We logeren in Aggsbach Dorf in een eenvoudig hotel op wandelafstand van de Donau. Ik bestel een glas witte streekwijn en de waard schenkt een troebele, erg jonge, frisse wijn van het vat.
De volgende morgen brengt de autocar ons naar Stift Göttweig. Daar start onze driedaagse tocht op de Oostenrijkse Jakobsweg.
Het is een indrukwekkend benedictijnenklooster op de top van een heuvel, 500 meter boven zeeniveau. In 2000 werd het als deel van het cultuurlandschap Wachau samen met de abdij van Melk opgenomen op de culturele erfgoedlijst van de UNESCO. Uit een gesprek met een praagrage monnik in de crypte, blijkt dat Göttweig nog een bijzonder actief klooster is. Er zijn nog 50 oudere én jonge monniken. De abdij bezit ook wijngaarden in de Kremsvallei.
Een steile afdaling over een heerlijk bergpaadje voert ons naar het dal en de wijngaarden. We stappen door Mautern, volgen een heel end de zgn. 'Weinstrasse'. Op vele plaatsen zie je 'Heuriger'-affiches. 'Heuriger' is de naam voor de jonge wijn, van het jaar waarin hij geschonken wordt, uit de omgeving van Wenen en van de Wachau. Ook de wijnbars waar deze wijn geserveerd wordt, worden vaak 'Heuriger' genoemd.
Na de picknick volgt er een stevige klim richting Oberbergern en daarna weer het woud in. De laatste kilometers leggen we af in een druilerige regen op een zacht stijgende weg tot aan de kapel in Schengenbrünn. We hebben er dan ruim 20 kilometers opzitten.
01-05-2009 om 21:19
geschreven door Gust Adriaensen
29-04-2009
Het Retiese dialect (32)
En zwálie is een ovenpaal, een platte houten schop met lange steel waarmee het brood in de oven geschoten en eruit gehaald wordt. Het woord is een afleiding bij zwelen (zengen, schroeien, verschroeien). En vreewis duidt een tak (vaak werd de kop gesplit waarin dan bv. een bosje gras geklemd werd) aan dieaangaf dat een pas ingezaaide akker niet mocht betreden worden. Ook markeerde dergelijke twijg (ofook een strobos) de scheiding tussen twee percelen.Het eerste deel vree gaat terug op het Middelnederlandse vreden,dat omheinen, afschutten betekent. De betekenisontwikkeling van vreden is vrede bewerken, beveiligen, afrasteren. Wis komt van het Middelnederlandse wisch (strobos, twijg). De buikriem van een paard, achter de voorste poten gespannen en aan de berries van de kar bevestigd,werd ne stùlpriem genoemd. Stulpen betekent omkeren, storten. Een stulpkar is een stortkar, kiepkar. Een stulpriem moest in het bijzonder verhinderen dat, bv. bij verschuiven van de lading, een tweewielkar omkeerde, kantelde.
De dialectische vervorming van vleermuis is flieremojs. Een jonge, ongezouten haring werd lêmme?e zoet genoemd. De oorsprong van deze merkwaardige combinatie ligt waarschijnlijk bij het woordbokking (gezouten en gerookte haring). Bokking is afgeleid van bok (mannetje van de geit),waarbij het punt van overeenkomst de kwalijke lucht is. In de Kempense dialecten werd lam, lêmme?en ook wel gebruikt om het jong van een geit aan te duiden.
Een vrouw die in manieren, kledij, opmaak nogal verwaand, opzichtig, zelfingenomen overkwam,werden scheet genoemd. Het verkleinwoord e schéjen legt nog meer de nadruk op het nuffige, kokette, aanstellerige van in het bijzonder jongedames. En (zotte) bèl duidt een slordige vrouw aan. Soms ook wel een losse, frivole vrouw, in het ergste geval een slet. Waarschijnlijk is het woord een afleiding van het element bal (slecht), dat aanwezig is in bv. baldadig, balorig. Denk ook aan totebel, lellebel. En slób, ne slóbber duiden een persoon aan die gulzig, slordig eet. Figuurlijk ook iemand die uit is op geld, een vrek. De woorden gaan terug op slobberen (drinken of eten op hoorbare wijze, zoals de dieren). En kieme, nen kiemen, en diffecille, nen diffecillen zijn mensen die erg kieskeurig, nauwgezet zijn, bv. in verband met eten. Het algemeen Nederlandse woord kribbenbijter met als betekenis paard dat de slechte gewoonte heeft in zijn ruif of kribbe te bijten en figuurlijk gemelijk, slecht gehumeurd mens duidt in ons dialect iemand aan die tot vervelens toe op hetzelfde terugkomt, aanklampt. En sintedutsel is een sullige, kwezelachtige vrouw, seut. Het is een ironische afleiding van dutselen (sukkelen),dat op zijn beurt teruggaat op dutsen (suffen, dutten) en duts (sukkel). Ne môjsteek is gewestelijke taal voor wormsteek (gaatje, gangetje in vruchten door wormen veroorzaakt) maar wordt in ons dialect ook overdrachtelijk gebruikt om een fysisch zwakke, onvolgroeide , tengere persoon (en óndèùgd) aan te duiden.
29-04-2009 om 08:51
geschreven door Gust Adriaensen
28-04-2009
Wenen en de Jakobsweg (6)
Enkele slotindrukken:
Wenen is een wereldstad met ruim 1,5 miljoen inwoners, waar belangrijke internationale instellingen gevestigd zijn.
Wat de toeristen naar Wenen trekt is echter de keizerlijke allure van de oude stad. Indrukwekkende paleizen en musea. Uitgestrekte parken en tuinen. Brede lanen. Een middeleeuws hart heeft Wenen niet (meer). De Habsburgers hebben tot op het einde van hun rijk geprobeerd Wenen om te vormen tot een stad die diende om indruk te maken, te pronken. Wenen moest het waardige kader zijn voor hun keizerlijke status. Het gevolg is dat de stad naar mijn gevoel intimiteit mist, geen warmte en geborgenheid biedt.
Opvallend is ook dat de stad in vergelijking met vele Europese steden, weinig of niet 'gekleurd' is. Zwarte mensen zie je bijna niet, Aziaten zijn er meer: zij doen onderhoudswerk of helpen in de horeca.
Hoe dan ook, Wenen loont meer dan de moeite. De kunstschatten, de concerten, de monumenten zijn van een uitzonderlijk hoog niveau. En wandelend door deze keizerlijke stad, voel je je ook een beetje Habsburger, een beetje Mozart, een beetje wereldburger, een beetje...
28-04-2009 om 22:29
geschreven door Gust Adriaensen
27-04-2009
Wenen en de Jakobsweg (5)
De laatste dag in Wenen, terug naar de Hofburg. Op het binnenplein bij de presidentiële vertrekken, staat een erewacht en een militaire muziekkapel opgesteld. Er is hoog bezoek. En inderdaad, even later lopen de Oostenrijkse president en een Arabisch staatshoofd in djellaba langs de soldaten en weerklinken de nationale hymnes.
De Schatzkammer is indrukwekkend en oogverblindend. Hier bevindt zich de belangrijkste collectie van koninklijke en keizerlijke machtssymbolen ter wereld. En ook bijzonder fraaie en kostbare religieuze schatten. Een letterlijk en figuurlijk schitterende expositie van goud, zilver, edelstenen, staatsiekledij, wandtapijten, kazuivels,...
We bekomen in een eenvoudig koffiehuis bij een 'kleiner Brauner'. Het is de gewoonte dat er een glas koud water bij geserveerd wordt. Slokje koffie, slokje water...
's Namiddags is er een autocartour over de Ringstrasse, die voor Wenen is wat de Champs-Elysées zijn voor Parijs of Unter den Linden voor Berlijn. Het is een vier kilometer lange en drukke boulevard, met een resem indrukwekkende gebouwen in diverse historische stijlen. We passeren de Staatsoper, diverse musea, het parlement, das neue Rathaus, de universiteit, het Burgtheater...
De tocht voert ons ook buiten de Ring. Door het enorme park dat het Prater is. We werpen een blik op het zgn. Riesenrad, dat we kennen uit Orson Welles' 'The Third Man' en bereiken Schloss Belvedere. Van bij het Obere Belvedere heb je een prachtig uitzicht op de aflopende tuinen, het Untere Belvedere en de Weense binnenstad.
Laatste stop is bij het Hundertwasserhaus in de Löwengasse, een complex van gemeentewoningen gebouwd in 1985. Architect en kunstenaar Friedensreich Hundertwasser (1928-2000) had een hekel aan de blokkendozen van de moderne architectuur. Zijn afkeer voor de rechte lijn -'een door de mens gemaakt gevaar'- is af te lezen aan zijn sprookjesachtige en bizarre bouwwerken waarvoor hij inspiratie haalde in Noord-Afrika en bij de Spanjaard Gaudi. Vreemde lijnen, rare rondingen, opvallende kleuren waren zijn kenmerk.
27-04-2009 om 12:11
geschreven door Gust Adriaensen
25-04-2009
Wenen en de Jakobsweg (4)
Een bezoek aan het Kunsthistorische Museum mag niet ontbreken. We beperken ons tot de Gemäldegalerie en in het bijzonder de zalen met Vlaamse, Hollandse, Duitse, Italiaanse, Spaanse en Engelse meesters. Topwerken van Memling, Rogier van der Weyden, Jan van Eyck, Rubens, Rembrandt, Vermeer, Caravaggio, Dürer, Velasquez, Gainsborough... Maar verbluffend en indrukwekkend is het aantal schilderijen van Pieter Breughel de Oudere. Een kwart van het nog bestaande werk van deze grootmeester bevindt zich in Wenen.
Op weg naar het museum hebben we aan het standbeeld van Mozart van een in een Mozartpakje gestoken jongeman tickets voor een concert in de orangerie van Schönbrunn gekocht.
's Avonds met de metro naar Schönbrunn. In de foyer lees ik op een groot spandoek dat de orangerie de enige historisch vaststaande plek is waar Salieri en Mozart muzikaal met elkaar in de clinch gingen. Zonder dat op dat moment de Weense muzikale topklasse daar ook maar enige notitie van nam.
Een kamerorkest, een sopraan en een bariton, twee balletdansers brengen werk van Mozart, Haydn, Strauss. Het is een op toeristen afgestemd, lichtvoetig concert op een hoog professioneel niveau. Een heerlijke afsluiter van een drukke dag.
25-04-2009 om 21:31
geschreven door Gust Adriaensen
Wenen en de Jakobsweg (3)
Midden in de brede verkeersvrije 'Graben' bevindt zich de barokke, 17de-eeuwse 'pestzuil'. Even het kerkje van de Malteser Orde binnengestapt, die in Oostenrijk nog erg actief is. Het doel van de Orde is, lees ik, te strijden 'gegen dat 8-fache Elend:
-Krankheit und Verlassenheit -Lieblosigheit und Schuld -Heimatlosigheit und Hunger -Gleichgültigkeit und Unglauben
Via de Kohlmarkt, waar de luxueuze modehuizen en de beroemde Konditorei 'Demel' te vinden zijn, bereiken we de Hofburg.
De Hofburg: een reusachtig complex met 18 zijvleugels, 19 binnenplaatsen en ruim 2500 vertrekken. De Spaanse rijschool met de beroemde Lippizaner is er nog altijd te vinden. De vertrekken van de keizerlijke familie en vooral van Sissi trekken veel bezoekers. Momenteel wordt er een nieuwe film over Sissi opgenomen. Enorme camera's op liftwagens, belichtingsmaterieel. Acteurs, actrices. Wanneer we op de Jozefsplatz de rij mobilhomes voor het filmpersoneel passeren, komt uit een ervan ontegenzeggelijk 'Sissi': juiste look, en volgens sommigen de historische lengte van 1,72m en het gewicht van 50 kg, zeer dicht benaderend.
De Kaisergruft in de Kapuzinerkirche is sinds 1633 de grafkelder van de Habsburgers. Niet minder dan 147 sarcofagen, waarvan die van Keizer Karel VI en zijn vrouw Maria-Elisabeth, samen met de dubbelsarcofaag van hun dochter Maria-Theresia en haar echtgenoot, de imposantste zijn. Nog altijd is de Kaisergruft de grafkelder van de Habsburgers. De laatste bijzetting is die van Carl-Ludwig (1918-2007), de 4de zoon van de laatste keizer.
25-04-2009 om 08:39
geschreven door Gust Adriaensen
23-04-2009
Segregatie van bejaarden
Uit een onderzoek blijkt dat 98% van de Vlaamse bejaarden niets liever wenst dan in hun eigen leef- en woonomgeving te blijven.
In 'De Morgen' schrijft Hilde Kieboom daar haar commentaar bij. En die is snoeihard en diepmenselijk.
Het is niet zo, aldus Kieboom, dat mensen op leeftijd van ganser harte naar een bejaardenhuis- of hoe die instellingen tegenwoordig eufemistisch ook genoemd (moeten) worden- gaan. Het is de samenleving en in de eerste plaats de naaste familie die ze daar naartoe dirigeert.
Het is om hun bestwil, wordt gezegd en geschreven. Dat is in de meeste gevallen een flagrante leugen. Een leugen om de bestwil, niet van de bejaarden maar van degenen die de morele plicht blijven hebben om zich te bekommeren om hun ouders.
Bejaarden zijn in vele gevallen lastposten. Ze hinderen hun kinderen en kleinkinderen bij carrière en ontspanning. Ze passen niet meer in het levenspatroon van hun nakomelingen.
En wat doen wij, die nakomelingen, dan? We besteden de zorg om onze ouders uit. We stoppen ze weg in vaak grote instellingen. In bejaardenghetto's.
En we maken onszelf wijs dat die evolutie niet tegen te houden is of dat een bejaardenhuis echt datgene is wat die wat sukkelachtig wordende vader of moeder nodig heeft, bijna een hemel op aarde. Het allerbeste voor ze.
Het allerbeste? Niet voor hen. Voor ons. Voor onze levensstijl.
Het is goed dat Hilde Kieboom ons geweten nog eens aanspreekt op die massale leugen: zeggen dat we iets doen voor het goed van onze ouders terwijl het zeer vaak heel eenvoudig om ons eigen comfort gaat. Cru gezegd: we dumpen ze omdat het hinderlijke wezens zijn.
23-04-2009 om 19:17
geschreven door Gust Adriaensen
Wenen en de Jakobsweg (2)
Met de metro naar de Karlsplatz. De Karlskirche, in de 18de eeuw gebouwd door Fischer von Erlach, die zich liet inspireren door de Sint-Pieters, het Pantheon en de zuil van Trajanus in Rome, domineert het plein.
Via de Kärtner Strasse wandelen we naar de Stephansplatz. Op een reuzenzeil tegen een van de gevels is te lezen:
Ich bin Hans Hollein, der mir das Haas Haus geplant hat, und der Steffl mit seiner Pummerin, die deshalb so heisst, weil sie so klingt. Ich bin alle Wiener. Ich bin der Stephansplatz und das seit 1147.
Het 'Haas Haus' (1990) is het enige moderne bouwwerk op het plein. 'Der Steffl' is de 137 meter hoge zuidelijke toren van de Dom. En de 'Pummerin' is de 21 ton wegende bronzen klok, gegoten uit 180 buitgemaakte Turkse kanonnen.
Vanaf het begin van de 14de eeuw werd de oorspronkelijke 12de-eeuwse romaanse basiliek, geleidelijk omgevormd tot een gotische kathedraal. Opmerkelijk is het enorme veelkleurige en geglazuurde dak. Je waant je in Bourgondië. Binnenin is de stenen preekstoel de blikvanger. De bouwmeester Anton Pilgram heeft zichzelf afgebeeld, terwijl hij uit een raam kijkt: der Fenstergucker. Op de leuning van de preekstoel zijn kikkers en hagedissen aangebracht. Zij symboliseren het kwade.
23-04-2009 om 00:00
geschreven door Gust Adriaensen
22-04-2009
Wenen en de Jakobsweg
De Oostenrijkse hoofdstad ligt niet bij de deur. Een hele dag autocarrijden, dwars door Duitsland en dan is het welletjes. We logeren in Pocking, een stadje vlak bij de Oostenrijkse grens.
Twee dingen treffen me op het rustige, grote kerkplein. Een levensgroot bronzen beeld van een op zijn rug liggend paard. Pocking blijkt in het verleden enige bekendheid in de streek verworven te hebben door paardenhandel. En een monument dat herinnert aan de 'Raub',zo staat het er, van vroegere oostelijke gebiedsdelen van Duitsland na de nederlaag in de Tweede Wereldoorlog.
Tussen Pocking en Amstetten wordt het landschap gekenmerkt door gigantische vierkantsboerderijen. Vanop de snelweg zien we links van ons de machtige abdij van Melk. Voorbij Sant Pölten duiken we het Wiener Wald in en wat later rijden we de Weense agglomeratie binnen.
Een bezoek aan Schönbrunn staat op het program. Een enorm paleiscomplex, het Weense Versailles. Een barok landschapspark met diverse monumentjes en fonteinen, grotendeels aangelegd onder leiding van de Nederlandse hovenier Adriaan van Steckhoven.
Schönbrunn begon in de 16de eeuw als een lustslot in een geliefd jachtgebied. Keizer Leopold I liet het uitbouwen tot een vorstelijk paleis . En Keizerin Maria-Theresia maakte er haar hoofdresidentie van en liet het aanpassen aan haar voorkeur voor barok en rococo. De zachtgele kleur van de buitengevels van het paleis heeft in Oostenrijk furore gemaakt.
We wandelen door de vertrekken van Maria-Theresia en haar echtgenoot, van Keizer Frans-Jozef en Sissi. Door de indrukwekkende zalen voor ontvangsten, banketten, bals. We kunnen niet anders dan ons vergapen aan de enorme rijkdom die overal uitgestald is. Goud, zilver, edelgesteenten, de duurste houtsoorten, wandtapijten...
In de Wagenburg staan ruim honderd koetsen, sleeën en draagstoelen opgesteld. Er is een zware gouden koets met beschilderde deuren, die vier ton weegt. Er zijn de zwarte kronings- en huldigingskoets, de gouden slee voor het winterweer, de galakoets van Maria-Theresia...
Je hapt naar adem bij zoveel pracht en praal, bij zoveel pompeusheid.
Verfrissend zijn dan ook een aantal teksten uit een dagboek van een dochter van Sissi, die je op zuilen in de Wagenburg kan lezen.
Over de dames die uitgenodigd worden op de hofbals, klinkt het oneerbiedig: 'Sie sind nur fett und dumm!'. En Sissi, haar moeder, zou gezegd hebben: 'Het huwelijk is een onzinnige instelling. Je tuimelt er op je 15de in, zonder van iets te weten. En dan volgen 35 jaar van ontgoocheling, miserie, frustratie.' Dat geeft alleszins een ander beeld dan in de Sissi-films!
22-04-2009 om 20:31
geschreven door Gust Adriaensen
13-04-2009
Het Retiese dialect 31
Het Retiese dialect
En lut, in ons dialect bijna uitsluitend in combinatie met groot, lang gebruikt, duidt een voor haar leeftijd groot meisje of opvallend grote jonge vrouw aan. In vele andere dialecten heeft lut een eerder negatieve betekenis: argeloze, sullige vrouw. Het woord komt van het klanknabootsende lutten dat zuigen, lurken betekentwaarmee de begrippen getalm, traagheid verbonden worden. Ne kuûten is een dwaze, onbesuisde (jonge) man, een losbol. Aan de oorsprong ligt ku , van het Franse cul, dat achterste, aars betekent.
Velawenigbetekent pienter, slim (in praktische zaken). Waarschijnlijk komt het woord van het Middelnederlandse vileynigh dat weliswaar een negatieve betekenis heeft: gemeen, doortrapt. Een lawenig iemand is een persoon die alles maar op zijn beloop laat, niet stipt , nalatig is, weinig energiek optreedt. Het woord gaat terug op het Latijnse lenis (zacht). Lot is daarmee verwant. Het accent ligt nog sterker op het nalatige, het chaotische, het onachtzame, het zorgeloze.Lot is een afleiding van loteren dat loszitten betekent. Astránt komt van het Franse assurant (zelfverzekerd) en betekent vrijpostig, brutaal.
Een weerspannige koe wordt en hùt genoemd. Het gaat terug op het Middelnederlandse hort, hurt (stoot, botsing, aanval, plotselinge korte beweging).En mâjntige kój(mansekoe, mauskoe) is dan weer een koe die niet drachtig werd en voor het vlees werd verkocht als de melkproductie stopte (als ze droog stond)..
In vele dialecten wordt het woord beuling gebruikt om bloedworst aan te duiden. In het Reties is dat ne pèjs . Pens vindt zijn oorsprong in het Latijnsepantex (buik, darmen) en het Franse panse (buik).Bùlk (beuling) duidt in ons dialect het vulsel van de bloedworst aan. Beuling komt via het Middelnederlandse bolinc, bodelinc (ingewanden, worst) uit het Latijnse botulus (darm) Voor dat vulsel wordt ook wel kwèt (brij) gebruikt. Het houdt waarschijnlijk verband met kwetsen (Middelnederlands en Duits quetschen) in de betekenis van platdrukken, kneuzen.
Van het varken komt niet alleen pens maar ook spek. Spijtig genoeg werd dat spek wel eens gès of gèèstig.(ranzig) Deze woorden gaan terug op de Middelnederlandse garstich, gerstich garst.
Een handvat, hengsel, oor in het bijzonder van een emmer, ketel is nen hajzelring. Het eerste deel (h)eis,( h)eize, (h)einze, komt van het Latijnse ansa (handvat, oor) . Een vogelval bestaande uit een houten kader bespannen met (kippen)gaas en een steunstok die door middel van een touw kan weggetrokken worden zodat de val neerklapt , is en trékbèd. Het tweede deel berd komt van het Middelnederlandse bert (plank, tafel) en is een nevenvorm van bord. En ámmezuûr is een vervorming van het Franse embouchure en betekent zowel mondstuk van een muziekinstrument als vaardigheid om daarop te blazen.
Den didder hémmen , didderen betekent de bibber, angst hebben, bibberen. Raweren (rijeren) drukt sterker ongeveer hetzelfde uit: beven, sidderen. Het woord is afgeleid van het Middelnederlandse rijde, ridde wat koorts betekent. Stèchelen komt van het Duitse stechen (steken) en betekent kibbelen, twisten, elkaar steken onder water geven. Het algemeen Nederlandse woord moeien betekent o.a. betrekken, mengen (in). Deze betekenis krijgt een specifieke toepassing in gôn mójen : het betrekken van de buurt in een overlijden doordat een buurtbewoner het sterfgeval bij de buren meldt. Bekwi?elen (bekwikkelen, weer bekomen) is een afleiding van het Middelnederlandse bekwikken, verquicken. Evenals kwekenhebben we te maken met afleidingen van kwik, kwiek (levendig).
Wellicht vindt de geachte lezer dat ik genoeg heb zitte of ligge mèmmen (zaniken, zeuren, treuzelen)over allerlei woorden , hun mogelijke betekenis en oorsprong. Voor deze uitgave stop ik er dus mee niet vooraleer duidelijk gemaakt te hebben dat mèmmen een afleiding is van mèm, een woord dat uit de kindertaal afkomstig is , mogelijk als heel vroeg door zuigelingen voortgebrachte klankgroep. Naast (vrouwen)borst, tepel kan het in andere dialecten ook (zogende) moeder betekenen.
13-04-2009 om 10:30
geschreven door Gust Adriaensen
11-04-2009
De Heer is waarlijk opgestaan!
Onder die titel schrijft Andries Knevel, presentator bij de (Nederlandse) EO en auteur van het boek 'Is het waar,' vandaag een erg lezenswaardig en toegankelijk stuk in 'De Volkskrant' (extra.volkskrant.nl/opinie)
Knevel zet in een journalistieke taal een hele reeks argumenten en feiten op een rijtje en komt op basis daarvan tot de conclusie dat ook de opstanding van Jezus Christus historisch vaststaat: 'De Heer is waarlijk opgestaan!'
Ook al hoeft of kan 'geloof' niet 'bewezen' (te) worden door wat voor ons 'vaststaande of constateerbare' feiten zijn, het is toch goed dat ook aandacht gegeven wordt aan de historiciteit van Jezus Christus, inbegrepen zijn verrijzenis.
Want het belang van die verrijzenis kan moeilijk onderschat worden. Zij behoort tot de essentie van de christelijke religie en geeft ons een perspectief over de dood heen. Neem het opstandingsgeloof weg en de christelijke godsdienst wordt grotendeels herleid tot een, overigens erg hoogstaande, morele handleiding.
Zalig Pasen!
11-04-2009 om 19:06
geschreven door Gust Adriaensen
09-04-2009
Bisschop Muskens
De gewezen bisschop van Breda, de als erg progressief beschouwde Muskens, zei in een tv-interview met Rik Torfs ('Nooit gedacht') dat een uiterst grove belediging in het openbaar, zoals een jaar geleden door auteur Erwin Mortier ten aanzien van kardinaal Danneels werd uitgesproken bij de herdenking van Claus' euthanasie, in Nederland niet geaccepteerd zou worden.
Een uitspraak om in Vlaanderen serieus over na te denken.
09-04-2009 om 10:01
geschreven door Gust Adriaensen
05-04-2009
De condoomfetisjisten
In 'De Volkskrant' van 1 april schreef aartsbisschop Eijk van Nederland een uiterst rationeel opgebouwd stuk betreffende de door sommige media opgeblazen pauselijke condoomrel. Maar klaarblijkelijk brengt de rede, een aantal antikatholieken, antipapisten en condoomfetisjisten nog sterker aan het schuimbekken.
Eijk zet het allemaal nog eens glashelder op een rijtje. Het is duidelijk dat de woorden van de paus uit hun context werden gerukt. Iedereen is het er over eens dat condoomgebruik geen absolute garantie biedt in het voorkomen van HIV-besmetting. Elke aandachtige en eerlijke lezer moet erkennen dat de kern van wat de paus zegt de katholieke opvatting over relatie en seksualiteitsbeleving is en de concrete consequenties die daaruit voortvloeien.
Wat in de mediastorm zo stuitend overkomt, is dat de paus, als hoofd van de katholieke kerk, het recht ontzegd wordt te getuigen van wat die kerk nog altijd beschouwt als belangrijke opvattingen over huwelijk en seksualiteit.
Ik heb er geen moeite mee dat heel wat mensen het niet eens zijn met die opvattingen en een heel andere levenswijze hebben dan wat de katholieke kerk voorstaat. En het zou boeiend en leerrijk zijn, mochten ze hun opvattingen en levenswijze op een positieve manier onder woorden brengen. Maar dat doen de meesten niet. Ze slaan ongeremd aan het schelden op iemand die een andere overtuiging dan zijzelf durft te hebben.
En tot slot: de heer Eijk heeft ook overschot van gelijk wanneer hij stelt dat in belangrijke delen van de wereld, en zeker in Afrika, de katholieke kerk en instellingen, een moeilijk te onderschatten rol spelen in de strijd tegen de HIV-besmetting en in de behandeling van aidspatiënten.
05-04-2009 om 00:13
geschreven door Gust Adriaensen
02-04-2009
Het Retiese dialect 30
Vrij recent in gebruik gekomen woorden zijn en marcélleke voor een lang geribbeld mannenlijfje en e janneke voor een debardeur, trui zonder mouwen en kraag. En schùt (schort) heeft bij ons de betekenis onderkleed maar ook rok. Het woord komt van scheren, dus eigenlijk kort gesneden stuk kleding. E slôpelaif (slaaplijf) is een borstrok, een kledingstuk dat boven het hemd gedragen werd. Een drukknoop wordt aangeduid door ne knipper. Knopen die niet hoefden aangenaaid te worden , klinknageltjes werden erg plastisch loiwaiveknoppen (luiwijvenknopen) genoemd.
E mùlle?en (molleke) is een troetelnaam voor een mollig, snoezig kindje. Het woord is verwant met mollig en Latijn mollis (zacht). Iemand , in het bijzonder een kind dat overvloedig en gulzig drinkt werd een klótsbérrie genoemd.En loi doewes is een luie vrouw. Doos is een scheldwoord dat in allerlei combinaties voor vrouw wordt gebruikt. En kween is verwant met het Engelse queen en wordt in het dialect gebruikt om een oude vrouw, een vrouw die geen kinderen (meer) kan krijgen aan te duiden. Ook een dier dat geslachtskenmerken van beide geslachten bezit, wordt kween genoemd. Bij de hoenders is naast kween ook het woord poephôn in gebruik. En stult duidt een eigenzinnig, ongezellig persoon of dier aan, iemand die niet in het rijtje loopt. Het woord gaat terug op het Latijnse stultus dat dom betekent.
Voedsel dat je een pafferig, opgezwollen, opgeblazen gevoel geeft, daar ben je van verbóft. Het woord komt van het Franse bouffer (zwellen, zich opblazen, schransen). Er zijn ook gerechten die struffen, men heeft er vlug genoeg van. . Het Middelnederlandse struffen betekende tegenhouden, zich verzetten. Soep kan zówen lék de foeter (zeer hevig koken). Foeteren betekent o.a. vloeken, razen. En voedsel naar binnen werken kan uitgedrukt worden door in zene geert slôgen . Mogelijk verwijst geert naar de oudste betekenis van het woord geerde, nl. schoot. Iemand die water drinkt op een feest of in een café kan wel eens de misprijzende reactie te horen krijgen: da ge zoewiet drinkt , van wôter krégt ne vùs nog gén ploimen (van water krijgt een kikvors nog geen pluimen). Goed bestek heeft bij het eten wel enig belang. Het is niet zo aangenaam wanneer bv. e més zoe bót is da ge ne vùs ermeej over de grâcht kunt zétten.
De relativiteit van uiterlijke schoonheid wordt onverbiddelijk en brutaal uitgedrukt in van booven prónt van ónder strónt. Iemand die iets onaangenaams of lastigs ondervindt, moeite heeft met , zie zene père (Frans père , vader). Een flinke verkoudheid, griep opdoen is en gój klèts ópduun, ópschâren. Klets is de stam van kletsen (slaan). Bij het plots toeslaan van verkoudheid of griep werd gedacht aan een slaande demon. Op de (overbodige) vraag : Hédden valling ? , werd soms schertsend geantwoord: Nieje en rolling.. Valling (verkoudheid) is een afleiding van vallen en is een relict van de oude vochtenleer volgens
welke er bij ziekten koude of kwade vochten in het betrokken lichaamsdeel zonken of vielen. Rolling is een schertsende woordspeling (vallen - rollen) als reactie op een overbodige vraag. Als je , om het even waar, verkeerd, achterstevoren staat, stôde meej et gat nor den eitower (met het gat naar het altaar staan). Wanneer iets buiten verwachting goed verloopt, of bv. tijdens een uitstap alles ( en zeker het weer) meezit, wordt mild-ironisch gezegd: God is meej zen slooren. Sloor heeft in deze zegswijze eerder de betekenis van beklagenswaardige, goede vrouw dan van sullige of slordige vrouw.
02-04-2009 om 08:22
geschreven door Gust Adriaensen
27-03-2009
Sint-Jobretabel Schoonbroek
Schoonbroek, het fraaie dorp van Job, een man van God.
De voorspoed gepenseeld, in hout gebeiteld lijden.
Dispuut van vrienden, alleen om te verleiden. De vragen tevergeefs, 't verstand verklaart geen pijnen.
En toch.
De diepe smart verdrongen, de wanhoop overwonnen.
Want,
Job, de Godgetrouwe, weet:
Jahweh laat me nooit alleen.
27-03-2009 om 22:57
geschreven door Gust Adriaensen
26-03-2009
Abortushausse
Is het niet schokkend en in hoge mate verontrustend dat de media uren en bladzijden besteden aan de euthanasiewens van een hoogbejaarde vrouw (ondertussen wil ze voorlopig niet meer dood) of een condoomuitspraak van de paus, terwijl het steeds maar stijgende aantal abortussen behandeld wordt als een fait-divers en de publieke opinie zo goed als volkomen onverschillig laat?
Over 2007 bedroeg het aantal geregistreerde abortussen: 18.705 (ACHTTIENDUIZEND ZEVENHONDERD EN VIJF)
26-03-2009 om 21:16
geschreven door Gust Adriaensen
24-03-2009
Wie bepaalt de grenzen?
Wie bepaalt de grenzen?
Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de media-aandacht voor de 93-jarige Antwerpse vrouw die de wens uitgedrukt heeft geëuthanaseerd te worden, vooral dient om een volgende fase in de versoepeling en verruiming van de euthanasiewetgeving voor te bereiden.
Een jaar geleden diende Claus' dood en vooral de heisa errond een vergelijkbaar opzet. Voor kort waren kinderen en jongeren aan de orde. Nu de bejaarden die medisch gesproken eigenlijk niet echt ziek zijn, maar de last van de ouderdom niet meer kunnen of willen dragen.
Het probleem van de levensmoeheid bij vele 80-plussers heeft altijd bestaan, is algemeen gekend en is niet zo abnormaal in onze laatste levensfase. Momenteel zijn er, vergelijkbaar met deze vrouw, duizenden in Vlaanderen, miljoenen in West-Europa en de VS. Het wettelijk mogelijk maken dat op deze mensen, op hun vraag, euthanasie toegepast kan worden, zal logischerwijze leiden tot een golf van euthanasieverzoeken.
Ongetwijfeld zullen er al vlug weer andere 'maatschappelijke debatten' gecreëerd worden, om verdere versoepelingen en verfijningen, zoals dat dan heet, in de euthanasiewetgeving, te bepleiten. Want de vragen zijn onafwendbaar. Waarom niet iedereen met suïcidale neigingen of psychische problemen, de wettelijke mogelijkheid tot levensbeëindiging bieden? Wat mag/moet de 'graad' van psychische, sociale, fysische handicap zijn om aanspraak te kunnen maken op een wettelijk uitgevoerde levensbeëindiging? Moet nog rekening gehouden worden met leeftijdsgrenzen? Kan 'ondraaglijk lijden' eigenlijk wel gedefinieerd en ingevuld worden? enz., enz.
Ik kan me moeilijk voorstellen dat bv. dr. Distelmans er zich niet van bewust is dat onze samenleving zich wat leven en dood betreft, op een steeds maar erger hellend vlak voortbeweegt. Hij weet dat. En het is overduidelijk dat ook hij geen zicht meer heeft op scherpe grenzen. Waar stopt het? Wil of durft hij nog wel grenzen trekken?
Het hek is van de dam. En zeker in West-Europa is er een destructiedynamiek, zowel wat het levensbegin als het levenseinde betreft, op gang gekomen die blijkbaar moeilijk te stoppen is. De druk om steeds maar meer 'mensencategorieën' onder de (te verruimen) abortus- of euthanasiewetgeving te doen vallen, wordt verantwoord geacht omdat 'echte bekommernis om de mensen' de drijfveer zou zijn, omdat 'nodeloos' (wat de precieze inhoud van 'nodeloos' ook moge zijn) lijden vermeden moet worden. Maar zou ook niet sterk kunnen meespelen, dat wij, als individu's, dat onze samenleving, zo weinig mogelijk last willen hebben van oude, fysisch en psychisch gehandicapte medemensen?
Het eindpunt van die op gang gebrachte dynamiek is de totale zelfbeschikking waarmee vaak wat graag geschermd wordt. Voor al degenen die nog niet of niet meer in staat zijn 'zelf te beschikken' , zijn het evenwel de nabestaanden en de professionals die beslissen over leven en dood.
Totale zelfbeschikking? Zogenaamd. Want het is de samenleving die via wetten en uitvoerders ervan, de ultieme verantwoordelijkheid op zich neemt.
24-03-2009 om 12:24
geschreven door Gust Adriaensen
23-03-2009
Twee ex-premiers
De voorbije dagen maakten twee ex-premiers, Verhofstadt en Leterme, hun mediarentree, zoals dat heet.
Dat het, los van hun politieke overtuiging of maatschappijvisie, om twee erg verschillende persoonlijkheden gaat, werd in tv- en kranteninterviews nog eens sterk in de verf gezet.
Verhofstadt: een politiek dier, ongetwijfeld met nog altijd grote politieke ambitie maar hij acht het interessanter die voorlopig wat te verdoezelen. Een gladde jongen ook. In zijn openbare optreden een diplomaat. Op echte flaters is hij in het openbaar zelden of nooit betrapt. Misschien in de beslotenheid van de 16, van zijn kabinet, van de ministerraad, een bullebak. Wie weet. Maar voor het oog van de wereld een man met flair, met een brede cultuur, in het bijzonder ook met belangstelling voor de literatuur, wijnkenner én wijnboer(tje). Een man ook met zin voor humor en toch ook wel een tikkeltje zelfironie. Zoals hij daar in 'De laatste show' op de sofa met Frieda Van Wijck zat: ontspannen, complexloos, un homme du monde. Eigenlijk doet Verhofstadt me sterk aan Kris Peeters denken.
Helemaal anders toont Leterme zich aan de buitenwereld. En die houding roept ook in zijn eigen partij meer en meer reacties en twijfels op omtrent de politieke toekomst van de ex-premier. Leterme voelt zich nog altijd verongelijkt. Hij trapt naar alle kanten. Zijn falen is de schuld van anderen. Kris Peeters bakt ook niks van de staatshervorming. Hij heeft wat mensen tegen zich. Sommige mensen gunnen hem een aantal dingen niet. In het Brussels Hof van Beroep zijn er onder Londers en Delvoie manifest fouten gemaakt, enz. Nijdig, verkrampt. Opgesloten, ook intellectueel, zo lijkt het, in de kleine wereld van zijn Ieperse egelstelling, waar hij zijn eigen grote gelijk koestert.
Het effect dat beide heren evenwel met hun rentree op het publieke forum, in hun eigen partij veroorzaken, is tot op zekere hoogte identiek. Onzekerheid bij de partijleiding over het resterende electorale gewicht van de ex-premiers. Tegenwerking en nijd bij ambitieuze partijgenoten die mogelijk hun verdere opgang vooralsnog geblokkeerd zien door de twee 'anciens'.
23-03-2009 om 13:43
geschreven door Gust Adriaensen
19-03-2009
De lange tenen van de Joodse gemeenschap
Michaël Freilich, hoofdredacteur van 'Joods Actueel' is geschokt omdat in de evangelielezing van vorige zondag, het zinnetje '...zoals de huichelaars doen in de synagoge' voorkomt en hij vraagt de VRT, dergelijke dingen bij de radio- en tv-misvieringen, te vermijden.
De tenen van de Joodse gemeenschap worden langer en langer. Freilich wil wel degelijk, ook al ontkent hij dat, het evangelie censureren. En er is vooral iets mis met het historische inzicht van de heer Freilich zelf en vooral ook met zijn mensenkennis.
Ongetwijfeld zaten er huichelaars in de synagoge. Nu nog altijd. Zoals er doorheen de eeuwen in alle mogelijke tempels van alle mogelijke religies, huichelaars aanwezig waren of zullen zijn.
Wat Jezus als jood in zijn eigen geloofsgemeenschap zag en benoemde, nl. schijnheiligheid, wenst Freilich niet te horen. Of nog erger: hij wil de wereld kond doen dat er bij joden niet zo iets als huichelarij bestaat.
Dat bij dergelijke pietluttige maar kwaadaardig bedoelde relletjes, ene Dirk Verhofstadt, lid van de liberale denktank 'Liberales', als 'autochtone supporter' wordt opgevoerd, verrast niet meer. Deze 'academicus' prostitueert zich vol overgave wanneer hij ook maar een sprankeltje kans ziet om aan christenenbashing te doen. Deze atheïst probeert inderdaad zijn overtuiging inhoud en vorm te geven door op een agressieve en populistische manier tegen alle mogelijke religies tekeer te gaan.
Hier is het woord 'huichelaar' zeker op zijn plaats.
19-03-2009 om 13:31
geschreven door Gust Adriaensen
18-03-2009
Onderdak voor sans papiers
De Katholieke Universiteit van Leuven biedt vanaf vandaag in een van haar gebouwen onderdak aan een 40-tal sans papiers. Proficiat!
18-03-2009 om 22:40
geschreven door Gust Adriaensen
We logeren in Aggsbach Dorf in een eenvoudig hotel op wandelafstand van de Donau. Ik bestel een glas witte streekwijn en de waard schenkt een troebele, erg jonge, frisse wijn van het vat. 
Enkele slotindrukken:
De laatste dag in Wenen, terug naar de Hofburg. Op het binnenplein bij de presidentiële vertrekken, staat een erewacht en een militaire muziekkapel opgesteld. Er is hoog bezoek. En inderdaad, even later lopen de Oostenrijkse president en een Arabisch staatshoofd in djellaba langs de soldaten en weerklinken de nationale hymnes. 
Een bezoek aan het Kunsthistorische Museum mag niet ontbreken. We beperken ons tot de Gemäldegalerie en in het bijzonder de zalen met Vlaamse, Hollandse, Duitse, Italiaanse, Spaanse en Engelse meesters. Topwerken van Memling, Rogier van der Weyden, Jan van Eyck, Rubens, Rembrandt, Vermeer, Caravaggio, Dürer, Velasquez, Gainsborough... Maar verbluffend en indrukwekkend is het aantal schilderijen van Pieter Breughel de Oudere. Een kwart van het nog bestaande werk van deze grootmeester bevindt zich in Wenen.
De Oostenrijkse hoofdstad ligt niet bij de deur. Een hele dag autocarrijden, dwars door Duitsland en dan is het welletjes. We logeren in Pocking, een stadje vlak bij de Oostenrijkse grens. 
