X/24
Vrijdag 30 oktober 2015
Enkele vreugden en zorgen
De kletterende regen klink als muziek in onze oren. Wie zou ooit gedacht hebben dat Belgen zo blij konden zijn met de regen? Gans de week heeft het in de late namiddag of ’s avonds een tijd flink geregend en onze enige bekommernis was dat er genoeg regen zou vallen. Water maakt heel ons terrein groen en doet de woestijn bloeien. Al onze beschikbare tafels en stoelen zijn inmiddels naar Qâra verhuisd waar allerlei cursussen, opleidingen en vormingssessies worden georganiseerd, van breien en gezondheidszorg tot metaalbewerken en vakschool-opleiding. Ook voor gehandicapten worden creatieve opleidingen voorzien. Het is de bedoeling mensen uit hun armoede-isolement te halen. Dit alles met de steun van een internationale organisatie. Zelf hebben we nog even de handen vol met de uitbouw van ons kaarsenfabriek, waarvoor inmiddels ook een oude motor werd geïnstalleerd zodat er ook gewerkt kan worden wanneer er geen elektriciteit is. Tevens gaat de hulpverlening onverminderd verder. En er is nog grote nood over heel het land. Op sommige plaatsen zijn dringend medicamenten en medisch materiaal nodig, elders mist men een busje om de hulpgoederen efficiënt te kunnen verspreiden of materiaal voor de heroprichting van een ziekenhuis. Wij helpen voor zover onze financiële middelen het toelaten. Alles dank zij onze weldoeners, waarvoor we niet genoeg dankbaar kunnen zijn.
Een wereldoorlog achter de schermen?
De Amerikaanse coalitie van meer dan 60 landen heeft al een jaar lang in Syrië het terrorisme bestreden met vele duizenden acties (luchtaanvallen, bombardementen...). Alles gebeurt onwettig, zonder goedkeuring van de UNO en zonder erkenning van of medewerking met de wettige Syrische regering. Het is een brutale schending van internationaal recht. Resultaat: in september 2015 was 80 % van het Syrisch grondgebied in handen van Daesh en andere terroristengroepen. Gelukkig heeft de regering beslist het volk te beschermen dat op 20 % van het grondgebied leeft en 80 % van de bevolking omvat. Amerika, Israël, de NAVO, Turkije, Saoedi-Arabië, Qatar hadden de taart van Syrië onder elkaar al verdeeld. Rusland is eind september echter onverwachts begonnen het land van het terrorisme te bevrijden. Met nauwelijks duizend operaties heeft het meer dan 800 terroristenkampen uitgeroeid. Volgens de grootmufti Ahmad Badreddin Hassoun zijn sinds de tussenkomst van de Russen al honderdduizenden Syriërs naar hun woonplaats teruggekeerd, wat hij deze week vertelde aan een Russische parlementaire delegatie op bezoek in Damascus. Hiermee zouden ook de Europese regeringen kunnen weten waar de oplossing ligt van hun vluchtelingenprobleem, moesten ze daar eventueel aan geïnteresseerd zijn! Helaas, de vijanden van Syrië zijn actiever dan ooit met hun schijnbaar onuitputtelijke voorraad terroristen want hun ideaal blijft de regering omverwerpen en chaos brengen, jawel, zogenaamd om het volk te dienen. Duitsland schijnt stilaan begrepen te hebben dat Syrië zal stand houden en wil zich uit de oorlog terugtrekken, waardoor het onrechtstreeks meewerkt aan de vrede. Ondertussen blijft Rusland efficiënt verder opruimen en zet ze voorlopig allemaal voor schut. Het noorden en het centrum werden systematisch aangepakt en nu is het zuiden aan de beurt. Hopen en bidden maar dat Rusland met Iran, de Hezbollah, Syrië en Irak hun werk kunnen doen. En dan moeten de vijanden van Syrië nog tot een politieke oplossing bewogen worden.
Een grappige mislukking
De NAVO is massale oefeningen aan het houden in Italië, Spanje en Portugal. Eigenlijk is het een Amerikaanse algemene repetitie voor een oorlog (tegen Rusland?), met Europees geld, Europese soldaten en op Europese bodem. Gelukkig groeit het protest, vooral in Italië onder het motto: Geen oorlog, Geen NAVO! De bekende Italiaanse pater Alex Zanotelli zei het op de manifestatie te Napels (24 okt. 2015) zo: “Zich verzetten tegen de NAVO is vandaag de plicht van alle christenen. Oorlog is de tegenpool van het evangelie”. De NAVO, eens opgericht als verdediging, is nu een van de meest verwoestende organisaties. Ook in Portugal is er origineel protest. Het Grândola strand in Portugal zou vorige vrijdag een bijzonder voorbeeld geven van samenwerking tussen verschillende oorlogseenheden. Schepen op luchtkussens kwamen op indrukwekkende wijzen legertrucs afleveren op het strand. Tot zover inderdaad een succes. Het was echter niet voorzien dat die kolossen van voertuigen zich allemaal vastreden in het mulle zand en niet verder geraakten. Wat een model van legeroefening had moeten worden, werd op het beroemde protest-strand van Spanje een flop. Je kon ze op een filmpje stom zien staan. Vlug werd een persconferentie gehouden om te zeggen dat het eigenlijk de bedoeling was vastgereden trucs los te maken. Wie echter de volgende dagen van het spel eens wilde genieten, kreeg te lezen dat de film verwijderd was. Je ziet alleen een kolossaal schip op luchtkussens. En de begeleidende tekst herhaalt dat de bedoeling van de oefening was de vastgelopen trucks te bevrijden! (Grandola Vila Morena de la chanson de la Révolution! https://www.youtube.com/watch?v=gaLWqy4e7ls ; http://fr.sputniknews.com/international/20151023/1019042726/otan-exercices-plage-echec.html). Zelfs de zandkorrels op het strand van Grândola protesteren tegen deze Amerikaans-Europese waanzinnige geldverspilling.
Gezinssynode 2015: geleidelijke groei in inzicht
Het christelijk geloof is geen verzameling van diepvriesproducten die in een koelkast onveranderd bewaard blijven. Het is eerder als een bloemknop die geleidelijk openbloeit. Er verandert niets aan het wezen van de bloem maar een bloem in volle bloei laat ons meer genieten van haar ware schoonheid. Zo heeft de voorbije bisschoppensynode over het gezin in Rome (4-25 oktober 2015) ons weer iets duidelijker de grootheid en diepte geopenbaard van het mysterie van huwelijk en gezin als kostbare en onvervangbare kerngave van maatschappij en Kerk.
Het lijvige eindrapport van de synode telt 94 nummers en bevat drie delen. Eerst komt de concrete situatie aan bod met zijn vele uitdagingen, moeilijkheden en mogelijkheden. Het is een soort wereldkaart van het gezin. Hierbij ging het vooral om te luisteren naar elkaar. Het tweede deel onderzoekt de betekenis van het gezin vanuit Gods plan, terwijl het derde deel de zending van het gezin belicht. Het document kan uiteraard niet alles weergeven van wat er op de synode is gezegd en gebeurd. Bovendien is een synode geen concilie. Toch mogen we dit als een trouwe weergave beschouwen van de leer over huwelijk en gezin, die de 279 synodevaders namens het kerkelijk leergezag ons willen geven. Dit document wordt aan paus Franciscus overhandigd opdat hij hiermee zijn apostolische aansporing zou schrijven. En daarin ligt dan de eigenlijke kerkelijke leer vervat. De overgrote meerderheid van de nummers in het eindverslag werd in grote eensgezindheid aanvaard, met minder dan 10 neen-stemmen. Er zijn vijf nummers die door niemand werden verworpen. De nrs. 84, 85, 86 behielden wel hun twee derde meerderheid maar kregen uitzonderlijk veel neen-stemmen, respectievelijk 72, 80 en 64. Ze handelen over de gehuwden die burgerlijk hertrouwden en willen een nieuwe manier van omgaan met hen voorstellen. Ze bevatten echter dubbelzinnige uitspraken. Het is niet duidelijk of ze nu een toestemming of een verbod geven om te communiceren. Wat hier toegekend wordt aan het persoonlijk geweten, de priesterlijke begeleiding en de omstandigheden is evenmin duidelijk. Zij zouden aanleiding kunnen geven tot een soort onaanvaardbare “situatiemoraal” of een vrij oordeel vanuit het persoonlijk geweten. Hopelijk kan de nieuwe congregatie voor het gezin, die deze paus wil oprichten, bijdragen om hierin helderheid te brengen. Inmiddels blijven leer en pastoraal van de gescheidenen die burgerlijk hertrouwden nog onduidelijk.
Even leek het er op dat de media, - altijd belust op sensatie en ’entertainment’ - er weer in zouden slagen het hele gebeuren voor te stellen als een soort collectief gladiatorenspel of liever als een verbeten strijd tussen conservatieven en progressieven. De bewogen voorbereiding van vorig jaar zou daartoe enige aanleiding kunnen geven. Ook nu waren er verschillende meningen over beaalde onderwerpen. De voorbije halve eeuw was het echter de gewoonte de kerkelijke huwelijksleer te herleiden tot één enkel actueel aspect. Toen was dit de contraceptie (voor velen nu nog!). Hiermee werd heel de gezinssynode van 1980 en de apostolische aansporing van Johannes-Paulus II (Familiaris consortio, 1981) beoordeeld en massaal verworpen, althans in het westen. Nochtans waren huwelijk en gezin in de geschiedenis van de Kerk nooit voorheen zo grondig en zo ruim bestudeerd als in de bisschoppensynode van 35 jaar geleden. Nu gaat alle aandacht eerder naar het zogenaamde homohuwelijk. Met de minste uitspraak hierover kom je meteen en voorgoed in een van de twee categorieën terecht. Onze media hadden ook nu nog de behoefte om de Vlaamse deelnemers aan de huidige synode fier bij de progressieven te rekenen. Tot een hevige en massale afwijzing van de synode lijkt het nu echter niet te komen. Mogelijk is de openbare opinie zich nog niet goed bewust van de tijdbom die in haar boodschap verscholen ligt en die in staat is heel onze westerse contraceptieve cultuur op te blazen.Het ergste wat ons op dit gebied zou kunnen overkomen is dat de visie van deze synode gewoon geen aandacht krijgt in de gezinspastoraat.
We kunnen zeker een groei waarnemen in de wijze van vergaderen. Er was meer openheid. Ieder kon vrijer dan voorheen een sterk afwijkende mening uiten en voor ieder nummer in het eindverslag is nu de eindstemming openbaar gemaakt, zoals ook al in de voorbereidende buitengewone synode van vorig jaar gebeurde. Wat de toon betreft is er wellicht ook een grotere mildheid tegenover mensen die in onregelmatige situaties leven. Naast de juiste katholieke leer is er meer aandacht voor de pastorale omgang met onregelmatige situaties. Tertullianus (+ rond 240) zocht al een uitweg in het onderscheid tussen “de regel van het geloof” en de praktische “discipline”, wat zeker mogelijkheden biedt, maar ook niet zonder gevaren is. De leer dient immers altijd de basis te zijn voor de pastoraal. Tevens blijkt er meer begrip te zijn voor de verschillende plaatselijke omstandigheden, meningen en verantwoordelijkheden. Andere werelddelen dan Europa en Amerika komen meer in de kijker. De Afrikaanse invloed is sterker dan voorheen. Hoewel dit alles niet zo spectaculair is, menen we deze accentverschillen toch als een positieve groei te mogen beschouwen.
Onze blijde verrassing ligt evenwel in het feit dat een van de kerngedachten uit de huwelijksleer van het Tweede Vaticaans concilie in deze synode uitvoerig werd hernomen en uitgewerkt, zoals blijkt uit het eindverslag. Wat is eigenlijk het wezen van het huwelijk? Augustinus had het startschot voor diepere bezinning gegeven met zijn uitleg over “de goederen” van het huwelijk (voortplanting en opvoeding, wederzijdse trouw en eenheid-onverbreekbaarheid). Thomas van Aquino spreekt over het eerste doel (voortplanting en opvoeding) en het tweede doel (wederzijdse hulp, eenheid). Vaticanum II spreekt niet meer over ‘goederen’, ‘doeleinden’ of ‘waarden’ van het huwelijk. Het heeft de inhoud van de traditionele leer overgenomen, maar in een nieuw perspectief. God is totale wederzijdse gave van zichzelf. In dit licht is ook het huwelijk volgens Vaticanum II een totale wederzijdse gave van zichzelf. Het huwelijksverbond is een ”intieme gemeenschap van leven en echtelijke liefde... waardoor beiden zich wederzijds geven en ontvangen...” (Gaudium et spes nr 48). Hoewel deze kerngedachte meermaals hernomen wordt in de huwelijksleer van Vaticanum II, hebben de meeste van onze theologen en zelfs kerkleiders dit toen niet opgemerkt, gefascineerd als ze waren door het zoeken naar een mogelijkheid om de contraceptie moreel aanvaardbaar te krijgen. Welnu, het eindverslag van deze synode herneemt nu herhaaldelijk deze kerngedachte (nr. 30, 31, 34, 35, 36, 39, 42, 50...). Het is deze leer die Paulus VI goed begrepen had, klaar uiteengezet in zijn encycliek Humanae vitae (1968) en er de juiste besluiten uit getrokken heeft. Johannes Paulus II heeft deze visie meesterlijk uitgewerkt in zijn apostolische aansporing over het gezin (Familiaris consortio) , in zijn catechesen over de “theologie van het lichaam” en terloops aangehaald in enkele encyclieken.
De weerslag van de totale wederzijdse gave van zichzelf van de echtgenoten op de overdracht van leven is duidelijk. Door kunstmatige contraceptie geeft men zich niet totaal of men aanvaardt de ander niet geheel. Ze tast dus het diepste wezen van de huwelijkseenheid zelf aan. Tijdens de voorbereidende buitengewone bisschoppensynode (5-19 oktober 2014) werd na de achtste zitting deze samenvatting gegeven: “Na onderlijnd te hebben dat de roeping tot het leven het fundamenteel gegeven van de families is, zijn de synodevaders het eens geworden om aan de gelovigen aan te raden dat ze zich zouden verdiepen in de encycliek van Humanae vitae van Paulus VI zodat ze hun toevlucht zouden nemen tot de natuurlijke methoden van de beheersing van de vruchtbaarheid en de contraceptie verwerpen”. Dit werd ook uitdrukkelijk in het eindrapport (nr. 58) opgenomen. In de huidige synode wordt het nog klaarder gezegd: “In deze zin moeten de encycliek Humanae vitae (nrs.10-14) en de apostolische aansporing Familiaris consortio (nrs. 14, 28-35) herontdekt worden opdat de bereidheid tot voortplanting duidelijker gemaakt wordt in tegenstelling tot een mentaliteit die dikwijls vijandig is jegens het leven” (eindverslag nr. 63, onthaald door 237 vaders tegen 21). De boodschap van de synodevaders is deze: de echte huwelijksleer van Vaticanum II, toegepast in Humanae vitae, uitgewerkt in Familiaris consortio en later herhaaldelijk bevestigd, dient eindelijk eens ernstig genomen te worden. Het gaat om een profetische visie die grotendeels nog moet ontdekt en vooral toegepast worden om overvloedig vrucht te dragen voor de praktische gezinspastoraat. En het hete hangijzer van het zogenaamde homohuwelijk? Iedere persoon moet erkend, aanvaard en gewaardeerd worden zoals hij is, als mens, afgezien van wat hij doet of hoe hij leeft. Bovendien moet een bijzondere aandacht gegeven worden aan hen die in deze situatie leven. Vlug gezegd, natuurlijk. Praktisch is het echter niet zo eenvoudig om met barmhartigheid ook waarachtig te blijven. De oproep tot bekering geldt voor iedereen. “Betreffende de voorstellen die het huwelijk willen gelijkstellen met homoseksuele verenigingen: er bestaat geen enkel fundament om homoseksuele verenigingen met het plan van God inzake het huwelijk gelijk te stellen of hiermee een analogie te maken, zelfs niet van verre” (eindverslag nr. 76, dat 221 stemmen kreeg tegen 37). Hiermee hebben de synodevaders iedere illusie ter zake weggenomen.
Sommigen zullen mogelijk opwerpen dat we in deze studie van het eindverslag van de gezinssynode weer te veel uitgaan van het ideaal en te weinig rekening houden met de praktijk en het zogenaamde menselijk mogelijke. Voor hen geven we deze vergelijking. Een jongen die muzieklessen volgt en ooit eens een bekwaam organist wil worden, zal zeker graag luisteren naar een orgelconcert, gegeven door een beroemd organist, die orgelklanken langs de gewelven van een kathedraal kan laten rollen. Zal die jongen na een concert dan zeggen: “dit concert is ver boven het gewone, menselijk mogelijke voor mij, ik word er helemaal depressief van...?” Integendeel, hij zal met volle teugen blijven nagenieten van dit heerlijke concert en het beschouwen als zijn doel. Het zal hem de moed geven om te blijven oefenen en grote vorderingen te maken om in de buurt te komen van dit ideaal. Welnu, moge de voorstelling van de werkelijke schoonheid van huwelijk en gezin op gelijkaardige wijze aanstekelijk werken. Heilige Zelie en Louis Martin, help de zovele goedwillende christelijke gezinnen om hun diepe rijkdom te ontdekken en te beleven als een vreugdevolle, totale wederzijdse gave van zichzelf.
P.S. Dit is een eerste beschouwing over de voorbije synode. Volgende keer hoop ik hieruit enkele concrete besluiten te halen en suggesties te geven voor het gezinspastoraat. Als iemand me goede opmerkingen wil geven, zal ik ze graag aanvaarden.
P. Daniel
30-10-2015 om 16:16
geschreven door Gust Adriaensen
|