De Red Star Line
                                  start tocht in de Scheldebocht:
                                           een spoor van tranen.




Een bezoek aan het Red Starmuseum in de vroegere gebouwen van de Red Star Line op het Eilandje in Antwerpen loont zeker de moeite. De bezoeker volgt de verschillende stadia van de landverhuizers gedurende de eerste decennia van de 20ste eeuw op hun tocht van hun geboorteplek naar Amerika of Canada.

Prettig voel je je daarbij niet. De overheersende indruk is verontwaardiging en medeleven. Want het overgrote deel van de mensen die met een der schepen van de Red Star Line de Atlantische Oceaan overstaken, verhuisde omwille van extreme armoede en harde vervolging.

Zij stroomden samen in Antwerpen, vanuit Oost-Europa en ja, ook vanuit het verpauperde Vlaanderen, werden gedesinfecteerd en gekeurd als vee, bedrogen en uitgebuit door (Antwerpse) huisjesmelkers en ticketmarchands. Families werden gescheiden of teruggestuurd: een onverbiddelijke, onmenselijke wereld.

De klassentegenstellingen van de maatschappij werden op de veel kleinere oppervlakte van het schip in stand gehouden en waren daardoor veel scherper en schrijnender.

Alleen de hoop op een beter leven in de Nieuwe Wereld hield deze mensen overeind. Maar voor velen bleek Amerika niet het paradijs te zijn. Zij kwamen in een realiteit terecht die vaak al bijna even hard was als degene die ze ontvlucht waren.

De Antwerpse dichter Karel van den Oever (1879-1926) heeft in zijn gedicht 'Dinska Bronska', de onzekerheid, kwetsbaarheid, weemoed, hoop van een jonge migrante uit Oost-Europa, mooi uitgedrukt.

DINSKA BRONSKA

Uit een oud dorp,
- kameelbruin als de steppe -
uit Plocka,
kwam Dinska Bronska.
Haar hoofddoek was pruisisch-blauw
en haar haar vlas-geel;
ook waren haar ogen blauw
als fjord-water.
Zij rook naar knoflook en spar,
zij droeg laarzen
en ging zeer zwaar en gauw.
In het "Hotel Lapland" zat zij
bij een tafel aan het straat-raam
zij schreef 'n brief.
Een haarlok viel laag op haar rode kaak
en zij stak haar tong uit,
want ze schreef moeilijk die brief
en daaronder "Dinska Bronska", haar naam.
Ze stak ook de penstok in haar mond
en zocht met haar ogen langs het plafond.
Op het papier waren 'n inktvlek
en groot gestompel van letters:
zij kocht het voor tien centiem
in de kruidenierszaak
over het hotel.
Er was 'n beetje inkt aan heur kaak.

O, Dinska Bronska;
gij vertrekt naar Canada:
de verroeste stoomboot wacht langs de kaai.
Gij laast op een almanak
der "Red Star Line"
dat Canada grotere appels,
o, hoger en geler koren heeft dan Plocka.
Het moet in Canada veel beter zijn!

O, Dinska Bronska,
met je zeer dikke vingers:
je schrijft zo moeilijk die brief.
Je ogen zoeken vliegen op het plafond.
"Moj Boze!"
Er zit 'n tranen-veeg,
o zo verdrietig,
van je blauwe ogen naar je mond.

O, Dinska Bronska!

07-06-2015 om 09:20 geschreven door Gust Adriaensen

Cultuursocioloog Mark Elchardus:

'We zijn geen klassenmaatschappij maar een standenmaatschappij aan het worden, waarbij de verschillende standen elkaar nog amper ontmoeten.'

06-06-2015 om 06:58 geschreven door Gust Adriaensen

In Tertio, het bijzonder lezenswaardige christelijke opinieweekblad, verscheen enkele weken geleden een recensie van een boek van de Vlaamse jezuïet Roger Lenaers. Het is het zoveelste werk van Lenaers in een rij van boeken en essays, waarin hij een poging onderneemt het christendom en de Kerk te ontdoen van alle 'mythes'. Ontmythologisering heet dat.

 Lenaers wil inderdaad afrekenen met de traditionele christelijke voorstellingswereld, die hij ‘heteronoom’ noemt. Dat is voorwaar niet niks. In ‘De droom van Nebukadzenar’ is hij zich daarvan terdege bewust. Hij schrijft: ‘Wie als christen van dit axioma (de heteronome voorstellingswereld) wil blijven uitgaan, is overigens in zeer goed gezelschap: heel het Oude en Nieuwe Testament, heel de patristiek, heel de scholastiek, alle concilies, de hele liturgie, alle dogma’s en de uitwerking ervan in de theologie gaan ervan uit. En Jezus zelf en de ‘apostelen en profeten’ waarop onze belijdenis steunt, dachten puur heteronoom.’ De Vlaamse jezuïet Roger Lenaers wil van al die dingen dus niets meer weten. Veel blijft er dan niet over van wat al meer dan twee millennia beleden wordt en vorm gekregen heeft in de katholieke Kerk.

De ideeën van Lenaers zijn ongetwijfeld voor hemzelf en voor een aantal christenen een boeiende persoonlijke intellectuele uitdaging en oefening. Maar of zij geloof en Kerk kunnen verzoenen met de ‘moderniteit’ en een geloofs- en Kerkgemeenschap op gang kunnen brengen, is zeer de vraag. Wat meer is, Lenaers’ theorieën slaan bij miljoenen christenen, de fundamenten en de belevingselementen van het geloof en het Kerk-zijn weg.

Roger Lenaers beseft dat zelf ook wel. In een interview zegt hij met enige koketterie en ijdelheid dat het hem verbaast dat het Vaticaan nog geen sancties tegen hem genomen heeft. En in de Oostenrijkse dorpjes waar hij nog altijd parochiewerk verricht, blijft hij als pastoor netjes uitgaan van de traditionele christelijke voorstellingswereld.

De geleerde jezuïet Roger Lenaers houdt er in zijn geschriften en lezingen totaal andere opvattingen op na dan in zijn pastorale werk als herder in enkele Tiroolse bergdorpjes. Het weze hem gegund maar erg consequent en geloofwaardig is dat toch niet.

05-06-2015 om 08:35 geschreven door Gust Adriaensen

In 2012 drukte aartsbisschop Léonard zijn solidariteit met ontslagen werknemers als volgt uit:

'Als men maximale winst nastreeft en dat liefst zo snel mogelijk, en als men in dat streven zich zonder enige consideratie ontdoet van mannen en vrouwen die een belangrijk deel van hun leven hebben gewijd aan de goede werking van de onderneming, is dat een aanfluiting van waarachtige sociale en economische liefde.’ 

04-06-2015 om 22:17 geschreven door Gust Adriaensen

Aan de diocesane ontmoetingen van het bisdom Antwerpen in het Provinciaal Vormingsintituut in Malle, namen zo'n 900 mensen christenen deel.

In zijn toelichting distilleerde bisschop Johan Bonny uit een aantal bisschoppelijke activiteiten en ontmoetingen van de voorbije weken, enkele vragen en opdrachten:

-Waar en hoe groeit ons Kerk-zijn?

-Waar en hoe groeit ons Christen-zijn?

-We moeten onze 'natuurlijke' grenzen overschrijden en overstijgen, zowel geografische als instellingengrenzen.

-We moeten altijd zoeken naar de boodschap en de inhoud.

-De opdracht van christenen is ook andere christenen te ontmoeten. Echte ontmoeting is boeiend en verrijkend.

Bisschop Johan Bonny zei ook dat de nieuwe structuren (pastorale eenheden) die op stapel staan, geen eigen leven mogen gaan leiden maar nieuw leven voor de locale geloofs- en kerkgemeenschappen moeten mogelijk maken.

In die evolutie is het goed en inspirerend woorden van paus Franciscus voor ogen te houden, aldus de bisschop:

-Volmondig 'ja' aan nieuwe verbanden vanuit Jezus gegroeid.

-Bewust het 'risico van de ontmoeting' willen lopen.

-Willen leven vanuit het besef dat wij 'tochtgenoten' zijn.

-Meer en dieper mensen kennen leidt tot meer en diepere Godskennis.

De bisschop besloot met het beeld van het 'atomium', dat volgens hem het beste de 'pastorale eenheden' weergeeft. De bollen stellen de diverse terreinen voor waarop de locale geloofs- en kerkgemeenschap actief is: parochie, onderwijs, zorg, enz. De gangen tussen de bollen geven de verbanden en de uitwisseling tussen de verschillende werkterreinen aan. Bollen en gangen zijn noodzakelijk voor het evenwicht, de stabiliteit. Neem een bol of een verbindingsgang weg, en het geheel stort in elkaar.

04-06-2015 om 13:28 geschreven door Gust Adriaensen

Steeds kijk ik uit naar de maandagse column van Rik Torfs, rector van de Katholieke Universiteit van Leuven. De laatste droeg de titel 'Rechtvaardigheid'.

Los van de Torfsiaanse anekdotische versiering -de lift die met Ban Kimoon en Rik Torfs in de Hallen tot in de kelder daalt, zodat de secretaris-generaal een blik kon werpen op de universitaire emmers en borstels ( het is me daar inderdaad een onvoorstelbaar rommeltje); de verre aangetrouwde oom die in theorie het communisme omarmde- handelde Rik vooral over 'rechtvaardigheid en eerlijke herverdeling'.

'Met rechtvaardigheid heb ik het nog moeilijker. En met eerlijke herverdeling. Niet als dusdanig natuurlijk, wel met de holle parmantigheid waarmee deze moreel geladen begrippen worden gehanteerd', aldus de rector.

En dus zoekt Torfs een bewust wat flou gehouden alibi maar toch met de parmantigheid die hem kenmerkt, -of die 'hol' is, laat ik in het midden-, voor 'onrechtvaardigheid' (dat is nu eenmaal de realiteit) en voor 'oneerlijke verdeling' (want gelijkheid is gruwelijk, wreed en altijd schijn).

Op die manier houdt de rector van de Katholieke Universiteit van Leuven, nog maar eens, niet brutaal, niet agressief, wel sluw en op zijn kousenvoeten, een pleidooi voor een neoliberaal en rechts sociaaleconomisch maatschappijmodel, dat duidelijker en duidelijker toch wel Torfs' echte biotoop blijkt te zijn.

Zou het geen verademing geweest zijn wanneer een intellectuele en ja, toch ook wel morele autoriteit -zijn visie en opvattingen zijn hoe dan ook zeer vaak 'moreel' geladen-, als de Leuvense rector, met de parmantigheid én de panache, die bij hem ingebakken zijn, gesteld had:

'Met onrechtvaardigheid heb ik het nog moeilijker. En met agressieve en dodende ongelijkheid.' Ja, ongetwijfeld een verademing. Ook al zou onze gewaardeerde rector deze moreel geladen begrippen, met holle parmantigheid gehanteerd hebben.

(Op de foto ziet u het KUL-poetsteam in de catacomben van de Universitaire Hallen. Doordat de rector op de verkeerde knop drukte, zoefde de lift met Ban-Kimoon aan boord, downstairs naar de kelders, waar de universitaire medewerksters met hun borstels en emmers, wat graag even poseerden voor de hoge bezoekers.) 

02-06-2015 om 09:59 geschreven door Gust Adriaensen

Enkele dagen geleden publiceerde ik op dit blog een artikel waarin ik o.a. reageerde tegen de ondermaatse en beschamende manier waarop op het Knack-forum een groot aantal forumdeelnemers tekeergaat, in het bijzonder  tegen de persoon Bert Anciaux, en bijzonder hardvochtig uit de hoek komt.

'Een snelle bloemlezing leverde volgende scheldwoorden op: den bleiter, konijnenkweker, onbenul, profiteur, nationale zot, loser, huichelaar, bekrompen geest, groot kind, gestoord sujet, gek, tafelspringer, ...

Dit heeft niets meer te maken met verschillende politieke, religieuze of maatschappelijke visies. Dit is pure primitieve haat en agressieve domheid.'

Ik stuurde ongeveer dezelfde reactie naar het Knack-forum. Ik kon me niet voorstellen dat het eigenlijk nog mild aanklagen van dergelijke primitieve agressiviteit, in de ogen van de forumredactie van Knack, geen genade zou vinden. En waarschijnlijk denken vele lezers van Knack, en zeker zij die Frans Verleyen nog gekend hebben, ook zo.

Welnu, wij de lezers van het eerste uur, zijn eraan voor de moeite.

De scheldkanonnades worden ongemoeid gelaten. Het aanklagen ervan wordt weggecensureerd.

01-06-2015 om 10:28 geschreven door Gust Adriaensen