|
De paus breekt (voorzichtig) met het verleden
In een brief over de rol van het gezin in de kerk roept de paus de kerk op om niet langer stenen te gooien naar wie niet kan voldoen aan het ideaalbeeld van de kerk. De Gentse bisschop, Luc Van Looy, heeft het over ‘een ander gelaat van de kerk’, al zullen progressieve elementen in de kerk wellicht vinden dat de tekst niet ver genoeg gaat.
Evenwichtsoefening van 200 pagina’s
Het lijvige document met de titel Amoris laetitia (‘De blijdschap van de liefde’) telt meer dan 200 pagina’s en behandelt in 9 hoofdstukken de rol van het gezin in de kerk. Het document is de pauselijke conclusie van de twee bisschoppensynodes die de voorbije jaren werden gehouden.
Zowel in 2014 als 2015 kwamen bisschoppen uit de hele wereld in Rome samen om drie weken lang na te denken over de rol van het gezin in de kerk. Een bijzonder gevoelig thema, want op de jongste bisschoppensynode in het najaar van 2015 stonden progressieve en conservatieve bisschoppen lijnrecht tegenover elkaar toen de houding tegenover holebi’s en ongehuwd samenwonenden ter sprake kwam.
De verdeeldheid over die thema’s in de kerk maakt dat Amoris Laetitia vooral een delicate evenwichtsoefening geworden is en niet het revolutionaire manifest waarop progressieve en hervormingsgezinde elementen in de kerk gehoopt hadden.
Het document bevestigt de traditionele kerkelijke leer rond het huwelijk en bevat geen nieuw standpunt over gescheiden en hertrouwde gelovigen of het homohuwelijk. Maar toch breekt de paus met het verleden.
1) Over het traditionele gezinsmodel
In een leeswijzer die het Vaticaan de voorbije dagen naar de bisschoppen stuurde, schrijft de paus dat de kerk een open houding wil aannemen en vraagt hij een positieve en gastvrije benadering van gelovigen die niet in het traditionele gezinsmodel van de katholieke kerk passen: homostellen, gescheiden en hertrouwde mensen en andere ‘onvolmaakte katholieken’.
‘We moeten moeite doen om diversiteit te accepteren en het gesprek aangaan met wie anders denkt’, zegt de paus, een houding die in contrast staat met het vermanende toontje waarop de voorgangers van Franciscus zich uitlieten over echtscheidingen en homoseksuele relaties.
De paus roept in Amoris laetitia op tot meer medeleven en een kerk die zich openstelt voor gelovigen op wie tot dusver iets of veel viel aan te merken, zoals gescheiden of hertrouwde mensen, maar schrijft tegelijkertijd dat hij niet kan instaan voor een nieuw pakket algemene regels, geschikt voor alle gevallen.
Paus Franciscus vindt dat de kerkelijke blik op het gezin beter moet aansluiten op de hedendaagse realiteit. ‘De kerk moet ook in zogeheten irreguliere situaties het goede proberen te zien en te waarderen’, aldus de kerkleider. Hij dringt erop aan dat pastoors en bisschoppen harde veroordelingen van dergelijke situaties vermijden en verzet zich tegen het al te ijverig streven naar het naleven van de regeltjes.
2) Over abortus en contraceptie en seks
Franciscus blijft zich in Amoris laetitia wel uitspreken tegen abortus en (in mindere mate) contraceptie en veroordeelt nogmaals het seksueel misbruik in de kerk. Maar tegelijkertijd heeft de paus kritiek op de kerk zelf die het huwelijk ‘te abstract’ en ‘te idealistisch’ heeft voorgesteld.
Priesters moeten voor de paus ook erkennen dat er tussen theorie en praktijk nogal eens een kloof gaapt. En als het niet kan zoals het moet, moet het soms maar zoals het kan. ‘We mogen het huwelijk niet excessief idealiseren’, klinkt het.
3) Over de communie voor gescheiden/hertrouwde gelovigen
Er werd de voorbije dagen vooral uitgekeken naar Franciscus’ standpunt over gescheiden en hertrouwde gelovigen. Die mogen op dit moment niet ter communie gaan, aangezien hun eerste huwelijk voor de kerk nog steeds geldt en ze dus in zonde zouden leven.
Aan dat principe verandert niets, al laat de paus wel een opening door te stellen dat priesters of bisschoppen geval per geval kunnen beslissen of een gescheiden en hertrouwde katholiek toch opnieuw ter communie kan gaan. Het is een praktijk die op vandaag al in enkele parochies wordt toegepast.
De paus vindt ook dat gescheiden katholieken die hertrouwd zijn, een meer actieve rol mogen spelen in de kerk. ‘Het is belangrijk dat zij zich deel voelen van de kerk en dat hun deelname aan de gemeenschap wordt aangemoedigd’, klinkt het in het document.
4) Over het homohuwelijk
Ook op het vlak van homoseksualiteit wil de paus dat de focus verschuift naar een respectvolle betrokkenheid tussen de kerk en homo’s. ‘Ik wil benadrukken dat eenieder, ongeacht zijn seksuele voorkeur, in zijn waarde moet worden gelaten en met respect moet worden ontvangen’, schrijft de paus onder meer.
Maar het homohuwelijk gelijkschakelen met een traditioneel huwelijk doet de paus niet. ‘Er is geen enkele basis om een parallel te trekken tussen homoseksuele verbintenissen en het huwelijk als ontwerp van God. De kerk doet op geen enkele manier afstand van het ideaal van het huwelijk.’
5) Over het einde van het celibaat?
Paus Franciscus erkent dat celibataire priesters niet altijd goed voorbereid zijn op de begeleiding van echtparen. Zo schrijft hij dat ‘het gewijde ambtsdragers gewoonlijk aan een passende opleiding ontbreekt om met de veelzijdige actuele problemen van het gezin om te gaan’. Daarom wil hij gezinnen ook betrekken bij de priesteropleiding en stelt de paus dat ‘de lange oosterse traditie van de gehuwde priesters nuttig zijn’.
Die passage kan er volgens kerkwatchers op wijzen dat het celibaat wel eens het thema van de volgende bisschoppensynode zou kunnen worden.
--------------------------------------------------------
Reacties: ‘a point of no return voor de Kerk’
Luc Van Looy: ‘a point of no return voor de kerk’. ©rr
Volgens de Gentse bisschop, Luc Van Looy, toont de pauselijke brief een ander gelaat van de kerk. Van Looy beklemtoonde vanmiddag op een persconferentie dat Amoris Laetitia geen doctrinair document is, maar ‘pastoraal’.
‘Het vertrekt vanuit de realiteit zoals die is, in al haar complexiteit en diversiteit’, aldus Van Looy, die de brief niet ziet als een eindpunt, maar als een ‘a point of no return’ voor de kerk.
‘De tijd terugdraaien zit er niet meer in. Deze paus beschrijft verschillende situaties, waarover we als kerk goed moeten nadenken: wat met alleenstaanden, wat met samenwonenden. Hij heeft daar aandacht voor. Deze paus doet dat vanuit de realiteit. Eerst zien en begrijpen vooraleer te beslissen. Dat was minder zichtbaar bij zijn voorgangers. Daardoor komt er nu ook meer verantwoordelijkheid bij de bisschoppen te liggen om bepaalde beslissingen te maken’, aldus Van Looy.
Dat de brief geen duidelijke richtlijnen bevat, maakt volgens Van Looy deel uit van het proces. ‘Er zullen wel mensen zijn geweest die dat verwacht hadden: een paus die zegt “Dit mag niet, dat mag niet”. Dat staat er inderdaad niet zo in. Maar ook dat maakt deel uit van het proces.’
De bisschop ziet in het hele document een ‘inclusieve benadering’. ‘Niemand wordt uitgesloten. De kerk moet er alles aan doen om mensen, in welke situatie ze zich ook bevinden, te laten deel uitmaken van de gemeenschap. Dat keert als een refrein weer. Wat voor mij belangrijk is, is dat in deze de bredere dialoog geopend is tussen verschillende groepen.’
Een erkenning van het homohuwelijk lijkt veraf volgens de tekst. ‘Maar er staat wel een oproep in tot het erkennen en respecteren van deze geaardheid. Openheid is zeer belangrijk voor deze paus. We zitten nu in een proces. Misschien leidt dat in de toekomst wel tot een vorm van erkenning, zonder dat dat een gelijkstelling met het huwelijk betekent’, besluit Van Looy.
--------------------------------------------------
Reacties: ‘Een milde paus’
Rik Torfs.©rr
Kerkjurist Rik Torfs vindt vooral de toon van de paus heel mild. ‘Dat is echt een verschil ten opzichte van de voorgangers van deze paus. Hij stelt dat de kerk niet te paternalistisch moet optreden tegenover mensen die het iets anders doen dan de kerk het voor heeft’, zegt Torfs op de Nederlandse Radio 1.
Torfs erkent dat het document niet echt progressief kan worden genoemd, maar wijst erop dat het Vaticaan ook minder conservatief is dan vroeger. ‘Het Vaticaan is een tanker, en die veranderen erg traag van koers,’ vertelde hij op VTM.
Toch is het document volgens Torfs vernieuwender dan het op het eerste gezicht lijkt. ‘Zonder het met zoveel woorden te zeggen, roept hij op om gescheiden en hertrouwde kerkgangers tot de eucharistie toe te laten. Dat was voor zijn voorgangers onbespreekbaar’, wist de Leuvense rector te vertellen aan Het Nieuwsblad.
Het homohuwelijk ziet Torfs niet zo snel aanvaard worden door de kerk. ‘Over het homohuwelijk spreekt hij zich niet uit, hij zegt enkel dat hij er respect voor heeft. Ik denk dat we op dat punt nog een lange weg te gaan hebben. Ik had ook niet verwacht dat we hier op dat punt een aardverschuiving zouden meemaken. In Afrika bijvoorbeeld, waar de katholieke kerk sterk vertegenwoordigd is, zijn er nog veel landen waar homoseksualiteit strafbaar is. Dan kan je niet van de paus verwachten dat hij nu ineens de deuren openzet voor koppels van hetzelfde geslacht. Hij zegt wel dat we die mensen niet mogen veroordelen en zeker niet mogen verketteren.’
--------------------------------
Bron: dS-Avond : Bart Van Belle - Stijn Cools
--------------------------------
08-04-2016 om 17:55
geschreven door Gust Adriaensen
|
