Russische nederzettingen Barentsburg, Pyramiden en Grumant katapulteren toerist terug in de tijd

Voor zij die geboren zijn na 1989 is het niet meer dan een vaag begrip uit de geschiedenisboeken: de Sovjetunie. Een streng communistisch regime waar bezitten en consumeren loze woorden waren en waar iedereen leefde naar de wensen van de staat. Wie vandaag de dag nog wil voelen wat dit inhoudt moet al naar Noord-Korea, Cuba of….Spitsbergen. De archipel in de Arctische Zee onder Noors bewind, telt namelijk nog enkele Russische mijnwerkersdorpjes, opgericht ten tijde van het communisme. Nu de mijnbouw in Spitsbergen op een laag pitje staat zetten deze dorpen volop in op het zogenaamde Sovjettoerisme. Hotels in communistische stijl, een eigen brouwerij en heel veel relicten uit lang vervlogen Sovjettijden laten de bezoeker ervaren hoe het leven er ten tijde van de Sovjetunie moet uitgezien hebben. Zowel Barentsburg, Pyramiden als Grumant zijn in de zomer te bezoeken met de boot, terwijl er in de winter sneeuwscootersafari’s naar de dorpen georganiseerd worden vanuit Longyearbyen.

Wie zich afvraagt hoe het komt dat er zich 3 Russische nederzettingen op Noors grondgebied bevinden moet teruggaan naar het Svalbard Treaty. Dit verdrag, dat dateert uit 1920, bepaalt dat de ondertekenaars van het verdrag economische activiteiten mogen uitoefenen op Spitsbergen. De Sovjetunie maakte als één van de eerste landen gewillig gebruik van dit verdrag voor de ontginning van steenkool. Na de Tweede Wereldoorlog werd de aanwezigheid van de Russen in Spitsbergen vooral strategisch belangrijk. En nu is er dus ook het toerisme.

Barentsburg, van mijnbouw naar toerisme

Toen het door de Nederlanders gestichte Barentsburg (als eerbetoon aan de ontdekker van Spitsbergen, Wilhelm Barentz) in 1926 noodgedwongen de mijnactiviteiten moest verkopen kwam het stadje in handen van de Russen. Zij bouwden de mijnactiviteiten verder uit tot Barentsburg een mijndorpje werd van meer dan 1.000 inwoners. Ondertussen is het aantal inwoners afgenomen tot een 400-tal. Zij leven nog steeds grotendeels van de mijnbouw, maar hebben sinds kort ook het toerisme omarmd. Zo worden er in de zomer en herfst bootexcursies georganiseerd vanuit Longyearbyen naar Barentsburg. Wie wil kan overnachten in het vernieuwde Barentsburg Hotel of een bezoekje brengen aan het Pomoren Museum dat gaat over de zeevaart. Ook een biertje drinken in de Barentsburg brouwerij, officieel de meest noordelijke ter wereld, behoort tot de mogelijkheden. Bijzonder aan Barentsburg zijn de modernistische gebouwen in Sovjetstijl en het standbeeld van Lenin in het midden van het dorpje. In de winter worden de 55 km tussen Longyearbyen en Barentsburg overbrugd met de sneeuwscooter, aangezien de fjorden dan dichtgevroren zijn. In de buurt van Barentsburg kan men ook naar hartenlust skiën. Meer info: http://polarcharter.no/en/welcome/

Pyramiden, spookstad en toeristische curiositeit

Zo mogelijk nog meer tot de verbeelding sprekend dan Barentsburg is Pyramiden. De Zweden gaven de naam naar de kegelvormige berg aan de voet van het stadje. Maar net zoals in Barentsburg waren het de Russen die de mijnbouwactiviteiten van de Zweden overnamen en verder uitbouwden. In de hoogdagen was Pyramiden de grootste nederzetting in Spitsbergen met meer dan 1000 inwoners. Toen in 1998 de steenkoolvoorraden uitgeput bleken werd Pyramiden gesloten en vond er een ware exodus plaats. Momenteel wonen er nog een 10-tal mensen die instaan voor het onderhoud van de vele gebouwen die nog resteren uit de tijd van de mijnbouw. Zo is Pyramiden een echte spookstad geworden die een ongekende aantrekkingskracht heeft op menig avonturier en historicus. Vanuit Longyearbyen worden tijdens de zomer en herfst boottochten georganiseerd naar Pyramiden. Tijdens de winter kan je er ook met de sneeuwscooter naartoe. Overnachten in Pyramiden is mogelijk in Hotel Tulpan, dat in 2013 gerenoveerd werd en waar de Sovjetsfeer nog van de muren druipt. Meer info: http://visitsvalbard.com/en/Activities-providers/?News=187

Met de speedboot naar spookstad Grumant

Een derde, minder bekend en minder toegankelijk Russische mijnwerkersdorp is Grumant. De Russen sloten er alle mijnactiviteiten in 1961 toen de opbrengsten daalden. Vandaag de dag is het dorpje volledig verlaten en zijn de gebouwen veeleer ruïnes. Vanuit Longyearbyen worden dagtochten met de speedboot georganiseerd, gezien de complexe ligging en relatief grote afstand tot Grumant. Je vaart in een open boot door het indrukwekkende Isfjord en bewondert er de vele vogels die hier nest maken in de zomer. Onderweg passeer je ook langs het vroegere Noorse mijnwerkersdorpje Hiorthhamm, dat momenteel eveneens verlaten is. Meer info: http://www.spitsbergentravel.com/start/adventures/summer/boat-trips/isfjord-safari-grumant/ en http://svalbardbooking.com/adventures/summer#p-35656

Beste reisperiode

Svalbard is een bestemming die leeft op het ritme van de seizoenen. Vanaf eind oktober tot mid februari is het er 24u donker (het zogenaamde ‘Dark season’). Ideaal voor wie het prachtige noorderlicht wilt spotten of een safari met de sneeuwscooter wilt maken. Van mid februari tot eind april beginnen de dagen te lengen tot de zon 24u aan de hemel blijft. Deze periode biedt nog steeds de nodige winterse taferelen en is ideaal voor een ski-expeditie of een tocht met de hondenslee. De zomerperiode, die vanaf mid juni tot mid augustus duurt, is dan weer een goede periode om een boottocht te maken naar één van de Russische nederzettingen. De herfst begint al vroeg op Spitsbergen, zowat mid augustus, en duurt tot mid oktober. In deze periode korten de dagen zeer snel en tegen begin oktober kan je genieten van het bijzondere ‘twilight’ of schemerlicht. De zon is dan al achter de bergen verdwenen, maar biedt wel nog voldoende licht voor een prachtig blauwe gloed aan de horizon.

Praktisch

Spitsbergen mag dan misschien niet de meest voor de hand liggende bestemming zijn, de vluchtverbindingen zijn al bij al vrij talrijk. Zo zijn er dagelijkse vluchten tussen Longyearbyen en het vasteland, via Oslo of Tromso. Boeken kan via SAS (www.flysas.be) of Norwegian Airlines (www.norwegian.com).

Zowat alle hotels zijn gelegen in Longyearbyen en voldoen aan alle westerse standaarden. De meeste excursies vertrekken vanuit Longyearbyen, dus het is de ideale uitvalsbasis voor je bezoek aan Svalbard. Boeken doe je rechtstreeks bij het hotel. Voor info: http://www.visitsvalbard.com/en/Accommodation Wie ter plaatse een uitstap wil maken kan terecht bij één van de vele lokale touroperators: http://www.visitsvalbard.com/en/Activities-providers. Voor een volledig georganiseerde reis kan je in België terecht bij ondermeer Nordic Info (www.nordic.be ) en Gallia (www.gallia.be). Meer informatie over Spitsbergen: www.visitsvalbard.com