In 1875 ontstaan als cultuurvereniging die toen katholieke tegenhanger was van liberale Willemsfonds. Vandaag een dynamisch cultuurnetwerk met uitgeverij, evenementen, cultuurreizen en cursussen; kon in 2014 rekenen op maar liefst 46.000 leden-gezinnen en 6.000 vrijwilligers, in 500 plaatselijke afdelingen

Op donderdag 15 januari 2015 bestaat het Davidsfonds 140 jaar. Op exact dezelfde dag in 1875 richtten enkele professoren en studenten het Davidsfonds op, in de pastorie van priester Lodewijk Willem Schuermans in Wilsele bij Leuven. Het Davidsfonds werd genoemd naar de Leuvense professor Nederlandse taal Jan Baptist David (1801-1866) en wilde de katholieke tegenhanger zijn van het al te liberaal-vrijzinnig geachte Willemsfonds. Dat Willemsfonds werd goed 20 jaar eerder opgericht als een vereniging voor volksontwikkeling en als drukkingsgroep ter versterking van de Vlaamse volkstaal.

Meteen na de oprichting van het Davidsfonds ontstonden in heel wat steden plaatselijke afdelingen. Het eerste jaar sloten 2.500 leden zich aan en werden 27 afdelingen opgericht. Het Davidsfonds was toen een uitgesproken burgerlijke vereniging van taalminnaars die ijverde voor de ‘behartiging van alles wat kan strekken tot de verstandelijke en zedelijke ontwikkeling van den Vlaamschen volksstam’. Het lidgeld bedroeg vijf frank per jaar, waarvoor men in ruil boeken kreeg. Tot op vandaag bestaat een soortgelijke boekenformule, met succes trouwens. En op die manier deed het Davidsfonds Vlaanderen letterlijk lezen.

In de 20ste eeuw kende het Davidsfonds een serieuze expansie en groeide het uit tot een ware massabeweging van meer dan 90.000 leden (tijdens de Tweede Wereldoorlog). Het Davidsfonds nam het voortouw in de Vlaamse strijd, werd een cultuur- en strijdvereniging die ook marsen op Brussel organiseerde voor de Vlaamse zaak, maar bleef steeds partijpolitiek neutraal en legde de nadruk op de taal en de culturele ontvoogding. De beweging gaf ook zelf boeken uit, richtte tal van bibliotheken op, organiseerde honderden voordrachten, zette muziek- en toneelfees-ten op, deed uitstappen of studiereizen en startte met de ‘opstelprijskampen’ voor jongeren. En hoewel de opkomst van de televisie vanaf de jaren 1950 stevige concurrentie betekende, weerhield dat Davidsfonds Bilzen niet om Jazz Bilzen op te richten in 1965, de voorloper van alle grote Vlaamse rockevenementen.

Vanaf de jaren 1980 wilde het Davidsfonds vooral een ‘actieve behartiger van cultuurbelangen’ zijn. Zo ontstond begin de jaren 2000 een ingrijpende vernieuwingsbeweging die in 2010 uitmondde in een nieuwe huisstijl, een nieuw mission statement en een nieuwe structuur. Het Davidsfonds presenteerde zich als een cultuurnetwerk en lanceerde ‘slow culture’ (naar analogie van slow food) wat staat voor tijd nemen om samen cultuur te beleven. De structuur werd duidelijker afgelijnd met vier onderdelen: de socio-culturele vereniging (Davidsfonds Evenementen), de boeken en cd’s (Davidsfonds Uitgeverij), de cursussen (Davidsfonds Academie) en de in 2004 opgerichte Davidsfonds Cultuurreizen, die meteen groot succes kenden – en nog steeds kennen.

Vandaag is het Davidsfonds een dynamisch cultuurnetwerk waarin vrijwilligers en deelnemers, auteurs en docenten, leden en niet-leden samenwerken en samen cultuur beleven in de meest uiteenlopende vormen. De vereniging telt op dit moment 46.000 leden, 6.000 vrijwilligers en 500 plaatselijke afdelingen. Het Davidsfonds organiseert jaarlijks tal van grote culturele evenementen (zoals eind deze week Toast Literair en later in maart De Nacht van de Geschiedenis) waaraan duizenden mensen deelnemen. Daarnaast publiceert het jaarlijks om en bij de 100 boeken en zet het meer dan 130 cursussen op, op meer dan 70 plaatsen in Vlaanderen. Het Davidsfonds biedt ook meer dan 100 cultuurreizen aan met 90 expert-reisbegeleiders en meer dan 3.000 tevreden deelnemers. De organisatie is gericht op vernieuwing en verjonging, zonder traditie en geschiedenis overboord te gooien.

2015 is tot slot een belangrijk jaar voor het Davidsfonds: de beweging kreeg met Tine Verhelst zopas een nieuwe directeur en de hoofdzetel in Leuven verhuist in het voorjaar naar een volledig nieuw gebouw aan het Quinten Metsysplein. In augustus staat de officiële opening gepland.