Al wat nu volgt zijn persoonlijke indrukken rond Ayrton Senna da Silva. Ze hebben met geen enkel ander geschrift binding. Het wordt ook geen lange bijdrage. De Braziliaan is drie keer wereldkampioen geweest. Hij wordt omschreven als de beste autocoureur aller tijden. Dat is een relatief begrip. Door een rare speling van het lot ben ik met alle zogenaamde groten in contact gekomen, er al dan niet dichterbij geleefd, maar een eigenaardige eigenschap die je "intuïtie" zou kunnen noemen bepaalde voor mij hun capaciteiten op de piste. Voor de nuances hierin kunnen worden blootgelegd, moet worden gezegd dat het allemaal "keiharde" boy's waren. Zoals Fernando Alonso eens zei: "Ik zit niet in de Formule 1 om vrienden te maken, wel om te winnen, om wereldkampioen te worden.". Dat is inderdaad de essentie van autosport in het algemeen.

Ik heb het ongelooflijke, bijna ongeloofwaardige, contact gehad met Juan Manuel Fangio (vijf keer wereldkampioen). De eerste keer dat ik de Argentijn lijfelijk ontmoette (in gezelschap van Jan Hendrickx van Antwerp Motor Union) tijdens de trainingen voor de GP van Monaco F1 1971 in de stand van Ronnie Peterson die toen met een March reed. De jaren daarvoor - zo vanaf mijn vijfde - had ik de grootmeester al aan het werk gezien in Europese GP's. De 500 Mijlen van Indianapolis waren toen ook opgenomen in het WK F1. Maar daar hadden de Europese, vooral de Britse renstallen, geen geld voor. Dus was dat een Amerikaans onderonsje. Niet hélemaal, maar het zou te ver leiden, dit nu uiteen te rafelen.

De Zweed Ronnie Peterson stelde Fangio voor eens in de March plaats te nemen. De Argentijn deed zijn schoenen uit en kroop in de cockpit van de March. Hij betastte alle details, stelde vragen aan Ronnie, veel vragen, want de man die vooral Mercedes legendarisch maakte na WOII, besefte dat hij zijn tijd had gehad. Hij stapte uit, deed zijn schoenen weer aan. Maar Peterson had met de teamleiding al overlegd om de vijfvoudige wereldkampioen enkele rondjes te laten rijden. Respect, promotie, publiek plezier doen...

Juan Manuel Fangio's antwoord op de vraag was "Dat kan ik niet doen. Dit is niet van mij. Dit is van U. Stel U bovendien voor dat er iets mis zou gaan en ik je GP naar de bliksem zou helpen door nu enkele rondjes te rijden." Fangio wilde niet raken aan iets dat niet van hem was. Klinkt vandaag de dag naïef, toch is het mijn leven lang bijgebleven. Respect voor andermans zaken. De laatste keer dat ik Juan Manuel Fangio heb mogen ontmoeten was toen hij 80 jaar werd. Net als toen ik een jonge rosse snaak was, zei hij nog "mi amigo". Daarbij legde hij een arm om mijn schouder, als een vader, die ik niet heb gekend. Nu, ouder, geeft dat nog warmte als de gloed van een open haard.

Op een andere wijze had Niki Lauda dezelfde grootsheid in zich. Ook drie keer wereldkampioen. Op 1 augustus 1976 overkwam hem een verschrikkelijk ongeval. Verschrikkelijk verbrand werd hij als een mummie afgevoerd naar het hospitaal. Zes weken later reed hij vierde met Ferrari in de GP van Italië in Monza. Het bloed zeek uit zijn helm. Zijn voornaamste rivaal was James Hunt in een Mc Laren-Ford. Het was een playboy, nachtbraker, alle ernst ontbrak hem. Maar hij kon wel autorijden. Het ongeval van Lauda was voor hem een geschenk uit de hemel, met een stralende zon op een eerste en enige wereldtitel. Maar de Oostenrijker Lauda knabbelde aan zijn achterstand op Hunt. Tot hij in de GP van Japan aan slechts één WK-punt genoeg had om voor de tweede keer wereldkampioen te worden.

Toen de start was gegeven barstte er een wolkbreuk los aan de vulkaan Mont Fuji. Wat Lauda toen deed, toont zijn karaktersterkte. In de tweede ronde zette hij de Ferrari aan de kant en stapte uit. James Hunt werd derde in de race en dus ook wereldkampioen ! Enzo Ferrari was woedend, onbenaderdbaar, en hij en Lauda bleven lang uit elkaars buurt. Maar Lauda maakte het goed door in 1977 met Ferrari voor de tweede keer wereldkampioen te worden.

Recent is er een film gemaakt over dat dramatische jaar 1976 en het geruzie tussen Hunt en Lauda. Voor de jonge mensen en de filmliefhebber in het algemeen, een bevredigend, opwindend spektakel. Voor de ouderen die in de plooien van de realiteit leefden, is het een goede filmoefening. Noch min, noch meer. De emoties die toen onderhuids het WK F1 1976 bepaalden zijn moeilijk uit te beelden, zelfs in woorden amper te vervatten. Om in detail die GP van Japan af te ronden, ook de Braziliaan Carlos Pace (Brabham-Alfa) stapte in de zevende ronde uit omwille van de zondvloed. De Amerikaan Mario Andretti won met een Lotus-Ford.

Mike Van Hooydonk, eigenaar van de beste kartingbaan in het Antwerpse Puurs, organiseerde een kartingrace met kanjers, lolbroeken, coureurs, autojournalisten en...Niki Lauda. Ik finishte tweede achter Lauda, kon amper in zijn schaduw blijven, maar vond het wel plezant dat ik tweede werd. We kenden elkaar een beetje uit de Formule 2 in Zolder, ook van een rit die we samen door Zwitserland maakten. "We gaan iets drinken" zei hij. Toen we in een "Stube" kwamen, applaudisseerden de aanwezigen voor hem. Het stoorde hem en zei nors "Ik wil geen applaus, ik wil koffie !"

Ayrton Senna (°21 maart 1960/+1 mei 1994) was de eenvoud zelve. Bijna, neen, echt mensenschuw. Hij verachtte afgoderij, hij voelde zich alleen in z'n sas in de engheid van zijn cockpit. Toen Senna straks (1 mei 1994) is verongelukt tegen 315 km/h in de Tamburellobocht in Imola, was Michaël Schumacher (Benetton-Ford) de opkomende ster. In de eerste start liep alles al mis met ongevallen. De koersdirectie besloot een rode vlag te geven en na een half uur opnieuw te starten. Onze Belgische Roland Bruynseraede - al een beetje onder druk binnen de F1 door Bernie Ecclestone - gaf een twee start. Senna nam de leiding met de Williams-Renault.

Schumacher plakte tegen de versnellingsbak van de Braziliaan, - die moe van Sao Paulo was gekomen en zwaar onder druk stond van de teruggekeerde sponsor Rothmans - Senna kon niet anders dan plankgas de Tamburello bocht insturen. Er volgde een onderstuur-effect. De voorwielen konden de zijdelingse krachten niet opvangen en Ayrton ging rechtdoor van 315 km/h op 15 meter naar 0 km/h tegen de betonnen muur daar waarachter een riviertje kabbelt. Dat moet een vertraging zijn geweest van plusminus 63 G.Hij was op slag dood. Zijn hersenen hingen als snot uit zijn neus. Officieel werd zijn overlijden pas om 20.00 uur bekend gemaakt. De race werd herstart, Schumacher won met een Benetton en Nicola Larini werd tweede in een Ferrari. Voor het onderstuur-effect bestaat een technisch/reglementaire uitleg. Maar dat is een boeiend item op zich.

Tijdens een etentje met Larini in de context van het WK Touring Cars (WTCC) waarin hij voor Chevrolet reed, vertrouwde hij me toe dat volgens hem Ayrton Senna da Silva de grootste aller tijden was. Niet omdat hij met God sprak in een volmaakte ronde - zoals hijzelf beweerde - maar wel omwille van zijn bescheidenheid. Zonder helm, in de massa van de paddock of de pitlane, kon je (als je hem niet fysiek kende) niet weten dat Senna daar liep. Meestal liep hij tegen de muren van de pits. Dat was ten minste al één kant waar hij niet kon worden aangeklampt. Hij sloop naar zijn pit, kroop in zijn auto en deed zijn plicht. Waarvoor hij geboren was: stuurgenialiteit.

Koersdirecteur Roland Bruynseraede en ik wandelden om 21.02 vanaf de controletoren in Imola naar onze auto om in ons hotel na te denken. "Vanaf nu", zeidden we bijna in koor, "zal de Formule 1 nooit meer hetzelfde zijn." Zo is ook gebleken. Insiders weten dat stuk voor stuk. Maar het behoort tot de verzwegenheid van de Formule 1. Niet tot de vergetelheid die herinnert dat die GP in een onnodige agressiviteit een aanvang nam. 

En die gaat ook niet over Roland Ratzenberger die zaterdag tijdens de training op slag dood bleef. Ook niet over Rubens Barrichello die ook al die zaterdagtraining crashte en door Professor Sid Watkins van de dood werd gered. Dat nooit uit te wissen drama gaat over een niet uit te spreken gemis aan respect voor een tegenstander. Wie ? Daar laten we de kenners naar raden. Oostenrijker Roland Ratzenberger had als FIA-vertegenwoordiger de toenmalige President Max Mosley op zijn familiale begrafenis. Langs de weg naar zijn laatste rustplaats in Sao Paulo in Brazilië stonden drie miljoen mensen Ayrton Senna da Silva op 5 mei 1994 hem de laatste groet te brengen. Velen weenden. Want niet een autocoureur maar een groot mens was heengegaan. (wr)