Wat is een dialect?
Kort gezegd: een streektaal die in belangrijke mate afwijkt van de algemene taal. Die verschillen hebben betrekking op de woordenschat. Denk maar aan het zo goed als uitgestorven fli?etêr voor vlinder. Ook klanken kenmerken een dialect. In Retie wordt huis als hojs uitgesproken. Zelfs binnen de grenzen van onze gemeente waren en zijn er verschillen in uitspraak. Zout bv. hoor je zeit uitspreken, in andere delen van de gemeente klinkt het als zawt. Spraakkundige verschillen, zowel in vormen als in zinsstructuren, zijn er eveneens bij de vleet, bv. ik zèn in plaats van ik ben. Tenslotte is er het onderscheid in intonatie.
Dialectgroepen
Het Reties vormt natuurlijk geen dialecteiland. Het vertoont veel overeenkomst met de dialecten van een groot gebied dat historisch gezien grosso modo binnen de grenzen van het vroegere hertogdom Brabant valt en nu de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Noord-Brabant in Nederland, bestrijkt. Wij spreken dus een Brabants dialect, evenals de Diestenaar of de Eindhovenaar.
Evolutie
De laatste decennia is er door allerlei invloeden (onderwijs, media, mobiliteit, migratie) een sterke toename van het gebruik van het algemeen Nederlands en een grote nivellering van de dialecten. Als ze aandachtig naar hun ouders of grootouders luisteren, zullen jonge mensen zonder moeite klanken, woorden, uitdrukkingen horen die zij niet meer of nauwelijks nog gebruiken in hun dialect. De aandacht van de dialectonderzoekers gaat bijna vanzelfsprekend naar die oudere, zeldzame dialectwoorden en uitdrukkingen, alhoewel het Reties-van-nu ook wel boeiend taalmateriaal kan opleveren.
24-08-2008 om 21:24
geschreven door Gust Adriaensen
|
Het Zeeuws-Vlaamse vestingstadje Hulst, is een bezoek overwaard.
