Goede Vrienden, 
 

De zesde wezenlijke eigenschap van ons mens zijn is de gave van onszelf. Hiermee trachten we tevens het wezenlijke onderscheid te begrijpen tussen een christelijke en een heidense samenleving. Vorige keer toonden we hoe in iedere menselijke maatschappij spanningen ontstaan, die voortkomen uit onze natuurlijke neiging om te willen hebben wat een ander verlangt of heeft. De ene mens neemt het verlangen van de ander over. Dit is het nabootsend  verlangen of de slechte navolging, waarvan het hele maatschappelijke leven doordrongen is. De spanningen kunnen zo groot worden dat een hele gemeenschap er door aangetast wordt en in crisis geraakt. Nagenoeg iedereen is dan tegen  iedereen. Dit is de “mimetische crisis”, waarbij tenslotte een zondebok of een groep wordt aangeduid die unaniem erkend wordt als de schuldige(n). De strijd van allen tegen allen vormt zich om tot een strijd van allen tegen een. Hierbij worden vijanden elkaars vrienden en vrienden worden elkaars vijanden. Alom overheerst het geweld en in geweld worden allen gelijk.

In primitieve maatschappijen worden als slachtoffer  doorgaans zonderlingen gekozen, een fysische of psychische gehandicapte. Heidense samenlevingen, vanaf de meest archaische tot in onze tijd toe, hebben altijd “zondebokken” nodig, die moeten uitgeschakeld worden, om het kwaad te bedwingen. S. Freud heeft van  de zondebok een complex gemaakt maar  blijkbaar de eigenlijke betekenis ervan nooit begrepen. Daarom noemt R. Girard hem een merkwaardig mengsel van genialiteit en verblinding! De zondebok is een vorm van zelfverdediging waardoor een samenleving tracht te ontkomen aan haar eigen zelfvernietiging. De collectieve moord op  de zondebok is een uitlaatklep, waardoor de rust tijdelijk terugkeert. De “zondebok” wordt geslachtofferd, gestenigd, van de rotsen geduwd, verbrand, onthoofd... Iedereen is akkoord en doet mee, niemand heeft een persoonlijke band met het slachtoffer en niemand voelt zich persoonlijk schuldig voor deze moord. Eerst zijn het mensen, dan worden het dieren. Wezenlijk is de unanieme aanduiding van de “schuldige” en zijn uitschakeling. Er is geen open dialoog, geen ernstig onderzoek. Er is alleen een openbare opinie die eensgezind de “zondebok” als schuldige aanwijst. 
 

Op de uitschakeling, het “offeren” van de ‘zondebok’ volgt  een tijd van rust en vrede. Er is opluchting omdat de oorzaak van het kwaad in de maatschappij nu zogenaamd opgeruimd is. Niet lang evenwel want de spiraal van geweld begint daarna opnieuw. Hier ligt ook de oorsprong van de heidense riten. De “zondebok” die beschouwd werd als oorzaak van het kwaad en nu uitgeschakeld is, krijgt een aureool, want hij blijkt tevens in staat te zijn  om de rust te herstellen. Zijn “offer” wordt beschouwd als een “sacraal” offer, waardoor het  gewelddadig uitschakelen van de schuldige beschouwd wordt als een heilige plicht. Wanneer het geweld weer uitbreekt in de samenleving wordt dit offer  ritueel gevierd. Etnologen hadden al opgemerkt dat het religieuze, het offer en de rituele vieringen  de oorsprong vormden van alle heidense  culturen.
 

René Girard heeft zijn synthese zeer geleidelijk  opgebouwd. Na zijn derde groot werk in 1978 kreeg hij in zijn eigen land veel aandacht. Sommigen dachten en hoopten dat hij  deskundig zou afrekenen met de christelijke godsdienst als het toppunt van een heidens geloof in een God die verbolgen is om het kwaad onder de mensen en daarvoor de gruwelijkste straf bedenkt door zijn eigen Zoon te laten geselen en kruisigen. Toen bleek dat hij de  Bijbelse en Evangelische   openbaring   begreep  als de onovertroffen en definitieve ontmaskering van alle heidense offers en als het begin van een geheel nieuwe wereldorde, verdween meteen de belangstelling voor zijn  werk. Hij werd wel opgenomen in de Académie Française maar geen enkele Franse universiteit gunde hem een doctoraat honoris causa, terwijl hij deze eer wel kreeg van 6 buitenlandse universiteiten. In Frankrijk werd hij ofwel genegeerd of fel bestreden, terwijl niemand in staat was hem deskundig te weerleggen. Na zijn dood in 2015 echter waren de Fransen de eersten die verkondigden dat hij de meest originele denker was van de laatste honderd jaar! Mgr. Robert Barron, hulpbisschop van het aartsbisdom van Los Angeles (VS) wil Girard zelfs graag erkend zien als kerkvader.
 

Met het uitschakelen van een zondebok wil een  heidense maatschappij het kwaad  bedwingen, ook nog in onze supermoderne tijd van wetenschap, techniek en artificiële intelligentie. We hebben het recent meegemaakt met de zogenaamde coronacrisis. Zonder enig open debat en zonder enige wetenschappelijke grond werd gesteld dat gelovigen geen wijwater meer mochten nemen uit een wijwatervat om een kruisteken te maken, dat er geen heilige communie meer mocht uitgereikt worden, dat kerken moesten gesloten worden en iedereen zich moest  laten vaccineren “om de samenleving te beschermen”. Wetenschappelijke studies die aantoonden dat deze maatregelen onzin waren en dat de covid-injecties helemaal geen bescherming boden en zelfs gevaarlijk waren voor de gezondheid, werden in de kiem gesmoord. De grootste wetenschappers werden hiervoor gecensureerd, uitgeschakeld of zelfs vermoord. Wie het (pseudo-)vaccin weigerde werd op zijn werk ontslagen. Niet gevaccineerden mochten later ook niet deelnemen aan de zeer beperkte Eucharistievieringen. Leden van eenzelfde gezin stonden radicaal tegenover elkaar en waren zelfs bereid elkaar te verklikken. Religieuzen die zich niet lieten vaccineren mochten in hun eigen gemeenschap niet meer binnen. De “mimetische crisis” vormde zich om van een strijd van allen tegen allen tot een strijd van allen tegen één groep. Voormalige vrienden werden elkaars vijanden en voormalige vijanden werden elkaars vrienden, allen werden één in geweld. Er werd gesteld, zonder enige wetenschappelijke verantwoording, dat het  grote gevaar voor de maatschappij voortkwam van de niet gevaccineerden. De hele meute politici deed potsierlijk mee om een dwaze angst nog op te voeren Er werd al gesuggereerd dat deze ”schuldigen” in concentratiekampen opgesloten moesten worden.

Zo ver  is  het (nog) niet gekomen, maar er  werd al wel openlijk over gesproken. Ondertussen bleven wij al die tijd gewoon de Eucharistie vieren en de heilige Communie geven door het heilig Brood in het heilig Bloed te dopen en uit te reiken op de tong. Jong en oud neemt hier met de hand wijwater en maakt het kruisteken terwijl verschillenden de gewoonte hebben af en toe een slokje te nemen van dit wijwater. En niemand is ooit dodelijk  besmet in elkaar gezakt!

Volgende keer: ‘n christelijke samenleving
 

P. Daniel

Goede Vrienden,

De zesde eigenschap van ons mens-zijn is de gave van zichzelf. De mens
vindt zijn hoogste ontplooiing in het geven van zichzelf, in vrijheid en liefde
voor anderen. We leiden dit af van het feit dat we geschapen zijn naar Gods
Beeld en Gelijkenis. Jezus heeft ons een God geopenbaard die Drie in Eén
is, een gemeenschap, een familie, een stroom van gevende en ontvangende
liefde. De Vader geeft en deze gave is de Zoon. De Zoon “ver-geeft”, in de zin
van bovenop geven, ook nog wanneer men gekwetst of afgewezen wordt. En
de wederzijdse stroom van liefdevolle gave van zichzelf tussen Vader en
Zoon is de heilige Geest. Welnu, naar het beeld van deze God zijn wij
geschapen. De “inwoning” van deze God dragen wij allen en voor altijd in ons
wezen mee. Zo is de gave van onszelf ook voor ons een wezenskenmerk. Al
lijkt het tegenstrijdig, we worden onszelf door onszelf te overstijgen. We
bereiken onze diepste ontplooiing door ons zelf te geven. Jezus zegt het zo:
“Want wie zijn leven wil redden zal het verliezen. Maar wie zijn leven verliest
omwille van Mij en het Evangelie, zal het redden” (Marcus 8, 35). Het Tweede
Vaticaans Concilie spreekt over een gelijkenis tussen de goddelijke personen
en ons. “Deze gelijkheid wijst er op, dat de mens, die op aarde het enige
schepsel is dat om zichzelf door God is gewild, zichzelf alleen volledig kan
vinden in de oprechte gave van zichzelf” (Gaudium et spes, Pastorale
constitutie over de Kerk in de wereld van deze tijd, nr. 24). Planten en dieren
kunnen gebruikt worden voor een ander doel, nl. om de mens te dienen of te
voeden. Een mens mag niet als middel gebruikt worden voor iets of iemand
anders. Wordt een mens verzorgd, dan moet dit gebeuren voor hemzelf en
niet om de wetenschap of een ander te dienen. Je mag een nier afstaan om
het leven van uw broer te redden, maar dan moet het wel uw eigen vrije
keuze zijn. Zelf komt de mens pas tot algehele ontplooiing door zichzelf te
geven.

In de huidige openbare opinie is er nagenoeg geen aandacht voor “het geven
van zichzelf”. Onze tijd hecht veel waarde aan “assertiviteit”, het opkomen
voor eigen rechten, de zelfbeschikking, de zelfontplooiing, eigen gevoelens
koesteren, het onbeperkt nastreven van genot en plezier, het doorbreken van
taboes … Mogelijk bevatte deze stroming in oorsprong enige
gerechtvaardigde reactie op een te grote miskenning van eigen gevoelens en
eigen aard. In zijn huidige trend is deze levensstijl van onbeperkte eigen
zelfontplooiing evenwel in feite zelfvernietigend, vooral op moreel gebied.
Enkele seksuologen en een “Vlaams expertisecentrum voor seksuele
gezondheid” zijn hiervan een duidelijk voorbeeld. Alle schroom en gezonde
schaamte willen ze afbreken. Zij ijveren zogenaamd voor preventie van
seksuele overdraagbare ziektes maar in feite zijn ze gericht op het afbreken
van zogenaamde taboes en zijn geobsedeerd door het vluchtig genot van
“plezante seks”. Uiteindelijk is hun strijd gericht tegen de katholieke moraal.
En die willen ze de kinderen op zo jong mogelijke leeftijd ontnemen om hen
een seksuele opvoeding op te dringen waarvoor ze nog niet rijp zijn. Met
seksuele organen van man en vrouw in plastiek willen ze aanschouwelijk
aantonen op welke wijze het meeste “plezier” te vergaren valt, waar de
gevoelige plekken liggen… Op geen enkel ogenblik is er enige aandacht voor
opvoeding tot het ware, diepere menselijke geluk en verantwoordelijkheid.
Het gaat enkel om de biologische, technische, vluchtige beleving van
seksueel genot. Een mens die even nuchter nadenkt begrijpt onmiddellijk dat
men hiermee kinderen én volwassenen in een verslaving duwt die hen voor
de rest van hun leven naar de psychiatrie of de depressie kan leiden.

Ouders die protesteren tegen dergelijke opgedrongen, vroegtijdige seksuele opvoeding aan hun kinderen, krijgen dan te horen dat het allemaal verantwoord is omdat het op zogenaamd deskundige wijze gebeurt onder leiding van het “Vlaamse expertisecentrum”! Wat een waanzin. Het is een soort zelfmoord met deskundige assistentie. Wie zal het gelukkigste zijn: een jongen die alleen maar geleerd heeft op veilige wijze vluchtig plezier te zoeken bij een meisje of een jongen die geleerd heeft zichzelf te beheersen en zich met al zijn
gaven voor een ander belangeloos in te zetten? Welke vader zal het
gelukkigste zijn: hij die alle trucjes kent van seksueel genot of hij die werkt en
zich iedere dag inzet om een vrouw en kinderen te onderhouden die van hem
houden en waarvan hij houdt? Het diepe en blijvende menselijk geluk is veel
meer dan vluchtig seksueel plezier. De muffe bekrompenheid van sommige
“seksuologen” en van een “expertisecentrum voor seksuele gezondheid” is in
feite een bewuste, criminele opvoeding tot zelfvernietiging. Ze is vernietigend
voor het diepere, blijvende menselijk geluk, omdat zij het “geven van zichzelf”
als wezenskenmerk voor een gelukkig mens zijn totaal negeert. Ook in het
huwelijk is de seksuele eenwording slechts een middel, het doel is de
liefdevolle geestelijke eenwording door de wederzijdse gave van zichzelf.
Wanneer het middel als doel wordt nagestreefd, ontstaat er diepe
ontgoocheling en frustratie, bron van zoveel onderling geweld. Blijkbaar lijden
velen hieronder en belemmeren hun algehele geestelijke gezondheid zonder
het zelf te beseffen. En zal een echtpaar dat meer liefdevol, geestelijk één is,
ook niet gelukkiger zijn met hun lichamelijke eenwording?

De wijze waarop Jezus zijn leven gegeven heeft tot op het kruis blijft, hoe dan
ook, voor ieder mens en voor iedere levensstaat het hoogste voorbeeld en de
bron. De Poolse priester Maximilaan Kolbe (+ 1941) zag in het
concentratiekamp hoe een vader van een groot gezin willekeurig tot de
hongerdood werd veroordeeld en bitter weende. Hij bood zichzelf aan om in
zijn plaats te sterven, wat aanvaard werd. De blik van deze martelaar was
blijkbaar zo zuiver en sterk dat zijn beulen hem niet eens konden verdragen.
De huisvader overleefde het concentratiekamp. De daad van “gave van
zichzelf” was voor pater Kolbe de bekroning van een heel leven van zelf
vergeten liefde, waardoor God wonderen kon verrichten in zijn leven. Hij
heeft o.a. de grootste Japanse uitgeverij geleid, zonder één cent te bezitten
en zonder de taal te kennen, alleen om het Onbevlekt Hart van Maria te eren!
De diepste roeping van ieder mens, in welke levensstaat hij of zij ook leeft, ligt
in deze gave van zichzelf. De mens is als zijn oog, aldus Viktor Frankl. Een
oog dat zichzelf ziet is ziek. Ons oog dient om anderen te zien. Zo komt ook
een mens maar tot zijn diepste zelfontplooiing door zijn dienstbaarheid aan
anderen.

P. Daniel

P.S. Het boek van prof Timothy Devos, dat we vorige week aanhaalden is
vertaald: Euthanasie, een ander verhaal. Ervaringen en reflecties van zorg-
verleners, Pelckmans.