Na weken van uitstel en onduidelijkheid gaf de Hoge Raad voor de Justitie vandaag in het federale parlement voor de onderzoekscommissie Misbruik uitleg over Operatie-Kelk. Bedoeld wordt daarmee de veelbesproken huiszoekingen in juni 2010 bij het aartsbisdom, kardinaal Danneels en de commissie-Adriaenssens.
Hilde Melotte, voorzitter van de Hoge Raad voor de Justitie, Valérie Delfosse, voorzitter verenigde advies- en onderzoekscommissie van de Hoge Raad voor de Justitie, Davy Jordens, lid-magistraat en voorzitter werkgroep bijzonder onderzoek Kelk en Daan Vyverman, eerste auditeur, gaven nauwkeurig verslag van de lange procedure, die al veertien jaar duurt. Het dossier bestaat uit 104 kaften, zijnde zo’n 50.000 bladzijden.
Geen namen
De Hoge Raad ondervroeg magistraten, speurders en advocaten, om een antwoord te geven op de vragen of er clandestiene zittingen zijn geweest, er druk vanuit het aartsbisdom of elders is uitgeoefend op magistraten, of de dossiers onrechtmatig aan het aartsbisdom zijn teruggegeven en waarom dit onderzoek nu zo lang aansleept. Over de feiten van misbruik of schuldig verzuim door geestelijken sprake de Hoge Raad zich niet uit. Dat is niet haar bevoegdheid.
De getuigen noemden geen of nauwelijks namen, ook al werd Operatie-Kelk een publieke zaak en schreef meester Walter Vansteenbrugge, advocaat van de burgerlijke partijen, er zelfs een boek over.
Ook in de televisiereeks Godvergeten werd er over de procedure gezegd dat ze van hogerhand werd tegengewerkt.
Crypte
Valérie Delfosse gaf een uitgebreid chronologisch overzicht van alle onderzoekshandelingen en rechtbankzittingen. De aanleiding van de huiszoekingen is te lezen in twee pv’s van een commissaris van de federale politie, waarin priester Rik Devillé een aantal dossiers aan het gerecht wil overmaken, maar daarvoor geen toestemming heeft van alle slachtoffers.
Ook Godelieve Halsberghe, voorzitster van de eerste kerkelijke commissie, wil dossiers overmaken, maar ze bevinden zich in het Rijksarchief.
Op 16 juni 2010 biedt Devillé zich met zijn dossiers aan, op 21 juni beslist de onderzoeksrechter een onderzoek te openen dat de naam Operatie-Kelk krijgt. Het Rijksarchief geeft de dossiers aan het gerecht. Halsberghe suggereert dat kardinaal Danneels haar over een geheim archief in een crypte in de Sint-Romboutskathedraal vertelde. Op 24 juni vinden er gelijktijdig huiszoekingen plaats in het aartsbisdom, de woning van kardinaal Danneels en bij de commissie-Adriaenssens.
931 dozen werden meegenomen.
Daarop volgt een ongeziene procedureslag.
Inzagerecht
‘Nog nooit zo’n ingewikkeld dossier gezien’, zei Jordens de kamerleden. Advocaat Vansteenbrugge beweert in zijn boek en in interviews dat er clandestiene zittingen plaatsvonden om de Kerk haar dossiers terug te geven. De Hoge Raad voor Justitie ziet er geen. Op bepaalde zittingen moesten de burgerlijke partijen niet worden uitgenodigd. Wel zijn er disfuncties vast te stellen, slordigheden. Vansteenbrugge kreeg geen antwoord op zijn brieven, een rechter die gewraakt werd, zat later wel zittingen voor. ‘We kunnen vaststellen dat de burgerlijke partijen inzagerecht kregen.’
Niemand van de ondervraagden kwam klagen over druk.
Wel zijn er vragen te stellen bij een ontmoeting tussen de advocaat van het aartsbisdom en het parket-generaal. ‘We kunnen de druk niet bewijzen of uitsluiten’, luidt het eindoordeel. Wel waren er veel strubbelingen tussen magistraten onderling. Als er al druk was, gebeurde dat door advocaten die elke brief in de media brachten.
De Hoge Raad treedt daarmee de verklaring bij van het Federale Parket, dat al eind september 2023 in een uitvoerig persbericht beklemtoonde dat er geen enkele inmenging door de Kerk is geweest.
Vier onderzoeksrechters
In Operatie Kelk zijn er vier onderzoeksrechters geweest, en veel magistraten. Dat was al een garantie dat het onderzoek onafhankelijk verliep. Dit dossier duurt al heel lang. En de Hoge Raad vindt dat betreurenswaardig voor de slachtoffers, die hopen op een gerechtelijk onderzoek. ‘We moeten vaststellen dat er tot 2013 hard gewerkt werd en veel mensen werden verhoord.’ Nadien kon de Raadkamer niet verder, doordat er partijen bijkomend onderzoek vroegen. De terroristische aanslagen van 2016 vroegen toen ook veel capaciteit van het federaal parket.
De Hoge Raad voor Justitie gaf 17 suggesties om deze problemen te vermijden in de toekomst.
Een van de cruciale punten is de goede formulering wat een onderzoeksrechter moet onderzoeken, wat in Operatie-Kelk duidelijk niet het geval was. Vrijdag mogen de kamerleden vragen stellen.
Bisschoppen: ‘Altijd meegewerkt’
‘De Kerk heeft met alle wettelijke middelen haar rechtmatige belangen verdedigd’, reageert de Belgische bisschoppenconferentie. ‘De bisschoppen hebben ook nooit geweigerd om ten volle mee te werken aan om het even welk gerechtelijk onderzoek. Respect voor het wettelijk kader dient uiteindelijk de waarheidsvinding.’
De bisschoppen van België roepen op dat de onterechte beschuldigingen nu zouden stoppen en kijken uit naar een spoedige eindvordering in dit hele dossier.
