Enkele dagen geleden kwam de website van Huis van Hereniging voor het eerst online. Bovendien werd er meteen een tweedaags internationaal symposium voorgesteld waarop een aantal gerenommeerde binnen- en buitenlandse experts zullen komen praten over een probleem waar onze rechtbanken vooralsnog door een tekort aan specifieke kennis geen adequaat antwoord op hebben: oudervervreemding en -verstoting.

Ouderverstoting: een actueel thema

Het aantal huwelijken in Vlaanderen bereikte twee jaar geleden een dieptepunt met 22.645 nieuwe koppeltjes. Tegelijkertijd werden er maar liefst 11.567 echtscheidingen opgetekend – het laagste cijfer sinds 1990, maar toch blijven we met dat aantal een van de absolute koplopers binnen West-Europa. Nog verontrustender is echter dat heel wat van de voormalige echtparen uit elkaar spatten in een echte vechtscheiding. Daarbij zijn de grootste slachtoffers niet zelden de kinderen. Als je dan ook nog eens weet dat het om ongeveer een vijfde van alle echtscheidingen gaat, begrijp je al snel dat er een probleem is. Wanneer een kind een van de ouders stelstelmatig afwijst, wijst dat volgens sommige therapeuten op het ouderverstotingstoornis (oorspronkelijk ‘Parental Alienation Syndrome’ of ‘PAS’ in het Engels). Het is vaak – maar niet altijd – een gevolg van ernstige conflicten tussen gescheiden ouders, waarbij een van hen de eigen zoon(s) of dochter(s) tegen de ander opzet. Dat gebeurt niet noodzakelijk onbewust en is vaak een gevolg van frustratie, woede of angst naar de vroegere wederhelft toe.

Hoewel de stoornis zelf voorlopig nog niet is opgenomen in de DSM (het handboek voor psychiatrie) en voor een aantal psychologen een controversieel construct blijft, is zowat iedereen het er wel over eens dat ouderverstoting bestaat en gradaties kent. Bovendien is het onderwerp brandend actueel. Zo konden we deze maand in Humo het relaas lezen van de dertienjarige Amber, die het contact met haar moeder twee jaar lang verbrak, na allerlei aantijgingen van haar vader. Ook nu nog verblijft het meisje in een instelling, waar men onderzoekt wat maakt dat ze haar vader momenteel niet wil zien. Rond dezelfde periode verschenen er twee andere verhalen, het ene eveneens in Humo en het andere in Dag Allemaal, deze keer van respectievelijk een moeder en een vader. Niet toevallig gaat het om twee initiatiefnemers van het Huis van Hereniging, een nieuwe vzw die probeert een oplossing te bieden aan ouders en kinderen die met het fenomeen ouderverstoting te maken hebben.

Een complex probleem : Niet elk kind dat een van zijn of haar ouders niet meer wil zien, doet dat omwille van manipulatie door de andere ouder. Soms is er effectief iets gebeurd waardoor de wens om afstand te houden begrijpelijk is, zoals bij misbruik. In andere gevallen gaat het echter om beïnvloeding van een van de ouders en/of familieleden. Zo wordt de vroegere wederhelft soms doodgezwegen, wordt er niet gereageerd wanneer het kind liefde voor de andere ouder uitdrukt, wordt de persoonlijkheid of levensstijl van de ander openlijk aangevallen, wordt de zoon of dochter gebruikt als een soort spion, wordt eerder ongelukkig gedrag in een specifieke situatie veralgemeend, worden normale verschillen met de andere ouder gepresenteerd als onoverkomelijke problemen, wordt het kind als bondgenoot gebruikt in een gevecht met de ex, wordt er gelogen of wordt het kind zelfs gehersenspoeld. In dat soort gevallen wil het Huis van Hereniging een oplossing bieden.

Het spreekt voor zich dat ouderverstoting een complex onderwerp is. Vaak wil slechts een van de (minstens) drie betrokken partijen een uitweg zoeken, terwijl de zoon of dochter zichzelf tegenspreekt, geen positieve dingen over de verstoten papa of mama kan bedenken, de verstoten ouder van allerlei zaken beschuldigt, een eenzijdige alliantie aangaat met de andere ouder, enzovoort. De gevolgen zijn vaak schrijnend: de betrokken kinderen krijgen in veel gevallen te kampen met allerlei psychologische en fysieke ongemakken en problemen, terwijl ook de verstoten ouder het logischerwijs zwaar te verduren krijgt. Daar komt dan ook nog eens bij dat ouderverstoting niet door iedereen wordt erkend als een op zichzelf staand gegeven en er binnen de therapeutische en juridische wereld heel wat discussie is over de precieze aard en definitie ervan. Bovendien is men vaak nog niet vertrouwd met het onderwerp. Het zorgt er allemaal voor dat een behandeling doorgaans niet of erg moeizaam gebeurt. Sterker, nog: er wordt geschat dat slechts een tiental procent van iedereen die ermee te maken krijgt ook therapie zoekt. De opvolging wordt ook nog eens bemoeilijkt wordt omdat gespecialiseerde behandeling nog niet of nauwelijks voorhanden is.

Het Huis van Hereniging heeft ervoor gekozen om te werken volgens het Canadese ‘Family Reflection Reunifaction Program’, dat volgens de eerste onderzoeken een succespercentage van maar liefst 95 procent behaalt, terwijl traditionele therapie doorgaans weinig of zelfs helemaal niet blijkt te helpen. Dat is een intensief herenigingsprogramma waarbij het kind gedurende 4 tot 5 dagen en onder gespecialiseerde begeleiding wordt samengebracht met de verstoten ouder, in ons geval op een prachtige site te Houwaart of zelfs in een resort of hotel. Hiervoor is vanzelfsprekend een duidelijk omschreven opdracht, een ondertekend akkoord van beide ouders en een gerechtelijk kader nodig.

Daarbij is ook de opvolging van primordiaal belang. Bovendien is het vanzelfsprekend belangrijk om er zeker van te zijn dat het wel degelijk om ouderverstoting gaat en niet om een terechte vlucht van het kind voor een ouder die hem of haar heeft mishandeld. Daarom moet de rechtbank eerst een onderzoek instellen wanneer het omgangsrecht niet nageleefd wordt. Dat wordt momenteel echter zelden gedaan en daar wil het Huis van Hereniging verandering in brengen.

Onze vzw wil informeren, het juridische apparaat bewust maken van het probleem, een hervorming bekomen in de manier waarop ons gerecht het onderwerp benadert, steun bieden aan de verstoten ouder en zoals hierboven vermeld een programma aanreiken waar alle partijen uiteindelijk beter van worden. Daartoe werken we samen met gespecialiseerde therapeuten en andere experts.

Tenslotte zal er op 28 en 29 mei 2015 in het Federaal Parlementsgebouw te Brussel een internationaal ‘Parental Alienation’-symposium plaatsvinden met bekende gastsprekers als prof. dr. Hubert Van Gijseghem, psychotherapeut Benoît Van Dieren, meester Geert Decock, dr. Kathleen Reay, e.a.