Ik heb zopas een nieuw boek gelezen over "onze" Kongo. De schrijver, Tim Butcher, is een Brit die als oorlogscorrespondent werkt voor The Telegraph, dezelfde krant waarvoor Henri Morton Stanley, de ontdekker van Kongo, destijds werkte. Butcher heeft in 2004 de tocht van Stanley overgedaan, van het Tanganikameer, heel de Kongostroom langs tot in Boma, het plaatsje waar die machtige stroom uitmondt in de Atlantische Oceaan. Butcher bereidde zijn reis drie jaar voor, trok moederziel alleen op tocht met 4.000 dollar verstopt in zijn laarzen. Dank zij de hulp van ngo's ter plaatse, troepen van de Monuc (VN) en bereidwillige Kongolezen, slaagde hij in zijn opzet.
Butcher's boek heet in de Nederlandse vertaling : "Bloedrivier" en is een hallucinant verhaal dat in één trek uitleest, voor wie daar de tijd voor heeft (370 bladzijden). Ongelooflijk, wat zich daar in het jaar 2004 afspeelde (en nu trouwens nog). Kongo is, volgens Butcher, een van de meest achtergebleven landen van de wereld, waar de geschiedenis zich nog steeds terugplooit i.pl.v. zich te ontwikkelen.
Voor de Belgen en hun koloniale politiek heeft Butcher weinig lovende woorden over. Toch geeft hij toe, dat het in de Britse koloniën al niet veel beter was. Toen Belgisch Kongo onafhankelijk werd in 1960, waren er overal scholen, postgebouwen, ziekenhuizen, was er op vele plaatsen elektrische stroom en lopend water. Daarenboven kende het land toen 15.000 km bevaarbare stromen met geregelde bootdiensten, 8.000 km spoorwegen met treinen die op tijd liepen en voldoende stations, die dikwijls nog aansloten op de reeds vermelde bootdiensten. Er waren ook 111.000 km wegen, die onderhouden werden door zgn "kantonniers", mensen die x-aantal kilometers moest schoon houden en daarvoor een loon kregen, waarvan ze konden leven. Van die wegen schieten er nu nog ongeveer 1.000 km over (minder dan 1%!), met één stuk snelweg - tussen de hoofdstad Kinshasa en de havenstad Matadi - die betaald is door de E.U én China. Alle andere wegen zijn overwoekerd door het oerwoud en de savannen en hebben alleen nog een pad voor voetgangers, fietsen en kleine motoren (grote motoren geraken er niet meer door omdat er bijna nergens nog bruggen zijn en men er niet mee door de waterlopen geraakt). "Handelaars" versjouwen hun goederen met fietsen, waarvan ze meestal de trappers hebben afgehaald (ze lopen er dus naast) omdat ze op die manier niet riskeren afgepakt te worden.
Dorpen en kleine steden in het binnenland hebben geen elektriciteit, geen stromend water, geen post, geen ziekenhuis, zelfs geen infirmerie meer. Geen werk, geen ziekenkas, geen pensioen. Het hoofdvoedsel is cassave, een soort maniok, dat weinig voedzaam is, maar wel gemakkelijk kan geteeld worden. Rond dorpen en steden zijn geen wegen meer, is ook geen wild meer (allemaal opgegeten). De enige verbinding met de buitenwereld zijn de rivieren, waarop gevaren wordt in uitgeholde boomstammen, net zoals vóór Stanley.
Butcher heeft ook geen pasklare oplossing voor het probleem dat Kongo heet. Het onmetelijke land (meer dan 2 miljoen vierkante kilometer, 80 keer België) is volledig verpauperd. De schuld van een Belgische regering (Eyskens I) die het op zes maanden tijd onafhankelijk liet worden en een compleet corrupt regime van Mobutu, die alle hulp in eigen zakken liet verdwijnen, een toestand die tot op heden voortduurt met de huidige "machthebbers".
Voor wie geïnteresseerd is, de Nederlandse vertaling van het boek is te verkrijgen bij uitgeverij Nieuw Amsterdam, na te vragen op site www.nieuwamsterdam.nl/bloedrivier.
|
