 't zich reeds bewoog Onder de verten, waarin 't sluimerde, Terwijl 't schip, door de waterscheiding schuimende, Op de aanbrekende geboort' toevloog.
Maar toen het lag ontdekt, leek het verraad. Geen stille onzichtbre streng verbond hen tweeën. Hij wilde 't weer verheimlijken - te laat: Het lag voor allen bloot. Hem bleef geen raad Dan voort te varen, doelloos, desolaat En zonder drift - leeg, over lege zeeën.
Jan Slauerhoff (15 september 1898 – 5 oktober 1936)
"Oh, yes, you have brought the houseboy. I kpotago ya." Master's Igbo felt feathery in Ugwu's ears. It was Igbo colored by the sliding sounds of English, the Igbo of one who spoke English often. "He will work hard," his aunty said. "He is a very good boy. Just tell him what he should do. Thank, sah!" Master grunted in response, watching Ugwu and his aunty with a faintly distracted expression, as if their presence made it difficult for him to remember something important. Ugwu's aunty patted Ugwu's shoulder, whispered that he should do well, and turned to the door. After she left, Master put his glasses back on and faced his book, relaxing further into a slanting position, legs stretched out. Even when he turned the pages he did so with his eyes on the book. Ugwu stood by the door, waiting. Sunlight streamed in through the windows, and from time to time a gentle breeze lifted the curtains. The room was silent except for the rustle of Master's page-turning. Ugwu stood for a while before he began to edge closer and closer to the bookshelf, as though to hide in it, and then, after a while, he sank down to the floor, cradling his raffia bag between his knees. He looked up at the ceiling, so high up, so piercingly white. He closed his eyes and tried to reimagine this spacious room with the alien furniture, but he couldn't. He opened his eyes, overcome by a new wonder, and looked around to make sure it was all real. To think that he would sit on these sofas, polish this slippery-smooth floor, wash these gauzy curtains. "Kedu afa gi? What's your name?" Master asked, startling him. Ugwu stood up. "What's your name?" Master asked again and sat up straight. He filled the armchair, his thick hair that stood high on his head, his muscled arms, his broad shoulders; Ugwu had imagined an older man, somebody frail, and now he felt a sudden fear that he might not please this master who looked so youthfully capable, who looked as if he needed nothing.”
Chimamanda Ngozi Adichi (Enugu, 15 september 1977)
“Their country-place, Styles Court, had been purchased by Mr. Cavendish early in their married life. He had been completely under his wife’s ascendancy, so much so that, on dying, he left the place to her for her lifetime, as well as the larger part of his income; an arrangement that was distinctly unfair to his two sons. Their step-mother, however, had always been most generous to them; indeed, they were so young at the time of their father’s remarriage that they always thought of her as their own mother. Lawrence, the younger, had been a delicate youth. He had qualified as a doctor but early relinquished the profession of medicine, and lived at home while pursuing literary ambitions; though his verses never had any marked success. John practiced for some time as a barrister, but had finally settled down to the more congenial life of a country squire. He had married two years ago, and had taken his wife to live at Styles, though I entertained a shrewd suspicion that he would have preferred his mother to increase his allowance, which would have enabled him to have a home of his own. Mrs. Cavendish, however, was a lady who liked to make her own plans, and expected other people to fall in with them, and in this case she certainly had the whip hand, namely: the purse strings. John noticed my surprise at the news of his mother’s remarriage and smiled rather ruefully. “Rotten little bounder too!” he said savagely. “I can tell you, Hastings, it’s making life jolly difficult for us. As for Evie—you remember Evie?” “No.” “Oh, I suppose she was after your time. She’s the mater’s factotum, companion, Jack of all trades! A great sport—old Evie! Not precisely young and beautiful, but as game as they make them.”
Agatha Christie (15 september 1890 – 12 januari 1976) David Suchet als Hercule Poirot
De Jamaicaanse dichter en schrijver Festus Claudius " Claude " McKay werd geboren op 15 september 1890 in Sunny Ville, Clarendon, Jamaica. Xie ook alle tags voor Claude McKay op dit blog.
A Memory of June
When June comes dancing o'er the death of May, With scarlet roses tinting her green breast, And mating thrushes ushering in her day, And Earth on tiptoe for her golden guest,
I always see the evening when we met-- The first of June baptized in tender rain-- And walked home through the wide streets, gleaming wet, Arms locked, our warm flesh pulsing with love's pain.
I always see the cheerful little room, And in the corner, fresh and white, the bed, Sweet scented with a delicate perfume, Wherein for one night only we were wed;
Where in the starlit stillness we lay mute, And heard the whispering showers all night long, And your brown burning body was a lute Whereon my passion played his fevered song.
When June comes dancing o'er the death of May, With scarlet roses staining her fair feet, My soul takes leave of me to sing all day A love so fugitive and so complete.
A Prayer
'Mid the discordant noises of the day I hear thee calling; I stumble as I fare along Earth's way; keep me from falling.
Mine eyes are open but they cannot see for gloom of night: I can no more than lift my heart to thee for inward light.
The wild and fiery passion of my youth consumes my soul; In agony I turn to thee for truth and self-control.
For Passion and all the pleasures it can give will die the death; But this of me eternally must live, thy borrowed breath.
'Mid the discordant noises of the day I hear thee calling; I stumble as I fare along Earth's way; keep me from falling.
“The waiter brought his dolma. ‘I’ll have a bowl of soup, please,’ I said. Nejip came over much later when his shift was done. The streets were full of tobacco workers and their hubbub. I would love to have been one of their rusty-brown, dirty but none the less cheerful crowd. Nejip kept asking us questions, laughing and being happy. ‘We can go and see some games. You wouldn’t believe some of the matches they have. Which club are you going to go to? I’d say you should get yourselves into Fenerbahçe. You see Fenerbahçe…’ Gazi and I exchanged glances and smiled to ourselves. ‘So which hotel are you staying in?’ Nejip asked, after we’d had God knows how many coffees. ‘Is it a nice, clean place?’ Gazi winked at me. ‘Very clean,’ he said. ‘Well, you can stay with me for tonight anyway. Come on then… Do we have to let the hotel know?’ ‘Not really,’ said Gazi and burst out laughing. ‘What hotel, mate? How would we be in a hotel? We’ve been lucky to have a floor to crash on!’ ‘Whose floor have you been crashing on?’ ‘We met this guy called Nevzat. We’re on the floor in his room.’ ‘He shovels coal for a living.’ ‘And I thought that…’ Nejip began and then stopped. He started walking off and beckoned to us to follow. Well, whatever he had thought, it didn’t stop him being the perfect host.”
Orhan Kemal (15 september 1914 – 2 juni 1970) Cover
De Duitse schrijver, redacteur en essayist Karl Philipp Moritz werd geboren in Hamelin op 15 september 1756. Moritz werd geboren in arme omstandigheden. Na een gebrekkige schoolopleiding ging hij in de leer bij een hoedenmaker. Er volgen wat wanhopige pogingen om in zijn levensonderhoud te voorzien en toen trok hij de aandacht van een pastor in Hannover en kon hij het gymnasium gaan bezoeken. Al spoedig koos hij echter voor een engagement als acteur onder Ekhof in Gotha, wat evenwel geen succes werd en hij ging opnieuw studeren in Erfurt. Ook van deze stadie had hij weer snel genoeg. Hij sloot zich aan bij de Moravische kerk in Barby, en studeerde theologie in Wittenberg. Vervolgens doceerde hij filantropie aan het Potsdammer militaire weeshuis, om daarna snel weer zijn biezen te pakken. Lesgevend in Berlijn maakte hij naam als schrijver, predikant en dichter, en ging naar Engeland. Vervolgens werd hij leraar aan het gymnasium in Berlijn (Köllnisches Gymnasium). Ook probeerde hij van de Vossische Zeitung een proletarische krant te maken, maar dat mislukte. Later reisde hij naar Italië (1786), waar hij Goethe ontmoette, en bij zijn terugkeer naar Duitsland nam hij zijn intrek als gast bij Goethe in Weimar. Hertog Karl August hielp hem aan een positie aan de Berlijnse Academie van Wetenschappen, en in 1789 werd Moritz hoogleraar in de Theorie van de Schone Kunsten aan de Koninklijke Academie voor Kunsten in Berlijn. Onder zijn studenten waren Ludwig Tieck, Wilhelm Heinrich Wackenroder en Alexander von Humboldt. Hij was een fervent bewonderaar van Jean Paul en bevriend met Moses Mendelssohn en Asmus Jakob Carstens. Afgezien van een vier-delige autobiografische roman, “Anton Reiser”, en twee gewone “Andreas Hartknopf” romans schreef hij ook een aantal theoretische geschriften over esthetiek, in het bijzonder "Über die bildende Nachahmung des Schönen". Moritz ‚“ Magazin zur Erfahrungsseelenkunde als ein Lesebuch für Gelehrte und Ungelehrte“ was een van de eerste Duitstalige tijdschriften voor psychologie.
Uit: Anton Reiser
„In Pyrmont, einem Orte, der wegen seines Gesundbrunnens berühmt ist, lebte noch im Jahre 1756 ein Edelmann auf seinem Gute, der das Haupt einer Sekte in Deutschland war, die unter dem Namen der Quietisten oder Separatisten bekannt ist, und deren Lehren vorzüglich in den Schriften der Mad. Guion, einer bekannten Schwärmerin, enthalten sind, die zu Fénelons Zeiten, mit dem sie auch Umgang hatte, in Frankreich lebte. Der Herr von Fleischbein, so hieß dieser Edelmann, wohnte hier von allen übrigen Einwohnern des Orts und ihrer Religion, Sitten und Gebräuchen ebenso abgesondert, wie sein Haus von den ihrigen durch eine hohe Mauer geschieden war, die es von allen Seiten umgab. Dies Haus nun machte für sich eine kleine Republik aus, worin gewiß eine ganz andre Verfassung als rund umher im ganzen Lande herrschte. Das ganze Hauswesen bis auf den geringsten Dienstboten bestand aus lauter solchen Personen, deren Bestreben nur dahin ging oder zu gehen schien, in ihr ›Nichts‹ (wie es die Mad. Guion nennt) wieder einzugehen, alle Leidenschaften zu ›ertöten‹ und alle ›Eigenheit‹ auszurotten. Alle diese Personen mußten sich täglich einmal in einem großen Zimmer des Hauses zu einer Art von Gottesdienst versammlen, den der Herr von Fleischbein selbst eingerichtet hatte, und welcher darin bestand, daß sie sich alle um einen Tisch setzten und mit zugeschloßnen Augen, den Kopf auf den Tisch gelegt, eine halbe Stunde warteten, ob sie etwa die Stimme Gottes oder das ›innre Wort‹ in sich vernehmen würden. Wer dann etwas vernahm, der machte es den übrigen bekannt. Der Herr von Fleischbein bestimmte auch die Lektüre seiner Leute, und wer von den Knechten oder Mägden eine müßige Viertelstunde hatte, den sahe man nicht anders als mit einer von der Mad. Guion Schriften, vom ›innern Gebet‹ oder dergleichen, in der Hand in einer nachdenkenden Stellung sitzen und lesen. Alles bis auf die kleinsten häuslichen Beschäftigungen hatte in diesem Hause ein ernstes, strenges und feierliches Ansehn. In allen Mienen glaubte man ›Ertötung‹ und ›Verleugnung‹ und in allen Handlungen ›Ausgehen aus sich selbst‹ und ›Eingehen ins Nichts‹ zu lesen. Der Herr von Fleischbein hatte sich nach dem Tode seiner ersten Gemahlin nicht wieder verheiratet, sondern lebte mit seiner Schwester, der Frau von Prüschenk, in dieser Eingezogenheit, um sich dem großen Geschäfte, die Lehren der Mad. Guion auszubreiten, ganz und ungestört widmen zu können.”
Karl Philipp Moritz (15 september 1756 - 26 juni 1793) Portret door Karl Franz Jacob Heinrich Schumann, 1791
„Und wirklich, einen Augenblick, als eine schwarze Wolkenschicht es pechfinster um mich machte und gleichzeitig die heulenden Böen mich samt meiner Stute vom Deich herabzudrängen suchten, fuhr es mir wohl durch den Kopf. ›Sei kein Narr! Kehr um und setz dich zu deinen Freunden ins warme Nest.‹ Dann aber fiel's mir ein, der Weg zurück war wohl noch länger als der nach meinem Reiseziel; und so trabte ich weiter, den Kragen meines Mantels um die Ohren ziehend. Jetzt aber kam auf dem Deiche etwas gegen mich heran; ich hörte nichts; aber immer deutlicher, wenn der halbe Mond ein karges Licht herabließ, glaubte ich eine dunkle Gestalt zu erkennen, und bald, da sie näher kam, sah ich es, sie saß auf einem Pferde, einem hochbeinigen hageren Schimmel; ein dunkler Mantel flatterte um ihre Schultern, und im Vorbeifliegen sahen mich zwei brennende Augen aus einem bleichen Antlitz an. Wer war das? Was wollte der? – Und jetzt fiel mir bei, ich hatte keinen Hufschlag, kein Keuchen des Pferdes vernommen; und Roß und Reiter waren doch hart an mir vorbeigefahren! In Gedanken darüber ritt ich weiter, aber ich hatte nicht lange Zeit zum Denken, schon fuhr es von rückwärts wieder an mir vorbei; mir war, als streifte mich der fliegende Mantel, und die Erscheinung war, wie das erste Mal, lautlos an mir vorübergestoben. Dann sah ich sie fern und ferner vor mir; dann war's, als säh ich plötzlich ihren Schatten an der Binnenseite des Deiches hinuntergehen. Etwas zögernd ritt ich hintendrein. Als ich jene Stelle erreicht hatte, sah ich hart am Deich im Kooge unten das Wasser einer großen Wehle blinken – so nennen sie dort die Brüche, welche von den Sturmfluten in das Land gerissen werden und die dann meist als kleine, aber tiefgründige Teiche stehen bleiben. Das Wasser war, trotz des schützenden Deiches, auffallend bewegt; der Reiter konnte es nicht getrübt haben; ich sah nichts weiter von ihm. Aber ein anderes sah ich, das ich mit Freuden jetzt begrüßte: vor mir, von unten aus dem Kooge, schimmerten eine Menge zerstreuter Lichtscheine zu mir herauf, sie schienen aus jenen langgestreckten friesischen Häusern zu kommen, die vereinzelt auf mehr oder minder hohen Werften lagen, dicht vor mir aber auf halber Höhe des Binnendeiches lag ein großes Haus derselben Art; an der Südseite, rechts von der Haustür, sah ich alle Fenster erleuchtet; dahinter gewahrte ich Menschen und glaubte trotz des Sturmes sie zu hören.“
Theodor Storm (14 september 1817 - 4 juli 1888) Standbeeld in Hanerau-Hademarschen
“Mijn bloed in de rijst, nog voor de organen in mijn lichaam de gekookte witte korrels ontleden in stoffen, die door de darmkanalen osmotisch vloeien in mijn bloed, dat daar arm is. Ik sta op de brug van Leonsberg, zie mijn huis op de andere Suriname-oever, de noordwestgrens van het distrikt Commewijne. Het enige huis daar aan de overkant, van deze plaats af zo goed waar te nemen. Vergissingen uitgesloten, als men daar naar rechts kijkt. Daar staat het, bijna direkt aan de rivier. De weg, een witte kalkstreep, voert bij de koffieonderneming Voorburg langs de rivier, beschrijft een grote bocht om het huis en komt hier recht tegenover bij Kabel Voorburg weer aan de rivier te voorschijn. Mijn huis staat er geheel geïsoleerd daar naar rechts. Links, eerst een paar visserskrotten, netten hangen aan lange stokken te drogen in de zon aan de waterkant. Het stinkt er naar rottende vis. Een houten r.k. kerkje - een triomferend torenkruis schijnt als hoogste punt naar de zon te reiken. Gewone huizen, golfzinken daken, veel bomen. Een open stuk aan de rivier dat een voetbalveld is. Er wordt ook een kleine markt gehouden. Grote roeiboten geladen met bananen, groente, vis en andere marktprodukten. De grote aanlegsteiger van de Scheepvaart Mij. Suriname, die een veerdienst Leonsberg - Nieuw-Amsterdam vice versa onderhoudt. Daarachter ligt Nieuw-Amsterdam zelf, de hoofdplaats van Commewijne. De Commewijne - smaller - voegt daar haar stroom aan de bredere Surinamerivier om samen met deze een onmetelijk estuarium in het dichte oerwoud aan de kust open te scheuren. Wisselen er ontzaglijk oneindige hoeveelheden kubieke meters water met de Atlantische Oceaan in de cyclus van eb vloed vloed eb. Een groot gebeuren aan Suriname's noordgrens, modderig, waar men nu vlak voor de kust naar olie boort.”
Leo Ferrier (14 september 1940 - 30 juli 2006) Cover
“Nadat het door motorpech getroffen vaartuig met de twee geleerden urenlang had rondgedobberd in de Caraïbische Zee, werd het neergesmakt op het rotsige strand. Uit alle macht klampten de opvarenden zich vast in de kleine ruimte van de boot. Geen enkele lamp brandde meer, wat de welhaast sterreloze nacht nog onheilspellender maakte. De geoloog doctor Chet Delson en zijn vriend de oceanograaf doctor Renco Zaral vreesden dat een volgende ruwe golf het fatale einde zou betekenen, omdat het vaartuig dan te pletter zou slaan tegen de rotsen. Delson zag reeds flarden van zijn uitgeputte lichaam verspreid liggen op het eenzame strand en hij dacht aan zijn vrouw en kinderen van wie hij enkele dagen tevoren afscheid had genomen in New York. Ver van huis te moeten sterven in een vreemd oord was het laatste waaraan hij ooit gedacht zou hebben. Het scheelde weinig of nostalgische sentimenten overmeesterden hem. Zaral had het ondanks zijn benarde toestand gemakkelijker met zijn gevoelens. Hij hoefde zich geen zorgen te maken om een gezin, omdat hij ongetrouwd was. Enkele kortstondige scharrels waren op niets uitgelopen en daarna had hij er niet veel zin meer in gehad zijn geluk in de liefde te beproeven. Zijn wetenschappelijke carrière had hem volledig in beslag genomen en hij had er geen bezwaar tegen zijn verdere leven als vrijgezel door te brengen. Maar was er nu nog kans op een toekomst? Alsof hij en Delson tegelijk op hetzelfde idee kwamen besloten ze het vaartuig met alle kostbare apparatuur prijs te geven aan de zee. Haastig staken ze hun paspoorten bij zich en sprongen overboord. In de verte hoorden ze het gebrul van een aanstormende golf. In volle vaart renden ze het strand op. Nadat ze zich enkele honderden meters landinwaarts in veiligheid hadden gebracht en hijgend op een rots waren gaan zitten, zagen ze tot hun grote vreugde hoe de motorboot vastgeklemd was komen te liggen tussen twee forse rotsen en de aanval van de watermassa's weerstond. ‘Ook de wetenschap is gered’, zuchtte doctor Delson. ‘De Almachtige zij geprezen’, antwoordde doctor Zaral. ‘Maar toch moeten wij niet te vroeg juichen. Want straks worden wij nog door een stelletje bandieten om zeep gebracht. Ik vertrouw de rust van dit strand niet.’ Delson keek somber. En voordat hij nog iets terug kon zeggen, werden hij en Zaral overvallen door het verblindend licht van een zaklantaarn.”
“Nelson, with a patch over one eye, stood looking idly into Mothercare’s window. The sun was bright behind him and made a mirror out of the glass. He looked at his patch with distaste and felt it with his finger. The Elastoplast was rough and dry and he disliked the feel of it. Bracing him self for the pain, he ripped it off and let a yell out of him. A woman looked down at him curiously to see why he had made the noise, but by that time he had the patch in his pocket. He knew without looking that some of his eyebrow would be on it. He had spent most of the morning in the Gardens avoiding distant uniforms, but now that it was coming up to lunchtime he braved it on to the street. He had kept his patch on longer than usual because his mother had told him the night before that if he didn’t wear it he would go “stark, staring blind”. Nelson was worried because he knew what it was like to be blind. The doctor at the eyeclinic had given him a box of eye patches that would last most of his lifetime. Opticludes. One day Nelson had worn two and tried to get to the end of the street and back. It was a terrible feeling. He had to hold his head back in case it bumped anything and keep waving his hands in front of him backwards and forwards like windscreen wipers. He kept trampling on tin cans and heard them trundle emptily away. Broken glass crackled under his feet and he could not figure out how close to the wall he was. Several times he heard footsteps approaching, slowing down as if they were going to attack him in his helplessness, then walking away. One of the footsteps even laughed. Then he heard a voice he knew only too well. ‘Jesus, Nelson, what are you up to this time? ’ It was his Mother. She led him back to the house with her voice blaring in his ear.“
Martyn Burke, Ivan Klima, Eckhard Henscheid, Eric van der Steen, Mario Benedetti, Uli Becker
De Canadese schrijver, journalist, regisseur en scenarioschrijver Martyn Burke werd geboren op 14 september 1952 in Toronto. Zie ook alle tags voor Martyn Burke op dit blog.
Uit: The Commissar's Report
“efore the great war, when I was a boy, we used to dream of what life was like in Enemy Number One. It was a time when dreams were precious. Terror hung like a fog in our city, and even though we were very young, we still knew about the midnight arrests and the deportations going on all around us. And what we didn't know, we could sense from the fear-etched faces of our parents, who would talk even to us in heroic and heavy phrases of socialist realism like we heard from the loudspeakers at the May Day military parades. It was as if our parents were afraid that we would turn them in. Enemy Number One seemed like a distant paradise to us then. We knew all about it from the pages of smuggled copies of Life magazine. Of course it was dangerous to be caught reading such a foreign magazine. (But how were we to know you could be shot for it?) All we cared about was hurrying home after school, running through the freezing streets where steaming horses wheezed under heavy loads and streetcars clanged and clattered among the grim, ragged throngs. No one was home in our apartment for at least an hour after school, so my brother Yuri and I spent those precious moments staring into the pages of Life, with its photographs and advertisements of all those sleek people and those big Cadillacs and the skyscrapers in New York and Chicago. My imagination would stampede and before I knew it, I was walking around our high-ceilinged parlor with its overstuffed furniture and peeling plaster, pretending I was in a glittering ballroom in Philadelphia. I danced through the ancient odors of boiled cabbage as the after-school gloom fell away in the light of some distant candelabra.I hated the smell of boiled cabbage. I was sure that Enemy Number One did not smell of boiled cabbage.”
Uit: Lovers for a Day (Vertaald door Gerald Turner)
“BIn the complete silence she can hear the sand noiselessly piling up into blue dunes, and slowly, like a mirage, the outline of the first tower emerges, and a chimney thrusting skywards and an enormous plinth for an enormous statue, with no statue, that marvellous landmark; and lower and lower, below the roofs — this is my city — down to the river, and above the river coloured prisms with cellophane and trams (chipped thermos flasks), motor cars and converging dots just moving — those are people — if I were to go down there I'd be like them and maybe someone would be glad and say, Stay here now, don't go back. No thank you, I'm happy here. This is where I'm happiest of all. Here I'm all alone when I feel like it and I won't be if I don't feel like it. And up again: the owl-shaped branch again, and higher and higher up to the outline of the last tower and the chimney thrusting skywards. It's still early morning and the sun is rising. The day had such a pallid start — but now, now it's like a tree growing out of the damp earth, like a field, like a roof facing away from the city. She would like to do something: I have to do something on a day like this. I'll put on that white pleated skirt and then I could go for a swim — with Markéta probably — or just go off somewhere, go and thumb a lift from the last tram stop, all on my own — why not, someone's bound to stop and give me a lift somewhere. And maybe he'll be young and afterwards he'll say, Actually I'm not going anywhere, it was just a whim this morning. And I'll reply, It wasn't just your whim, it was mine as well. Except that it'll turn out to be some dreary married man instead. But that doesn't matter, I'll get dropped off somewhere where there are some rocks and climb up them. And then when I get to the top, it'll be like it used to be with us, only I'll lie down in the warm clovery grass all by myself, far from any path, and wait. And she quietly slips out of the room that is more like a mansard and in which only the end of the ball of twine will now swing to and fro almost imperceptibly behind the closed window and the closed door.“
In onze kindertijd waren oude mensen dertig jaar oud een plas was een oceaan de dood effen en vlak bestond niet
Later, als jongeren waren mensen op hun veertigste oud een vijver was een oceaan de dood was enkel een woord
En toen wij huwden waren ouderlingen zo'n vijftig jaar oud een meer was een oceaan en de dood was de dood van de anderen
Nu, door ervaring geleerd, kreeg de waarheid haar gewicht de oceaan is uiteindelijk de oceaan maar de dood begint onze dood te worden.
Vertaald door Germain Droogenbroodt
Do Not Save Yourself (No Te Salves)
Do not stay motionless on the edge of the path do not freeze joy do not love with disillusion do not save yourself now or ever do not save yourself do not fill yourself with calm do not reserve from the world a mere tranquil corner do not let your eyelids fall heavy like judgements do not be left without lips do not sleep without weariness do not think (yourself) without blood do not judge yourself without time. But if in spite of it all you can’t avoid it and you freeze joy and you love with disillusion and you save yourself now and you fill yourself with calm and you reserve in the world merely a tranquil corner and you allow your eyelids to fall heavy like judgements and you are desiccated without lips and you sleep without weariness and you think (yourself) without blood and you judge yourself without time and you stay motionless at the edge of the path and you save yourself then do not stay with me.
De haven laait. Hoezee. Copra en cargadoor. Ik zie dat leven aan en voel er dan niets voor.
• Zeer zware geuren, droomen soms. In vol ornaat een zaad dat zeilend voor den wind de zee ingaat. • Men schrijft weer Mei. De maan is blank en goed gerezen. Ik Meimer: Eric, zal Men na een eeuw dit lézen? • Zij ijs, ik bier. Ik kus haar zacht, zij lacht en trappelt op het grind, dat weer den Ystijd wacht. • Waarom, waarom floot ik ‘l'Amour sans phrases!’ dien laatsten keer zoo valsch en uit de maat? Omdat de oempa's zoo 't Wilhelmus blazen wanneer het schip den vasten wal verlaat. • Bronnen voor dezen dorst zijn boordevol verscholen omtrent een koelen mond en twee violenoogen. • Als ik die oogen en die weeke lippen gadesla, dan wil ik meestal naar den Oost en soms naar Canada. • Wanneer je terug zou komen, terug zou komen, Inge.... Ik zou niet drinken en de nachtegaal zou zingen. • Nu hier in Juni de seringen oostersch geuren, drieduizend dooden zijn in China te betreuren. • Ik zou alleen zijn met U, Venus, felle star, als tante Bets niet baas was in haar eigen bar. • Enkel Novemberregen - en de ziel (wie heeft die niet?) zit vleugellam aan d'oever van een snelle vliet.
Eric van der Steen (14 september 1907 - 3 november 1985) Alkmaar
"-ja, ein ganz übles Tratsch- und Quatschnest war es damals, unser knapp 6000 meist seelenlose Wesen starkes Weimar, ebenwelches sie aber 1999 zum Ehrengeburtstag meines steinalten Gattensauschwanzes jetzt auch noch zur 'europäischen Kulturstadt' schlagen wollen, diese ahnungslosen Kulturbürokraten, mit fließendem Übergang zur Expo in Hannover, wo dann der sehr grunzdumme Obertheaterregisseursesel Peter Stein (m. W. ein Nachfahr der Frau v. St.) wieder mal den Faust exercieren und kaputtmachen will - und es war dies Weimar ja damals schon eine Kulturhauptstadt der Philister und der Pharisäer und der Spießer, des Drecks und Quarks, wieschon es sich selbst als 'Ilm-Athen' und 'Bethlehem-Juda' (so die alte Superschwatzbase Wieland 1776) ausgab und verherrlichte."
Quelque part à un tournant du destin les mains de Dieu sont pleines de tulipes et de narcisses cireux charnus rebelles qui se balancent dans le vent du Nord-Ouest.
Mon âme deviendra-t-elle la fumure sur laquelle poussera quelque chose de neuf de moins incertain de moins instable qui serait comme un arbre à sept branches ? Ou bien se noiera-t-elle un jour semblable à aujourd’hui dans ce lac où dérive la Terre dans ce regard là-haut dans cet œil bleu et froid de prophète ?
1er SEPTEMBRE 1986
À la radio, on parle du début de la deuxième guerre mondiale. Nous sommes assis autour de la table de la cuisine. Nous nettoyons des groseilles. À Berlin, les cache-fenêtres étaient prêts depuis longtemps. La radio grésille. Aux armes citoyens ! Nous avons voyagé dans le coin d’un wagon de marchandises. À la frontière, on nous a fait sortir. Vraiment, comme il est drôle d’être vivant. Les groseilles rouges brillent à la lumière de la lampe. L’été a été chaud et ensoleillé. Les groseilles sont très sucrées cette année, et celles-ci sont déjà bien mûres. Mais les écraser contre le palais procure un plaisir acide. La Pologne était très fière de sa cavalerie. J’imagine des chevaux blancs, seulement des chevaux blancs. Ça devrait suffire pour le sucre. Tjomnaïa notch, tolko pouli svistjat po stepi. La radio estonienne s’entend mal ici. Je tourne le bouton. Polonais, letton, russe, finnois. L’Estonie, c’est ici. Et aussi à l’est, au delà de la mer. À l’ouest, de l’autre côté, c’est la Suède, et l’île de Farö où habite Ingmar Bergman. Sur l’île d’Åland, il y a des villas où l’on écoute peut-être la même musique en ce moment. Ce craquement me dérange. J’éteins la radio. Les papillons de nuit se cognent contre la vitre. L’ampoule de cent watts dans la cuisine les attire de loin. La nuit est si chaude aujourd’hui, si douce, si paisible. Tout est calme dans les grands arbres. Calme dans les champs obscurs.
Vertaald door Antoine Chalvin met hulp van de auteur
Uit: The Last Supper (Vertaald door Zuza Glowacka)
“In the Texas desert he had built an enormous castle, put together fi sometimes bigger, some- times smaller pieces of famous buildings and monuments of architecture. J.J.C moved in there only with his mother, his wife Sonia, several thousand servants, and a division of bodyguards. And so, last Thursday, the entire world held its breath. Instead of the NY Knicks, LA Lakers game and ‘60 Minutes’ on the Russian mafia, every television station broadcast the sudden and unexpected death of a genius. The great designer was lying in his six-meter long canopy bed, which he had designed personally in June 2005, dressed for the occasion in his legendary Byzantine golden pajamas. Above his face, which had been prepared by the master of make-up, Salvador Bellini, who had been immediately flown in from Rome, hung hundreds of cameras and a forest of microphones. Two billion people on five continents awaited the final words of a genius. Amid the intense silence, all that could be heard were the sobs of Steven Harrison, his long time chief bodyguard, who watched helplessly as J.J.C. tried six times with his trembling hand to bring a forkful of his favorite dish - Hungarian gulash - to his lips. At the sixth attempt, the hand of the great old man dropped and the round ball of red meat tumbled across the snowy white carpet, which was Caine’s invention and was a combination of pure silk, Afghani wool, and Moroccan cashmere. After that, his weakening lips whispered something that some understood as ‘fuck’ and others as ‘God bless America’, and the greatest genius of our time closed his eyes forever. After the funeral ceremonies, which continued for several days, the cremating of the great man’s body and the scattering of his ashes - in accordance with his will - across the Texan desert, a series of unexplained catastrophes occurred. Caine’s jet airliners, in which the mourners were leaving the castle, exploded one after another. The perpetrators were never found. At first Islamic fundamentalists were suspected, but no groups admitted to the attacks. Colonel Gaddafi, deeply offended by the accusations, reminded reporters that all of his evening attire, just like Saddam Hussein’s uniform and Milosevic’s blue suit, had been designed by J.J.C.»
One wind—in the field he blew, Another wind—in the garden grew: Quietly and very lightly He caressed the leaves and rustled, Swooned...
One wind—a mighty swell, Somersaulted, flatly fell, Leaped, and surged, soared up high, Upwards whirled into the sky, Overturned and dropped pell mell Upon a soughing, drowsy garden, Where so quietly and lightly Now caressed the leaves and rustled The other wind.
Off the cherry blossoms flew, Laughter spread throughout the garden, Brother took his twin for friend, Now they cruise over the land Chasing clouds and birds in flight, Rush into the windmill’s stance, And confuse its stupid arms, Right and left they whistle, dance, Blow their lungs with all their might, Clowning in a frenzied riot! The garden is so quiet... quiet...
Vertaald door A Giloe
Julian Tuwim (13 september 1894 – 27 december 1953) In 1950
“Met november komt het vuurtje, komen de tochtlatten met schapevacht, de lange avonden, de morsige straten, en de onstichtelijke koude in de grote kerken, met en benevens alle soorten van overklederen. Dan volgt december, met de boa`s en de moffen, en de almanakken (morgenrood en avondschemering, in onderlinge wedstrijd) en de Sint-Nicolaas, als het altijd te slecht weer is om uit te gaan, met een onverwachte sneeuwbui, die op één dag twintig nieuwe dameshoeden bederft, en de kleine nachtvorsten die doen rillen, niet van koude, maar van schrik. Het heilig kerstfeest, op het land zo liefelijk, zo eerbiedig gevierd, en zich zo harmonisch aansluitende aan de vredige stilte, die het voorgaat en opvolgt, geeft in de stad het teken voor drukte en gewoel en feestgejuich van allerlei aard; en na de ijselijke nieuwjaarsdag, waarop honderden verkouden worden, wordt een eerlijk huisvader overstroomd van concertprogramma's, die hem met een benepen hart de hoofden zijner op uitgaan beluste dochters tellen doen; en er is een onafgebroken spreken en handelen in de stad over danspartijen en comedies en soirées littéraires, en soirées musicales, en andere soirées, die noch het een noch het ander zijn, maar uiterst stijf en vervelend en akelig; en men verzadigd zich zo over en te over aan de wintervermaken, dat men er in vier weken genoeg van heeft. En onderwijl regeren de koude en de armoede, het ijs in de grachten, en de bedelarij op de sluizen. En nog twee volle maanden kijkt men mismoedig elke morgen op de thermometer, en telt men morrende het aantal `wintertjes' op. En eer men de neus buiten de poort steekt, moet er groen aan de bomen wezen; en eer men tevreden is over zijn kleine wandeling, moet het tenminste mei zijn. Dat is dus een winter van half oktober tot de meimaand toe. En dan heeft de steeman die buiten komt een gevoel alsof er een plotsellinge, een eensklapse verandering van decoratie gekomen is; want hij heeft niets van al die opwekkende toebereidselen gezien, die de natuur maakt, noch haar op de onderhoudende weg harer stille vorderingen mogen gadeslaan. Hij heeft al de vreugde gemist, die de buitenman gesmaakt heeft, toen zijn eerste kip begon te leggen en zijn eerste sneeuwklokje bloeide op de naakte en harde grond. Hij heeft de ganzen niet zijn vertrekken, en de spreeuwen en de kievieten niet zien aankomen, noch ook, drie dagen voordat de wind zuiëlijken zou. Die een Buiten heeft, en genoodzaakt of verstandig genoeg is er `s winters te blijven, staat des morgens met de zon op. Dat valt dan, wat de tijd betreft, nog al gemakkelijk, want ook de zon zelf is in dat jaargetijde niet zeer matineus.”
Nicolaas Beets (13 september 1814 – 13 maart 1903) Bakkersblik met afbeeldingen uit de Camera Obscura
« It jumps out and touches the person who has made me cross . .. And after that the Magic Finger is upon him or her, and things begin to happen . . . Well, the Magic Finger was now upon the whole of the Gregg family, and there was no taking it off again. I ran home and waited for things to happen. They happened fast. I shall now tell you what those things were. I got the whole story from Philip and William the next morning, after it was all over. In the afternoon of the very same day that I put the Magic Finger on the Gregg family, Mr Gregg and Philip and William went out hunting once again. This time they were going after wild ducks, so they headed towards the lake. In the first hour they got ten birds. In the next hour they got another six. 'What a day!' cried Mr Gregg. This is the best yet!' He was beside himself with joy.” Just then four more wild ducks flew over their heads. They were flying very low. They were easy to hit. BANG! BANG! BANG! BANG! went the guns. The ducks flew on. 'We missed!' said Mr Gregg. That's funny.'
Roald Dahl (13 september 1916 – 23 november 1990) Illustratie uit The Magic Finger
„Die Gäste durchquerten den Vorraum wie ein Minenfeld. Im venezianischen Salon waren die Perserteppiche mit einer Zellophanfolie geschützt. Schritt man darüber, kräuselte sich das ätherische Gebilde unter den Füßen. „Faites attention! Mon Dieu, mon Dieu! Les tapis, notre seule fortune!“ rief die Tante. Sie schlug die Hände vors Gesicht. Die Rubine an ihren Fingern funkelten. An jedem Finger glänzte ein anderer Ring. Acht Goldringe und einer am Daumen machten die Kollektion aus. Sie selbst schien über den teuren Teppichen zu schweben. „Er ist zwar der Hausherr. Aber sie ist der Herr im Haus“, flüsterte Clemens Rodica zu. „Der scharlachrote Hausdrache!“ Trotzdem: Clemens war geradezu entzückt, um so mehr ihm Schlimmes geschwant hatte. Ja, sogar eine lange Hose kaufte er, wie doamna Ingrid es wünschte. „Ihr Wunsch ist mir Befehl“, sagte er galant, und sie schlug weit die Augendeckel auf. Und erläuterte: „Nu poþi face promenadã la Bucureºti, dragã Clemente, în pantaloni scurþi, deasupra din Tirolia.“ Unmöglich, hier in kurzen Tirolerhosen herumzulaufen. Das rufe die Besetzung Bukarests durch die Deutschen 1916 bis 1918 in Erinnerung. Unselig waren im Gedächtnis der Bevölkerung die drakonischen Dekrete der deutschen Militärregierung verwahrt geblieben. „Sogar wie man ein Klosett benützt, wurde vorgeschrieben.“ So galten für die ganze Walachei millimetergenau gezeichnete Pläne von Aborten mit der Innenarchitektur im Detail. „Sogar das Kackloch war angegeben: Durchmesser 240 Millimeter. Die Kinder fielen in die Grube und schrieen jämmerlich, und die dicken Pfarrfrauen und behäbigen Gutsherrinnen schlugen sich mit schlechtem Gewissen in die Büsche. Denn die Deutschen kontrollierten alles mit humorloser Strenge. Seit damals sagt der Rumäne: Sei ein Mensch, kein Deutscher …“
“For some reason that morning, on the day he would die for unleashing an unimaginable plague on an unsuspecting world, Dr. John Feathers remembered the screaming girl. He did not even know her name. He had met her three years before on a commuter train to New York. The girl must have been a college student somewhere because she carried a textbook before her like a shield, and with jutted chin seemed to dare the seated passengers she passed to comment on the title. All the other seats were full, and so she and her fat book had wound up next to John Feathers. She attempted to appear casual as she angled the book so that John could read the title. The book was called Modern Feminists from Abzug to Zeigert by Nora Personning. John would have preferred to ignore it and the girl, but every time the train jostled, her book hand managed to bump against him and it was either allow her to bruise his ribs all the way to Grand Central Station or ask her what she obviously wanted him to ask. "Good book?" John queried politely. The girl who had been trying to get his attention for five minutes turned to him as if his question were as welcome as a dead horse in the Russian Tea Room. "It's brilliant," she accused. She was pretty, but exposure to academic life was clearly putting her through a metamorphosis to perpetual anger. She wore no makeup and her hair was cut too short. Her clothes were lumpy and formless, yet here and there when she moved was fleeting evidence of bumps and curves that suggested a good figure, one that might even emerge like a moth from a chrysalis when her twenty-something flirtation with militancy ended and her real life began. She had the very ordinary college-age bearing of someone with an infinite number of opinions but not one single thought of her own.”
Quand j’étais jeune comme toi, Ma petite fille si belle, On mettait, le soir de Noël, Dans l’âtre un beau rondin de bois Pour les trois fêtes solennelles : Noël, le Jour de l’an, les Rois. Enfance chère aux cœurs fidèles, Beaux réveillons ! je me rappelle, Nul ne songeait à sommeiller.
Le feu dansait devant la bûche Tout le long de la crémaillère — Il semble que c’était hier… — On chantait, on vidait les cruches, Le bonheur de la maisonnée Nous venait de la cheminée. Le feu semblait se réveiller Dans sa flamme claire et nouvelle Pour souhaiter la bonne année. La nuit des Rois, devant le feu, On tirait le gâteau des Rois ; Et l’on donnait la part à Dieu Aux petits enfants qui ont froid ; Ils chantaient avec trois chandelles, Comme on chante encore maintenant… Ma petite fille si belle, Ce sont des souvenirs d’enfant Qu’il ne faut jamais oublier.
La bûche de Noël C’est le cœur du foyer.
Francis Yard (13 september 1873 - 28 februari 1947)
Uit: Kroniek van de buitenlandse politiek | De crisis in ons nationaal ‘politiek instinct
“Het jaar 1961 kan in de geschiedenis van West-Europa stellig worden gekenschetst als ‘het jaar van de Berlijnse crisis’. Deze heeft op een aanzienlijk deel van het Nederlandse volk zulk een indruk gemaakt, de ‘muur der schande’ en de incidenten daaromheen zijn een zo verontrustend symbool geworden, dat men kon gewagen van een ongewone opwinding. Aan die bewogenheid paarde zich een mentaliteit, die gepast scheen voor het voeren van een ideologische kruistocht tegen de communistische regimes. En het resultaat was een verrassende identificatie van de bedoelde Nederlanders met het Duitse volk, een voorheen ongekend gevoel van lotsverbondenheid, medeleven en medelijden. Bismarcks zelfverzekerdheid, die hem eens heeft doen zeggen: ‘Holland annektiert sich selbst’, scheen althans sentimenteel gesproken gerechtvaardigd te zijn geweest. Onze solidariteit met de Duitsers leidde ertoe, dat wij het enige volk waren dat twee minuten stilte in acht nam nadat de Russen hun tot nu toe krachtigste kernbom hadden doen ontploffen. Deze proefneming werd door Chroesjtsjow een waarschuwing genoemd aan het adres der Westduitsers. Wij betreurden toen in die twee minuten geen doden, geen slachtoffers van de Duitse bezetting. Wij concentreerden ons vastberaden op het gevaar dat dreigt uit het nieuwe Moscovitische Armageddon. Natuurlijk getuigt de grondige wijziging van de richting waarin zich onze liefde en haat openbaren van een geestelijke crisis, die ons volk na 1940 heeft beroerd, en die bij volksvertegenwoordigers en regering heeft geleid tot het onderstrepen van onze continentale roeping. Nog tot in het jaar 1947 (toen zich de ‘koude oorlog’ duidelijk begon te manifesteren) was er een logische lijn te vinden geweest in onze buitenlandse politiek. Wij waren sinds de zestiende eeuw een zeevarend volk geweest, een koloniserende maritieme mogendheid, rivaal of bondgenoot van de Britten, ‘een eiland op het continent’. Er was in al die eeuwen slechts één onderbreking geweest van onze traditionele zelfstandigheid, en die was gevallen in de Franse tijd. Doch niemand was geneigd, deze zegepraal van het ‘continentale stelsel’ (in velerlei betekenissen) in overeenstemming te achten met ons nationaal belang. Zo spoedig wij konden hernamen wij onze plaats onder de maritieme volken, en doordat wij ook in de eerste wereldoorlog buiten de continentale conflicten bleven, handhaafden wij op het vasteland onze neutraliteit tot aan het jaar 1940.”
Anton Constandse (13 september 1899 - 23 maart 1985)
Moeder, nooit maten wij elkanders zorgen, Maar met een glimlach werd het hart misleid, Omdat wij bang waren voor tederheid En onze tranen voor elkaar verborgen.
Je riep mij uit de dood, maar ach, bemint Nu meer dan mij die ná mij is gekomen, Willig als was, de schaduw van je dromen, Die mij vervolgt tot hij mij overwint.
Zie, ik ben niet als hij, ik ben als jij, Want ik ben vrij en sterk en dien je niet, En laf is hij voor wat je luim beval.
Moeder, die hém gemaakt hebt, maar niet mij. Hij is de dood! Moeder, dat je hem liet, Toen hij de zegen van mijn leven stal.
Simeons lofzang
Vrouw, die het kindje in je armen vlijt En om zijn lichtje ons allen verenigt, Denk je dat één klein lachje heeft gelenigd Al onze pijn, voor nu en voor altijd?
Zie toe, want aan de poort der ziel verdedigt Een engel met een vlammend zwaard dat snijdt De doortocht tussen tijd en eeuwigheid, tot zich in eeuwigheid de tijd ontledigt –
Heer, laat mij nu maar doodgaan, want het Kind Is mij toch ééns geboren; straks beginnen De droeve dagen van de ouderdom,
Wanneer mijn ogen, blind en angstig biddend, Niet meer herkennen kunnen spel en mom, En U doen glimlachen, die feilloos wint –
Muus Jacobse (13 september 1909 – 21 november 1972)
“The most remarkable giant liner in the world is probably the Mauretania. for she is nearly thirty years old and is still one of the fastest vessels afloat. Her record, both for speed and safety, is superb. We are proud of her. Now the Mauretania was launched at Wallsend, just across the river from Jarrow; and she has lasted longer than Jarrow. She is still alive and throbbing, but Jarrow is dead. As a real town, a piece of urban civilisation, Jarrow can never have been alive. There is easily more comfort and luxury on one deck of the Mauretania than there can ever have been at any time in Jarrow, which even at its best, when everybody was working in it, must obviously have been a mean little conglomeration of narrow monotonous streets of stunted and ugly houses, a barracks cynically put together so that shipbuilding workers could get some food and sleep between shifts. Anything – strange as it may seem – appears to have been good enough for the men who could build ships like the Mauretania. But in those days, at least they were working. Now Jarrow is a derelict town. I had seen nothing like it since the war. I put a derelict shipbuilding town into Wonder Hero and called it Slakeby. Some people thought I overdid it a little in my Slakeby chapter. I assure those people that the reality of Jarrow is far worse than anything I imagined for Slakeby. It far outran any grim expectations of mine. My guide-book devotes one short sentence to Jarrow: "A busy town (35,590 inhabitants), has large ironworks and shipbuilding yards." It is time this was amended into "an idle and ruined town (35,590 inhabitants, wondering what is to become of them), had large ironworks and can still show what is left of shipbuilding yards.'
J. B. Priestley (13 september 1894 - 14 augustus 1984) Portret door Michael Noakes, 1970
De Tsjechische dichter en immunoloog Miroslav Holub werd geboren op 13 september 1923 in Pilsen. Holub werkte als wetenschappelijk medewerker aan het biologisch instituut in Praag. Pas tijdens de dooi (van de 'verbanning' van kunst in de USSR) in de tweede helft van de jaren '50 publiceerde hij zijn gedichten. Samen met Milan Kundera en anderen stichtte hij het poëzieschrift 'Kveten' (Mei). Door zijn actieve deelname aan de Praagse lente werd hij na de inval ontslagen aan het onderzoeksinstituut en verdwenen zijn boeken uit de rekken van bibliotheken en winkels. Pas na de publieke schuldbekentenis kreeg hij een nieuwe functie, maar zijn poëzie bleef verbannen tot 1982. Zijn werk is vertaald in meer dan 30 talen en is vooral populair in de Engels-sprekende wereld. Zijn eerste boek in het Tsjechisch was “Denni slu¸ba” (1958). In het Engels werd het voor het eerst gepubliceerd in de Observer in 1962 en vijf jaar later verscheen een keuze uit de gedichten in de Penguin Modern European Poets imprint,, met een inleiding door Al Alvarez en vertalingen door Ian Milner en George Theiner. Holub's werk werd geprezen door velen, waaronder Ted Hughes en Seamus Heaney, en zijn invloed is zichtbaar in Hughes 'collectie Crow (1970). Naast poëzie schreef Holub vele korte essays over diverse aspecten van de wetenschap, in het bijzonder de biologie en de geneeskunde (met name immunologie).In de jaren 1960, publiceerde hij twee boeken met wat hij noemde 'semi-reportages', over uitgebreide bezoeken aan de Verenigde Staten.
Brief reflection on accuracy
Fish always accurately know where to move and when, and likewise birds have an accurate built-in time sense and orientation.
Humanity, however, lacking such instincts resorts to scientific research. Its nature is illustrated by the following occurrence.
A certain soldier had to fire a cannon at six o’clock sharp every evening. Being a soldier he did so. When his accuracy was investigated he explained:
I go by the absolutely accurate chronometer in the window of the clockmaker down in the city. Every day at seventeen forty-five I set my watch by it and climb the hill where my cannon stands ready. At seventeen fifty-nine precisely I step up to the cannon and at eighteen hours sharp I fire.
And it was clear that this method of firing was absolutely accurate. All that was left was to check that chronometer. So the clockmaker down in the city was questioned about his instrument’s accuracy.
Oh, said the clockmaker, this is one of the most accurate instruments ever. Just imagine, for many years now a cannon has been fired at six o’clock sharp. And every day I look at this chronometer and always it shows exactly six.
“She stands up in the garden where she has been working and looks into the distance. She has sensed a shift in the weather. There is another gust of wind, a buckle of noise in the air, and the tall cypresses sway. She turns and moves uphill toward the house, climbing over a low wall, feeling the first drops of rain on her bare arms. She crosses the loggia and quickly enters the house. In the kitchen she doesn't pause but goes through it and climbs the stairs which are in darkness and then continues along the long hall, at the end of which is a wedge of light from an open door. She turns into the room which is another garden--this one made up of trees and bowers painted over its walls and ceiling. The man lies on the bed, his body exposed to the breeze, and he turns his head slowly towards her as she enters. Every four days she washes his black body, beginning at the destroyed feet. She wets a washcloth and holding it above his ankles squeezes the water onto him, looking up as he murmurs, seeing his smile. Above the shins the burns are worst. Beyond purple. Bone. She has nursed him for months and she knows the body well, the penis sleeping like a sea horse, the thin tight hips. Hipbones of Christ, she thinks. He is her despairing saint. He lies flat on his back, no pillow, looking up at the foliage painted onto the ceiling, its canopy of branches, and above that, blue sky. She pours calamine in stripes across his chest where he is less burned, where she can touch him. She loves the hollow below the lowest rib, its cliff of skin. Reaching his shoulders she blows cool air onto his neck, and he mutters. What? she asks, coming out of her concentration. He turns his dark face with its gray eyes towards her. She puts her hand into her pocket. She unskins the plum with her teeth, withdraws the stone and passes the flesh of the fruit into his mouth. He whispers again, dragging the listening heart of the young nurse beside him to wherever his mind is, into that well of memory he kept plunging into during those months before he died.“
“Oh my God. I open my eyes. I'm all right. Let me find a Doctor. I'll be fine. Just get me out of here. Can you stand? Yeah, I can stand. I stand and I brush myself off and I wipe my hands on the floor and I sit down in the wheelchair she has brought me. She goes around to the back of the chair and she starts pushing. Is someone here for you? I hope so. You don't know. No. What if no one's there? It's happened before, I'll find my way. We come off the Jetway and into the Gate. Before I have a chance to look around, my Mother and Father are standing in front of me. Oh Jesus. Please, Mom. Oh my God, what happened? I don't want to talk about it, Mom. Jesus Christ, Jimmy. What in Hell happened? She leans over and she tries to hug me. I push her away. Let's just get out of here, Mom. My Dad goes around to the back of the chair. I look for the Attendant but she has disappeared. Bless her.
The Junes were free and full, driving through tiny Roads, the mudguards brushing the cowparsley, Through fields of mustard and under boldly embattled Mays and chestnuts
Or between beeches verdurous and voluptuous Or where broom and gorse beflagged the chalkland-- All the flare and gusto of the unenduring Joys of a season
Now returned but I note as more appropriate To the maturer mood impending thunder With an indigo sky and the garden hushed except for The treetops moving.
Then the curtains in my room blow suddenly inward, The shrubbery rustles, birds fly heavily homeward, The white flowers fade to nothing on the trees and rain comes Down like a dropscene.
Now there comes catharsis, the cleansing downpour Breaking the blossoms of our overdated fancies Our old sentimentality and whimsicality Loves of the morning.
Blackness at half-past eight, the night's precursor, Clouds like falling masonry and lightning's lavish Annunciation, the sword of the mad archangel Flashed from the scabbard.
If only you would come and dare the crystal Rampart of the rain and the bottomless moat of thunder, If only now you would come I should be happy Now if now only.
Louis MacNeice(12 september 1907 – 3 september 1963) Modern portret door Sara Hayward, z.j.
“Als de bel gaat prikt Ada zich in haar vinger van schrik. Snel legt ze haar handwerk neer en loopt naar het raam. Beneden op straat staat Beertje. Ada's veel te enthousiaste ‘hallo’ blijft als een opvallende ballon in de straat hangen. Terwijl ze het atelier doorloopt schaamt ze zich alweer. Ze doet haar best niet de trappen af te rennen, maar langzaam te lopen. Gewoon, denkt ze nadrukkelijk, koffievisite van een vriendinnetje, dat kan je elke dag overkomen. Maar het valt niet mee onderweg de wirwar van gevoelens te analyseren. (Toch moet dat gebeuren; het moet altijd en voortdurend gebeuren, het is de enige controlemogelijkheid waar ze waarde aan hecht.) Vier trappen de tijd, dat is ruimschoots zou je zeggen, maar niet genoeg want haar onzekerheid neemt toe naarmate ze dichter bij de voordeur komt. Er zit spijt bij, denkt ze; ze heeft zich niet opgemaakt vanmorgen en haastig een t-shirt en een spijkerbroek aangeschoten tot ze iets beters zou bedenken om aan te hebben, ja ze was van plan geweest voor Dennis thuiskwam iets flatteuzers te zoeken, elke dag even moeilijk, dit staat haar niet, heupen te breed - en nu zou Beertje haar zo zien. Dat dus, maar het gaat ook om wat haar te wachten staat, het hangt zo van Beertjes bui af, daar kan ze zich zo bezorgd over maken. Het liefst heeft ze haar rustig, vertrouwelijk, problemen besprekend. Ook mag ze wel vrolijk zijn, en vertellen wat haar nu weer overkomen is: zo vertedert Beertje haar, als een soort moeder kan ze dan belangstellend zitten luisteren en kijken - Beertje heeft zo'n klein, ferm lichaampje - en gelukkig worden omdat ze dingen hoort die Beertje misschien wel niet aan iemand anders vertelt. (Maar ze moet niet te vrolijk zijn, o ze hoopt maar dat ze niet te vrolijk is, want dan voelt ze zich zo buitengesloten, alsof ze voor een feestje niet uitgenodigd is, dàt gevoel). Maar ze is nu bij de deur, doet open en ziet meteen: Beertje is niets van dat alles.”
“Niettemin ga ik er - juist terwille van de oude heer-- mee voort via hem allerlei lieve mensen met smaakvolle geschenkjes te verblijden. Ik pleeg een lijst te maken van vrienden, vriendinnen en kennissen die voor een verrassing in aanmerking komen; ik stel het bedrag vast dat ik mij kan veroorloven te besteden, ik deel beide cijfers door 3 en dan ga ik mijn keuze doen. Van de overblijvend tweederden van het beschikbare bedrag schenk ik mij zeIf een reisje naar Parijs. Zo komt iedereen aan zijn trekken en zit ik in een Parijs café instede van in een vaderlandse huiskamer met opgetogen mensen. De stilte en de ingetogenheid zijn mij lief. Vroeger was dat anders en behoorde ik tot de meest opgetogenen. Maar dat is een tijd geleden. Bij het groeien der jaren is mijn geestdrift voor kreupelrijmen verminderd en met de beste wil van de wereld kan ik niet meer in geestdrift geraken voor sjokolade-letters en marsepeinen beesten. Het is afschuwelijk het te moeten erkennen, maar ik ben blasé geworden. Men kan aan de opgetogenheid van kinderen zijn vreugde beleven; maar hoe ouder ge wordt hoe minder kinderen in uw omgeving verkeren en aan de verrukking om een stukje .sjokola door reumatische grijsaards ten beste gegeven, kan ik niet geloven. De heerlijke argeloosheid der jeugd is mij ontvallen. Niettemin blijf ik meedoen. Om de bisschop niet in de steek te laten en om puur goed te doen. Voor mijzelf heb ik niets nodig. Zo ben ik nu eenmaal. Het is in alle bescheidenheid gezegd.”
Eduard Elias (12 september 1900 — 14 januari 1967) Flaneur, standbeeld ter nagedachtenis aan Eduard Elias, Den Haag
Ook ik kan wel als Strauss en als Renan en zoveel andere verlichte heren het vreemde fenomeen analyseren, de fabels en parabels van de man die door het koren liep in Kanaän.
Historisch is het ook wel te verstaan, de oude mythe kan men er in horen: een god wordt gaarne uit een maagd geboren, doet wonderen en sterft zoals het graan om als het graan weer op te staan.
Maar als ik door het pad naar voren schrijd en om mij heen de arme stervelingen, mensen zo dwaas als ik, de lofzang zingen: “O Heer, uw bloed roept voor altijd barmhartigheid, barmhartigheid”
dan ben ik niet verlegen met mijn god, dan is hij vlak bij mij, dan weet ik zeker dat hij mij aankijkt uit de donkre beker, dan eet ik zijn genadebrood, dan leef ik van zijn dwaze dood.
>Jan Willem Schulte Nordholt (12 september 1920 - 16 augustus 1995) In 1967
“Het is nog steeds de zee, uiteraard, maar je ziet dat er iets is veranderd, iets aan de kleur. De brede, lage golven deinen nog steeds even vriendelijk, er is nog steeds alleen maar oceaan, maar het blauw raakt gaandeweg bezoedeld met geel. En dat levert geen groen op, zoals je van de kleurentheorie nog weet, maar troebelheid. Het schitterende azuur is verdwenen. De turkooizen rimpeling onder de middagzon is weg. Het peilloze kobalt waaruit de zon opsteeg, het ultramarijn van de schemering, het loodgrijs van de nacht: voorbij. Vanaf hier is alles sop. Gelig, oker, roestig sop. Je bent nog honderden zeemijlen van de kust verwijderd, maar je weet: dit is het begin van land. De kracht waarmee de Congo-rivier in de Atlantische Oceaan uitmondt, is zo groot dat het zeewater over vele honderden kilometers anders kleurt. Wie vroeger voor het eerst met de pakketboot naar Congo voer, dacht bij die verkleuring dat hij er bijna was. Maar bemanning en oudgedienden van de kolonie maakten de nieuweling snel duidelijk dat het vanaf hier nog twee etmalen varen was, etmalen waarop de nieuweling kon zien hoe het water steeds bruiner werd, steeds vuiler. Staande aan de reling van de achtersteven zag hij het groeiende contrast met het blauwe oceaanwater dat de schroef uit diepere lagen bleef ophalen. Na verloop van tijd dreven dikke pollen gras voorbij, zoden, eilandjes die de rivier had uitgespuwd en die nu verdwaasd ronddobberden op de oceaan. Door de patrijspoort van zijn kajuit ontwaarde hij naargeestige vormen in het water, ‘brokken hout en ontwortelde boomen, die lang geleden uit donkere oerwouden waren afgerukt, want de zwarte stammen waren bladloos en de kale stompen van dikke takken wentelden soms even aan het oppervlak en doken dan weer neer’. Op satellietbeelden zie je het duidelijk: een bruinige vlek die zich tijdens de piek van het moessonseizoen uitstrekt tot achthonderd kilometer westwaarts. Het lijkt wel een lek van het vasteland. Oceanografen spreken van de ‘Congo-waaier’ of de ‘Congo-rookpluim’. Toen ik er voor het eerst luchtfoto’s van zag, moest ik denken aan iemand die zich de polsen had doorgesneden en ze onder water hield – maar dan eeuwig.”
“Dede, kun je me nu alsjeblieft vertellen waar we heen gaan?’ Hij keek me lang zwijgend aan en zei toen kalm: ‘Als je belooft niet door te vragen.’ Ik knikte. ‘We gaan naar mijn geboortedorp Baltaş.’ Ik heb altijd gedacht dat mijn opa ook in ons dorp geboren was. Wat wilde hij in Baltaş doen? Wie wilde hij daar ontmoeten? Het is een klein dorp waar wilde bijen hun nest bouwen in de spleten van de rotsen aan de voet van de berg. De honing lokte in het voorjaar altijd bruine beren naar het dorp.’ Hij kon prachtig vertellen met zijn stem die nergens geschikter voor leek dan gebeurtenissen uit vroegere tijden weer tot leven wekken. ‘De jagers van ons dorp schoten de beren af.’ Waarom?’ De legende ging dat het rauwe vlees van de beer heilzaam was voor zwangere vrouwen en zou zorgen voor sterke zoons.’ ‘Was dat echt zo?’ Mijn opa glimlachte en stak zijn dunne armen de lucht in. ‘Kijk maar naar mij, mijn moeder heeft heel wat rauw berenvlees gegeten zoals je kunt zien!’ Hij begon hard en aanstekelijk te lachen maar plotseling greep hij naar zijn borst en begon hard te hoesten. Sinds een jaar had hij last van een chronische hoest die de laatste maanden in intensiteit was toegenomen. Meestal verdween de hoest snel maar nu zette het hevig door. Het ontnam hem bijna alle lucht en deed zijn gezicht purper kleuren. Hij hapte naar adem. Ik klopte hem vertwijfeld op zijn rug waarna de hoest langzaam verdween. Toen we verder reden bekeek ik mijn opa vanuit mijn ooghoek. Zijn rode baard, blauwe ogen en uitstekende jukbeenderen hadden hem eens een krachtige uitstraling gegeven maar de laatste tijd was er een grijze gloed over zijn gezicht gevallen. Hij was sterk vermagerd en bewoog trager en behoedzamer, alsof hij bang was om te vallen en iets te breken.”
“He was not really downcast. He could wheel himself about in a wheeled chair, and he had a bath-chair with a small motor attachment, so he could drive himself slowly round the garden and into the fine melancholy park, of which he was really so proud, though he pretended to be flippant about it. Having suffered so much, the capacity for suffering had to some extent left him. He remained strange and bright and cheerful, almost, one might say, chirpy, with his ruddy, healthy-looking face, and his pale-blue, challenging bright eyes. His shoulders were broad and strong, his hands were very strong. He was expensively dressed, and wore handsome neckties from Bond Street. Yet still in his face one saw the watchful look, the slight vacancy of a cripple. He had so very nearly lost his life, that what remained was wonderfully precious to him. It was obvious in the anxious brightness of his eyes, how proud he was, after the great shock, of being alive. But he had been so much hurt that something inside him had perished, some of his feelings had gone. There was a blank of insentience. Constance, his wife, was a ruddy, country-looking girl with soft brown hair and sturdy body, and slow movements, full of unused energy. She had big, wondering eyes, and a soft mild voice, and seemed just to have come from her native village. It was not so at all. Her father was the once well-known R.A., old Sir Malcolm Reid. Her mother had been one of the cultivated Fabians in the palmy, rather pre-Raphaelite days. Between artists and cultured socialists, Constance and her sister Hilda had had what might be called an aesthetically unconventional upbringing. They had been taken to Paris and Florence and Rome to breathe in art, and they had been taken also in the other direction, to the Hague and Berlin, to great Socialist conventions, where the speakers spoke in every civilized tongue, and no one was abashed. The two girls, therefore, were from an early age not the least daunted by either art or ideal politics. It was their natural atmosphere. They were at once cosmopolitan and provincial, with the cosmopolitan provincialism of art that goes with pure social ideals.“
D.H. Lawrence (11 september 1885 – 2 maart 1930) Sylvia Kristel en Nicholas Clay in de film “Lady Chatterley’s Lover” uit 1981
“Zondag 29.12.1991 Het hebben van een kater biedt het voordeel dat je niets van jezelf hoeft te verwachten. Je kan heerlijk kuieren door je onsamenhangende gedachten, een versregel oprapen om hem onmiddellijk weer te laten vallen, blind naar de boekenkast staren, een willekeurige vrije zender beluisteren zonder te merken dat er onafgebroken hammondorgel wordt gespeeld. Kortom de uitgelezen stemming om de boekenbijlage te lezen. En het wonder geschiedt. Mijn adrenaline waarvan ik dacht dat zij te slapen lag, rekt zich uit, richt zich op en holt door mijn bloed bij het lezen van de in De Standaard der Letteren gepubliceerde index der boekenrecensies 1991. De belangrijkst geachte culturele krant van Vlaanderen slaagt erin om op een totaal van 788 recensies twee oorspronkelijk in het Nederlands geschreven dichtbundels te bespreken, een en ander omkranst door de welwillende aandacht voor negen poëziebloemlezingen. Ik ben te moe om een en ander in percentages uit te drukken maar iets in mij zegt dat elf op 788 beschamend weinig is. Mijn adrenaline roept: waar is mijn zweep, waar timmer ik de schandpaal? Ik trek mijn jas aan en ga met Goedele naar de Vogeltjesmarkt. Ik ben gek op markten. Een beetje ongeordend kopen, ademloos luisteren naar de pathetische overredingskracht van de marktkramers, de geur van fruit en bloemen, de schoonheid van diverse huidskleuren. Mijn vrouw vraagt een verkoper naar de prijs van een antiek poppenwagentje. Haar gebrekkige beheersing van het Antwerps dialect wreekt zich. In een imitatie Hollands wordt haar toegesnauwd: 350 gulden. Als zij de man in kwestie duidelijk maakt dat zij Antwerpse is, wordt de prijs niet alleen in Belgische munt uitgedrukt maar tevens bijna gehalveerd, met de verontschuldiging dat het toch practisch alleen ‘Ollanders’ zijn die komen kopen. Het weze toegegeven,het racisme van de Antwerpenaar beperkt zich niet enkel tot kleurlingen. De tijd is wellicht niet meer ver af dat in een der grootste Europese havensteden alleen nog de bewoners die gedurende tenminste vier generaties binnen haar stadswallen hebben gewoond zullen getolereerd worden.”
Eddy van Vliet (11 september 1942 – 5 oktober 2002)
“April drove north on Washington Boulevard in the late-afternoon heat. She passed housing developments behind acacia and cedar trees, Spanish moss hanging from their limbs like strings of dead spiders. Between her legs was the black coffee she'd bought at the Mobil station on the way out of town and it was too hot to drink, the sun still shining bright over the Gulf and blinding her from the side like something she should've seen coming, like Jean getting laid up and now there's no one to watch Franny and no calling in sick at the Puma. And little Franny was strapped in her car seat in the back, tired and happy with no idea how different tonight will be, how strange it could be. But even in September, Thursday was a big money night, seven to eight hundred take-home, and that's what April concentrated on as she drove, Franny's chin starting to loll against her chest—April made herself think of that fat roll of tens and twenties she'd have at closing, how she'd fold it into the front pocket of her jeans then go to the house mom's office off the dressing room and give Tina a hundred before she found Franny in her pj's on Tina's brown vinyl couch, and she'd try not to think of the walls above Tina's desk covered with dancers' schedules and audition Polaroids of naked women, some of them under postcards from girls who came and went. In the corner were a small TV and VCR where once Louis kept playing a porno starring Bobbie Blue, who used to dance at the Puma as Denise, though the name her mother gave her was Megan. But Tina would be sure no tapes like that were around. She'd let Franny watch Disney videos as long as she wanted. Bring her chicken fingers and fries from the kitchen. Play cards with her or give her the back of an old schedule she could draw on with a Puma pen.”
When you open the door, everything falls into place— the little ferry by the wharf, fir trees and thujas. An old woman, feeding ducks, seems as old as Leni Riefenstahl. At the base of the hill, chestnut trees, not yet in full bloom, are younger—but probably as old as her films. All is wet and bright. A hedgehog or God-knows-whose-soul is rummaging in last year's leaves. Dead water and living water fill the plain. The twins Celsius and Fahrenheit are predicting spring weather—while a shadow obscures the past (just like the present). The first serene weeks scour the bridges in a peaceful corner of Europe between Wannsee and Potsdam—where much has happened, but, probably, nothing more will. For days we have been watching a ragged crow—in the garden, sometimes on the roof. The ancients would have said her stubbornness augurs something. Emerging from the wood's depths, she lights on one antenna crossbar then another, her surface bright as mercury in a thermometer's glass. But these are fever marks we are incapable of understanding. The beginning of agony? The past does not enlighten us—but still, it attempts to say something. Perhaps the crow knows more about us and about history's dirt than we do ourselves. Of what does she want to remind us? Of the black photos, the black headphones of radio operators, black signatures under documents, of the unarmed with their frozen pupils—of the prisoner's boot or the trunk of the refugee? Probably not. We will remember this anyway, though it won't make us any wiser. The bird signifies only stoicism and patience. If you ask for them, your request will be granted.
De Amerikaanse dichter en psychiater Merill Moore werd geboren op 11 september 1903 in Columbia, Tennessee. Moore bezocht de Nashville Vanderbilt University, waar hij lid was van “The Fugitives”, een groep van toen nog onbekende dichters die elkaar ontmoetten om elkaars gedichten te lezen en te bekritiseren. Hij droeg veel bij aan de vergaderingen van de groep en, vanaf 1922, aan het gelijknamige tijdschrift, waarin zijn vroegste bijdragen werden gepubliceerd onder het pseudoniem "Dendric" naast het werk van John Crowe Ransom, Donald Davidson, Allen Tate en Robert Penn Warren en anderen. Moore behaalde een medische graad aan de Vanderbilt universiteit in 1928. Na de dood van zijn vader in 1929 verhuise hij naar Boston en, behalve voor militaire dienst tijden WO II, bracht hij de rest van zijn carrière daar door. Moore was nauw bevriend met de families van Robert Frost en Robert Lowell die hij ook een paar keer als psychiater bij stond. Na WO II speelde Moore een belangrijke achter de schermen rol in de controverse rond Ezra Pound als lid van een groep van letterkundigen die ervoor zorgde dat het dichter ontsnapte aan een rechtzaak wegens verraad i.v.m. zijn radio-propaganda ter ondersteuning van Mussolini. Gedurende zijn carrière schreef Moore een groot aantal sonnetten. Schattingen lopen uiteen, maar in 1935 had Louis Untermeyer 25.000 geteld, iets meer dan twee jaar later, een 1938 kwam de New Yorker op een totale productie van 50.000. Hoewel hij vooral bekend werd als dichter stond Merrill Moore hoog aangeschreven als een scherp en effectief psychiater en een beoefenaar van een progressieve gerichte psychiatrische interventie.
How She Resolved to Act
I shall be careful to say nothing at all About myself or what I know of him Or the vaguest thought I have - no matter how dim, Tonight if it so happen that he call."
And not ten minutes later the door-bell rang, And into the hall he stepped as he always did, With a face and a bearing that quite poorly hid His brain that burned and his heart that fairly sang,
And his tongue that wanted to be rid of the truth. As well as she could, for she was very loath To signify how she felt, she kept very still, But soon her heart cracked loud as a coffee mill, And her brain swung like a comet in the dark, And her tongue raced Eke a squirrel in the park.
The Book of How
After the stars were all hung separately out For mortal eyes to see that care to look, The one who did it sat down and wrote a book On how he did it. It took him about As long to write the book as to do the deed, But he said, "It's things like this we mostly need." And the angels approved but the devils screamed with laughter, For they knew exactly what would follow after.
For somehow he managed entirely to omit The most important facts in accomplishing it: Where he got the ladder to reach the stars; And how he lighted them, especially Mars; And what he hung them on when he got them there, Eternally distant and luminous in the air.
Compulsive scholar, extraordinary latinist
He was always very careful about his dative. He was careful about his ablative absolute. He spoke in Latin more carefully than a native. He said very little that anyone could refute.
He was in fact a very careful man Or had been so at least since we had known him. He was careful when he walked and when he ran. He gave us little reason to disown him.
He was so careful, careful about what he ate. He was so careful about everything he wore. He was so careful in argument and debate. He tried so carefully not to be a bore. He was so careful about everything he did. He never told us what his caution hid.
Merill Moore (11 september 1903 – 20 september 1957)
Uit: Dreams of My Russian Summers (Le Testament français, vertaald door Geoffrey Strachan)
„Throughout this parade of expressions and faces there recurred here and there that of a woman with fine, regular features and large gray eyes. Young at first, in the earliest of the albums, her smile was suffused with the secret charm of the "petite pomme." Then, with age, in the more recent albums, closer to our time, this expression became muted and overlaid with a veil of melancholy and simplicity. It was this woman, this Frenchwoman, lost in the snowy immensity of Russia, who had taught the others the words that bestowed beauty. My maternal grandmother... She was born in France at the beginning of the century in the family of Norbert and Albertine Lemonnier. The mystery of the "petite pomme" was probably the first of the legends that enchanted our childhood. And these were also among the first words we heard in that language that my mother used, jokingly, to call "your grandmaternal tongue." One day I came upon a photo I should not have seen.... I was spending my holidays with my grandmother in the town at the edge of the Russian steppe where she had been stranded after the war. A warm, slow summer dusk was drawing in and flooding the rooms with a mauve glow. This somewhat unearthly light fell upon the photos that I was examining before an open window, the oldest snapshots in our albums. The pictures spanned the historic watershed of the 1917 revolution; brought to life the era of the tsars; and, moreover, pierced the iron curtain, which was then almost impenetrable, transporting me at one moment to the precinct of a gothic cathedral and the next into the pathways of a garden where the precise geometry of the plants left me perplexed. I was plunging into our family prehistory. Then suddenly this photo! I saw it when, out of pure curiosity, I opened a large envelope that had been slipped between the last page and the cover. It was that inevitable batch of snapshots that have not been judged worthy to appear on the rough cardboard of the pages, landscapes that can no longer be identified, faces that evoke neither affection nor memories. One of those batches you always tell yourself you must sort through one day, to decide the fate of all these souls in torment.... “
„Das ist das Gesicht der Sieger! Und du, Miß Olivia. Wie nenn’ ich dich? Du Element, du Abend, du leiblos Üppige, du Regen im Saal! Ich, ich sollte eifersüchtig sein! Haha, hätt’ ich doch wenigstens die menschliche Kraft dazu. Aber im Grunde verehre ich die anderen. Das sind große Herren, in sich, voll Ruhe, Gemessenheit und Mittelpunkt. Sie haben das Leben wie sie’s wollen. Heute und morgen ist ihnen ein Ziel. Was daneben geht ein Malheur. Und du, Miß Olivia, was bist du ihnen? Etwas, was man erreichen und besitzen kann. Begreift dich denn einer? „Gemach,“ falle ich mir selbst ins Wort, „willst du denn etwas anderes als erreicht und besessen werden? Du rechnest nur zu gut. Alles, was du tust, ist Rechnung.“ Und ich fühle in diesem Moment wieder bis ins Mark, wie ich Narr des Zufalls dir fremd und widerlich sein muß. Und doch, nur ich empfinde dich, nur ich empfinde deine Seele, nur ich deine metaphysische Erscheinung zur Welt. Warum, wenn du die Hotel-Hall betrittst und in die Hände klatschend ausrufst „Kinder, das war schön, den ganzen Vormittag sind wir im Segelboot gesessen und haben uns treiben lassen“, warum werde ich dann so müde und traurig? Warum muß ich an einen ganz bestimmten schwindsüchtigen, todbleichen Lehrer aus dem Erzgebirge denken, wie er aus seinem engbrüstigen Häuschen tritt und aus dem dünnen Vorbeet einen Salatkopf zieht? Warum habe ich diese Vision vom Aztekenkönig Montezuma? Wie dieser in überirdischer Märtyrerheiterkeit, goldgepanzert und konradinblond auf der Freitreppe seines brennenden Palastes steht? Sehe ich dich in Balltoilette, warum habe ich das rasche überwältigende Gefühl von Hochtouren, Durst, Ahnung von Quellensturz und jauchzende Glieder?“
Franz Werfel (10 september 1890 – 26 augustus 1945)
Uit: Cold Sea Tales (Vertaald door Antonia Lloyd-Jones)
“If they’re going to crush them,” I said, turning to face him, and saw he had come on his bike, “they’ll only do it at night, when there’s no one here.” “Maybe so,” said Fredek, who didn’t look worried, “but first they’ll have to force the gates with a tank. Then fetch them out from every corner of the shipyard. With a bit of passive resistance that’ll take hours. But what if the lads set off a few acetylene cylinders? Or get on board a ship and cut the hawsers?” At last we had reached the fence right next to the gates and Fredek had parked his bike, leaning it against the wire netting. “Besides, there’s one more thing too,” he said, pointing at the portrait of the Pope. “We’ve got him, and that’s better than the troops!” “I’d rather rely on a few dozen striking factories. And the ones that are ready to join in.” “Well, it’s actually happening,” said Fredek; he took out a packet of Sport cigarettes and we lit up. “It’s a real revolution, can’t you see?” Like this we passed the quarter hours, smoking and chatting, that was all. More and more delegations were being let through the gates, greeted with applause. Communiqués, committee resolutions, poems and prayers came pouring from the loudspeaker non-stop. And the mood of the endless rally intensified when a worker wearing an armband appeared from inside the gates: hands black with printer’s ink, he threw leaflets into the rippling crowd. Not a single scrap of paper was left on the ground. Everyone wanted his own copy of the bulletin that the censor hadn’t vandalised in advance, if only as a souvenir. “Not a bad duplicator,” reckoned Fredek, “but they’re using too much ink, they haven’t got the experience yet.” “If only they’d read it out on the radio too,” I joked, “to the whole country, don’t you think?”
de zon vreet zich een bestaan in de bakstenen gevel en de restanten kozijn waarvan de bladders reeds lang zijn weggewaaid vuile resten spandoek wapperen als vergeten vlaggen uit een voorbije tijd
naast mij zeurt een vrouw over een verkeerd geparkeerde auto terwijl daar een stuk nalatenschap stil en roemloos ten onder gaat
KINDERREALITEIT
Ik vind je lief mooie glimrode ronde kokriki met je zwart oogje zie je ook wanneer ik stout ben lieve roodronde glimmende kokkertje met het zwarte oog
»Kein Geschäft für den Krämer heut? Zwirn! Heftel! Waschseife! Litzen! Knopflochseide! Nähnadeln!« Kresten schüttelte einen gewaltigen Haufen verlockender Dinge auf den Tisch hin. »Und da wären dann auch noch verschiedene Schnurrpfeifereien!« Damit deutete er auf einige besonders verführerische Waren, wie Messer, Frisierkämme und farbige Taschentücher mit Bildern des Kronprinzen und der Schlacht bei Fredericia. »Nein, gar nichts brauchen wir,« sagte Ann-Marie unwirsch und schob mit der rechten Hand ihre zerzausten Haarbüschel unter das Kopftuch. »Laufst aber auch mit dem elendesten Kram herum. Von den letzten Nähnadeln, die man von dir gehabt, war eine jede hin, sowie man sie nur eingefädelt hat.« »Du hast gewiß deinen Zorn an ihnen ausgelassen, denn meine Nähnadeln, die halten sonst ein ganzes Menschenleben aus. Keine alten Fetzen oder Knochen da zum Weggeben?« setzte der Krämer hinzu. »O, Fetzen mehr als genug, wenn man sie nur so leicht entbehren könnt. Und die Knochen, die nagt der Per so fein ab, daß für ’n Krämer kaum was übrig bleibt.« »Aber einen Schluck Schnaps wird’s doch bei euch geben?« »Nein, bei Gott nicht,« beteuerte Ann-Marie Kjærsgaard. »Wo war denn bei uns je ein Tropfen Branntwein im Haus, der nicht dem Morten gleich durch die Gurgel müßt? Schnaps, der ist gar rar bei uns.« Morten wetzte unruhig auf seiner Bankecke hin und her. »O, du sperrst dich grad auch nicht gegen einen Kümmel, wenn dir ihn nur einer spendieren mag,« warf er ein. »Also gar nichts Gebranntes habt ihr im Haus?« fuhr der Nadelkrämer fort. »Da ist’s freilich kein Wunder, daß ihr den Schnabel so hängen laßt. Na, gegen die Krankheit weiß ich noch ein Rezept.« Der Krämer spreizte den einen Rockschoß wie einen Adlerfittich aus und schielte in die fast ellentiefe Tasche hinab, aus der er triumphierend eine grüne Literflasche heraufholte. Mit einer großartigen, weitausholenden Gebärde setzte er sie dem Schuhmacher vor die Nase und sagte: »Da ist jetzt, alle Wetter, der Branntwein, rückt ihr dafür mit Bier heraus!« »Ja Bier, davon wird just ebensoviel da sein wie vom Schnaps. Aber das läßt sich am Ende doch eher beschaffen. Dem Nielsen sein Weib drunten hat uns einen Krug voll versprochen, wenn sie brauen.“
Jeppe Aakjær (10 september 1866 - 22 april 1930) Rond 1910
