Insuline bestaat 90 jaar

Op 14 november was het Wereld Diabetes Dag en dit jaar vierden we de 90ste verjaardag van de eerste succesvolle insulinebehandeling. Hoewel insuline heeft gezorgd voor een enorme verbetering van de levensverwachting en -kwaliteit is de beeldvorming over insuline zelf nog voor verbetering vatbaar volgens twee nationale diabetesexperten, Prof. Van Gaal (Universiteit Antwerpen) en Prof. Scheen (Universiteit Luik).

Exact 90 jaar geleden werd met de uitreiking van de Nobelprijs voor Geneeskunde erkenning gegeven aan de insulinebehandeling, die een enorme verbetering betekende voor de levensverwachting en -kwaliteit van suikerzieken of diabetici. Voorheen was de enige medische oplossing een extreme hongerkuur, waar de meeste patiënten al snel (bij diabetes type 1) of na verloop van tijd (bij diabetes type 2) uitgemergeld het leven bij inschoten.

In 1921 slaagden vier Canadese onderzoekers (nl. Banting, Best, Collip en Macleod) erin om insuline te winnen uit de pancreas van dieren en dit met succes te gebruiken bij mensen. Hun baanbrekend werk leverde hen twee jaar later de Nobelprijs voor Geneeskunde op en hun methode op basis van dierlijke insuline hield maar liefst 60 jaar lang stand. Over de decennia heen werd de procedure geoptimaliseerd en uiteindelijk kwam een menselijke synthetische variant – zoals we die vandaag kennen – op de markt.

Door een ongezondere levensstijl breidt het aantal diabetici vandaag almaar verder uit en deze chronische ziekte treft vandaag meer dan 1 Belg op 20 en 1 Belg op 10 bij 60-plussers. Een toenemend gebruik van insuline of andere mogelijke behandelingen zijn een logisch gevolg. Diabetici moeten immers continu zichzelf testen en waken over een stabiele bloedsuikerspiegel. Dit doen ze door dagelijks de glucosewaarden in hun bloed op te meten via een vingerprik en, indien nodig, extra insuline in te spuiten. Momenteel stuit die behandeling met insuline-injecties echter nog op vele hindernissen bij patiënten met diabetes type 2 (veruit de grootste groep) en wordt het door zowel patiënten als huisartsen vaak aanzien als een laatste toevlucht en dat omwille van verschillende redenen.

Eerst en vooral bestaan rond insulinegebruik heel wat vooroordelen. Diabetici vrezen voor een hypoglycemie, gewichtstoename, beperking van de bewegingsvrijheid, een onherroepelijke verandering van de levensstijl, enz. Een ander specifiek psychologisch aspect is spuit- of prikangst. “Nochtans is het schrikwekkende beeld van enorme, pijnlijke injectienaalden ondertussen al lang achterhaald”, vertelt Prof. Dr. Van Gaal van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. “Tegenwoordig bestaan zeer gebruiksvriendelijke insulinepennen met ultrafijne naalden, waardoor men erg snel en pijnloos kan spuiten.”

Huisartsen voelen zich bovendien vaak nog te weinig vertrouwd met het opstarten van een insulinebehandeling, zo blijkt uit een enquête bij 100 huisartsen van het farmaceutische bedrijf Sanofi dat met voorloper Hoechst één van de eerste insulines op de markt bracht. De belangrijkste reden is onvoldoende ervaring en kennis inzake insulinebehandelingen. 85% van de huisartsen die momenteel geen insulinetherapie voorschrijven, wenst een gerichte opleiding, bijkomende informatie of patiëntbegeleiding door een verpleegkundige.

Nauwgezette opvolging is noodzakelijk

Wat betreft de behandeling van diabetes is een continue alertheid aan de orde, zo niet kan dat tot ernstige lichamelijke gevolgen leiden, waaronder hart- en vaatlijden, blindheid, nierfalen, enz. Bij diabetes type 1 is insuline onmisbaar om te kunnen overleven en wordt het idealiter 4 keer per dag ingespoten om het best mogelijk evenwicht te vinden. Bij diabetes type 2, moet er overgestapt worden naar insuline wanneer orale antidiabetesmedicijnen niet langer in staat zijn om de suikerspiegel te reguleren. Dit helpt complicaties te voorkomen en de levenskwaliteit te verbeteren.

“Bij diabetes draait het allemaal om het vinden van de juiste balans”, zegt Prof. Dr. Scheen, van het Universitair Ziekenhuis in Luik (CHU Liège). “Een kwalitatief leven is mogelijk dankzij de juiste behandeling mits de patiënt zich houdt aan enkele relatief simpele richtlijnen. Daarin speelt niet alleen de patiënt zelf, maar ook de huisarts een belangrijke rol. Het blijkt immers dat het vaak te lang duurt vooraleer deze laatste voorstelt om met een insulinebehandeling te starten. Door een nauwgezette opvolging en medische bijstand, kunnen zorgbehoevenden en zorgverleners samen de aandoening onder controle houden. Ook specialisten, verplegers en diëtisten moeten daarbij betrokken worden, om zo te komen tot een coherente multidisciplinaire aanpak.”